Con người đó, từ bước khởi hành đầu tiên đã kỹ tính. Thơ và văn Ông, những dấu chấm và phẩy, hay xuống dòng, không phó thác cho mấy ai trình bày và đăng dùm. Ông chọn cách làm của riêng mình, từ bước đầu tiên và đi cho hết con đường mình chọn, và mình chịu.
Giữa thời hỗn man ly tao, văn chương cũng cùng chung định mệnh với Người Thơ, hay thơ vận lên số phận con người.
Khi thơ và văn là sự nghiệp cả đời Ông, cũng là định nghiệp, thì chuyện “khó ăn khó ở” chẳng có gì mà không thể hiểu, bấy giờ trong thời thau vàng ngôn ngữ, chữ-nghĩa hẩm hiu, văn nhân khí tiết còn được mấy người?
Năm đó, từ buổi xế trưa, chú đã kéo sập kín cửa tòa soạn, ngồi thu lu một góc tối, bên cạnh ly rượu vang vói tay rót đều không ngừng. Qua hơi nói mệt nhoài chú kể tôi ý định đình bản tờ Khởi Hành. Tôi im lặng nghe, không nghĩ là chia sẻ được chút nào trước cơn quặn lòng mất con. Với Chú, ngày Nam Long đột tử, là ngày “tuyệt diệt cơ đồ”*. Có lúc chú dẫn tôi ra hiệu sách mua một sổ nhỏ rồi tự tay chú viết tên tôi ở trang đầu, trang cuối viết tên chú Hiệu và số điện thoại, dặn phòng chú có mệnh hệ gì, thì gọi cho chú Hiệu.
Rồi những ngày sau nữa là gì? Khởi Hành mất dần sinh lực, dù kéo dài thêm được nhiều năm nữa. Người ta tuy thấy một Viên Linh tẩn mẫn bên bàn phím, tỉ mỉ cùng con chữ và đèn sách chong đêm để hoàn tất những tác phẩm văn chương giá trị, những số báo đã thành văn học sử Việt Nam. Song, ít ai có thể thấu cảm trọn vẹn sự mỏi mòn của thân phận chịu đựng quá sức mấy bận ly tao.
“Ôi Nam Long, cõi lưu đầy
Bố còn đất nước những ngày lầm than
Quê hương cố thổ điêu tàn
Sông văn cạn kiệt son vàng tả tơi.
…
Nam Long ơi, cõi đời này
Còn bao nước mắt khóc ngày đưa con
…
Tên con tên của Sài Gòn
Tên con rồi sẽ mỏi mòn đời cha”.
Bấy giờ, nếu lên đường là một trăn trở, thì lúc nghĩ rằng phải đóng Khởi Hành là một trăn trở khác. Chú nói với tôi, “nếu giao lại Khởi Hành, thì chú chỉ có thể giao cho Tuệ Sỹ”. Tôi biết tình thâm giữa Thầy và Chú rất sâu nặng, nhưng những năm đó Thầy cũng có những việc riêng cần làm, tôi tin Thầy không thể nhận. Rồi chú hỏi thêm: “vậy thì Vĩnh Hảo có được không?”. Tôi thưa “cháu nghĩ chắc anh Vĩnh Hảo cũng không nhận, vì ảnh hiền khô, với lại ảnh cũng đang lo cho tờ Chánh Pháp”. Đoạn nói, “Khởi Hành chỉ có theo chú mà đi, theo chú mà về…”
Về đâu? Hôm nay Chú đã về tới nơi sau một cuộc hành trình trọn vẹn để vượt qua một kiếp nhân sinh. Trong xa tít mịt mù Khởi Hành đồng vọng những bước chân tiên phong mà người ta không thể biết đâu là điểm dừng, bởi nó vượt qua, ngự trên tất cả đỉnh cao lặng im…
Một hồi chuông tan với nhang tàn, thỉnh Chú một đoạn ghé bến Hư Không với Thầy, rồi về đoàn tụ cùng Nam Long, với Sài Gòn thương nhớ!
Yên nghỉ nha Chú!
Kính tiễn
Mặc Cốc 28 tháng Ba, 2024
Uyên Nguyên Trần Minh Triết
Gửi ý kiến của bạn