Trò Chuyện Với Giáo Sư Trần Quang Hải (Kỳ 1)

Tuấn Hoàng

Thưa giáo sư Trần Quang Hải, Thưa giáo sư có thể cho chúng tôi biết sơ qua hiện nay sinh hoạt của giáo sư ở Pháp, đồng thời những dự định của ông trong tương lai? 

Giáo Sư Trần Quang Hải trả lời:

Từ tháng 5, 2009, tôi về hưu sau 41 năm làm việc cho Trung Tâm quốc gia nghiên cứu khoa học (National Center for Scientific Research) của xứ Pháp. Tôi chuyên về ngành dân tộc nhạc học (ethnomusicology). Tôi sang Pháp từ năm 1960, học về nhạc học (musicology) ở đại học đường Sorbonne, và dân tộc nhạc học (ethnomusicology) ở trường cao đẳng khoa học xã hội (School of High Studies for Social Sciences). Từ năm 1968, tôi được thâu nhận vào Trung Tâm Quốc Gia Nghiên Cứu Khoa Học và bổ nhiệm vào Viện Dân Tộc Nhạc của Viện Bảo Tàng Con Người (Department of Ethnomusicology, Museeum of Mankind) tại Paris . Suốt 41 năm (từ 1968 tới 2009), tôi nghiên cứu về nhạc dân tộc Việt Nam (nhạc người Kinh và các thiểu tộc ở miền Trung và miền Bắc) và đặc biệt là nghiên cứu kỹ thuật hát đồng song thanh (overtone singing) của xứ Mông Cổ và xứ Tuva (ở vùng Tây Bá Lợi Á – Siberia)

Giờ đây tôi về hưu được hơn 1năm ½ (18 tháng ), tôi có nhiều thì giờ để làm việc tôi thích. Sinh hoạt của tôi trong giai đoạn hiện tại có thể chia làm ba phần:

1. Tiếp tục dạy hát đồng song thanh ở khắp các nơi trên thế giới. Tôi đã dạy cho hơn 500 người học hát với tôi từ ngày tôi về hưu tới nay ở Âu châu, Mỹ châu, Phi Châu và Á châu. Tổng cộng hơn 20 khóa dạy.

2. Với tư cách một giáo sư chuyên gia về giọng và nhạc truyền thống, tôi được mời tham dự những hội thảo, hội nghị quốc tế trên thế giới, đặc biệt về dân tộc nhạc, giọng hát. Tôi là thành viên của ban chấp hành (executive board member) của hội ICTM (International Council for Traditional Music - Hội đồng quốc tế nhạc truyền thống). Hội này quy tụ gần 2.000 hội viên của 75 quốc gia. Mỗi năm tôi phải đi dự hội thảo chuẩn bị cho hội nghị quốc tế (2 năm một lần tại một quốc gia nào đó). Công việc này đòi hỏi phải có thì giờ để soạn bài, thảo luận, và phải có tài chánh để trang trải chi phí di chuyển, và ăn ở vì hội này không nhận sự tài trợ của bất cứ một quốc gia nào để giữ vai trò độc lập trong việc tổ chức và quyết định.

3. Với tư cách là một nhạc sĩ chuyên nghiệp, tôi trình diễn nhạc cổ truyền Việt nam (tôi đàn Tranh, Cò, Bầu, Sinh tiền, Muỗng, đàn Môi) khoảng 30 buổi mỗi năm từ khi tôi về hưu. Ngoài ra tôi được mời trình diễn ở các đại hội liên hoan quốc tế (international music festival). Như trong năm 2010, tôi đã dự đại hội liên hoan về Đàn Môi ở Leipzig (Đức), Keskemet (Hun-ga-ri), về dân nhạc ở Stavanger (Na Uy), về hát đồng song thanh ở Albarone (Ý) và ở Saint John’s, tiểu bang Newfoundland (Canada).

Trong tương lai, chương trình làm việc của tôi tiếp tục phát triển ngành dạy hát đồng song thanh. Tôi được mời cộng tác viết chung một quyển sách về hát đồng song thanh với các chuyên gia từ các quốc gia như Đức, Hòa Lan, Hoa Kỳ, Ý, và Pháp. Quyển sách này sẽ được xuất bản vào giữa năm 2012.

Tôi được mời tham gia vào việc tái bản một quyển tự điển về nhạc cụ thế giới được xuất bản ở Luân Đôn (London, Anh quốc). Đó là quyển NEW GROVE DICTIONARY OF MUSICAL INSTRUMENTS gồm có 3 hay 4 quyển dày khoảng 900 trang mỗi quyển. Tôi sẽ đảm trách phần nhạc cụ Việt Nam. Tôi đã đưa khoảng 200 tên nhạc cụ Việt Nam vào quyển tự điển này vào năm 1980, và một số tên nhạc cụ Miên, Lào, Thái, Nam Dương (Indonesia).

Chương trình làm việc của tôi khá bận rộn và đòi hỏi nhiều thì giờ dành cho việc nghiên cứu. Với tuổi về hưu, tôi đã tạo một trang nhà với hơn 4.500 bài viết bằng tiếng Anh, Pháp và Việt bao trùm về nhạc Việt, Á châu, Dân Tộc Nhạc Học, Âm Nhạc Điều Trị Học (music therapy). Ngoài ra tôi còn dựng 4 blogs chuyên về đàn Môi (http://haidanmoi.multiply.com), hát đồng song thanh. (http://tranquanghaisworld.blogspot.com), sinh hoạt tin tức thường nhựt về nhạc Việt Nam với nhiều hình ảnh, video clips (http://tranquanghai.multiply.com), và về đờn ca tài tử Miền Nam (http://dancataitu.multiply.com) bằng tiếng Việt, chuyên về đờn ca tài tử, ca ra bộ, hát cải lương, nói chung là về một bộ phận nhạc cổ truyền miền Nam.