Phạm Xuân Đài, Người Tìm Gặp Hồn Tính Tiền Nhân và, dân tộc.

21 Tháng Giêng 201312:00 SA(Xem: 13866)
Phạm Xuân Đài, Người Tìm Gặp Hồn Tính Tiền Nhân và, dân tộc.

Một người cầm bút thận trọng với chữ nghĩa của mình là điều bình thường. Nhưng, một người cầm bút có được sự trân trọng với tác phẩm của kẻ khác, mỗi khi được những tác giả đó nhờ giới thiệu tiểu sử hoặc, nói về tác phẩm của họ, theo tôi, có dễ không ai cẩn trọng bằng Phạm Xuân Đài. Tôi muốn nói, họ Phạm không chỉ đọc từ trang đầu đến chữ cuối những tác phẩm ông nhận giới thiệu! Với tôi, dường như ông còn cất công tìm kiếm trong tác phẩm những điều tốt đẹp mà, chính những tác giả kia cũng không thấy…

phamphuminh-content

Nhà văn Phạm Xuân Đài (Hình Uyên Nguyên/Người Việt)

Nói về sự thận trọng với chữ nghĩa của mình, ở trường hợp Phạm Xuân Đài, tôi không thể không đề cặp tới bút ký, đậm đặc tính nghị luận “Hà Nội Trong Mắt Tôi” của ông. (1)

Trong “Lời nhà xuất bản” trước khi vào tác phẩm, khởi đầu như sau:

“Cuối năm 1989, báo Người Việt xuất bản ở Quận Cam, California nhận được một bài viết mang tựa đề ‘Hà Nội Trong Mắt Tôi’ từ Việt Nam gửi sang, tác giả là Phạm Xuân Đài. Đó là lần đầu tiên tên Phạm Xuân Đài và bài viết của ông xuất hiện trên báo chí hải ngoại.

“Từ đó về sau, thỉnh thoảng bài viết của ông đến với độc giả nước ngoài, như các bài ‘Chùa Là Cái Thiện Của Làng’ (Báo Thế Kỷ 21), ‘Chuyện Trong Quán Cà Phê’ (Người Việt, Xuân), ‘Kẻ Cuồng Sĩ Trong Vườn Cây’ (Phật Giáo Việt Nam, Los Angeles)…mà một số báo ở các nơi đã đăng lại hoặc trích đăng nhiều lần. Riêng bài ‘Chùa Là Cái Thiện Của Làng’ đã được nhà xuất bản Trăm Hoa, năm 1992, tuyển in trong cuốn Những Vấn Đề Việt Nam cùng với nhiều tác giả khác trong và ngoài nước…”

Tôi không biết vô tình (liệt kê theo thời gian), hay cố ý mà, những bài ký sự nghị luận của Phạm Xuân Đài được nhà xuất bản Thế Kỷ nhắc tới, lại là những bài viết đáng chú ý nhất trong tập “Hà Nội Trong Mắt Tôi” của tác giả này.

Như đã nói, bên cạnh tính thận trọng với chữ nghĩa, họ Phạm còn cho thấy ông có óc quan sát tỉ mỉ, so sánh sắc bén làm nổi bật nhiều hình ảnh tương phản về những nơi chốn ông đã đi qua - - Về, những sự kiện được ông chú ý, ghi nhận.

Ngay torng bút ký đầu tiên của tác phẩm, bút ký chính được chọn làm nhan đề chung: “Hà Nội Trong Mắt Tôi,” họ Phạm viết: (1)

“…Hà Nội là một thành phố đẹp. So với những thành phố khác mà người Pháp đã xây dựng trên nước ta như Sàigòn, Đà Nẵng, Đà Lạt thì Hà Nội được xây dựng với một chủ đề văn hóa rõ rệt và công phu nhất. Họ xây dựng công thự, khu hành chánh, những ‘khu phố tây’, nhưng đồng thời cũng trân trọng giữ lại phần Hà Nội cổ với khu buôn bán, khu cổ thành và các di tích…” (Sđd. Tr. 21).

Ghi nhận của tác giả về Hà Nội, là những điều mà, những người sinh trưởng tại Hà Nội, có thể cũng không nhìn ra.

Ở một đoạn khác, ông viết:

“Tại Hà Nội công trình có tính cách quốc gia duy nhất xây dựng từ các triều đại trước còn lại nguyên vẹn cho đến ngày nay có lẽ là Văn Miếu. Các đền đài lăng tẩm ở Huế mặc dù hoàn chỉnh hơn, rực rỡ hơn vẫn không cho ta một cảm giác sâu thẳm về thời gian, niềm hãnh diện về văn hiến và tình cảm về tổ tiên mạnh mẽ như Văn Miếu. Di tích Huế chỉ mới như một kẻ vào độ tráng nhiên, trong khi Văn Miếu là một cụ già thông thái và hiền từ râu tóc bạc phơ đang mỉm cười với con cháu. Bước vào cổng tam quan đi dưới bóng cây cổ thụ um tùm, qua một lớp thành nữa, rồi đến hồ, bia đá và rùa đá sắp hàng, rồi một lần cổng, rồi sân đá rộng thênh thang, rồi đền thờ, cứ vào, vào mãi như cái đi vào hun hút của lịch sử, như lần đến vùng thông tuệ của tiền nhân. Nói dân tộc Việt Nam là một dân tộc có văn hiến là một điều rất trừu tượng, nhưng đi vào Văn Miếu thì tức là đắm mình vào và hít thở chính cái văn hiến ấy….” (Sđd. Tr. 24 & 25).

Chỉ với hai trích đoạn ngắn kể trên, người đọc đã có thể cảm nhận bản chất nhậy cảm, khao khát lội ngược thời gian, để gặp được hồn tính tiền nhân, hồn tính dân tộc…Những yếu tố căn bản làm thành truyền thống nghìn năm một đất nước của tác giả.

Cũng thế, ở bài viết “Chùa Là Cái Thiện Của Làng,” (cụm từ họ Phạm rút ra và, khai triển từ một đoạn văn của nhà văn Nguyễn Khải trong truyện ngắn Người Ở Làng Pháo,) (2) Phạm Xuân Đài viết:

“Cái làng pháo mà tác giả tả là hình ảnh thu nhỏ của xã hội Việt Nam sau mấy mươi năm trong chế độ cộng sản: cái gốc bị phai mờ, tình cảm tốt đẹp nhân hậu giữa ngưới với người không còn, kinh tế kiệt quệ, người chửi rủa nhau, hãm hại nhau, chia bè, chia cánh, cường hào (tức cán bộ lãnh đạo đảng và chính quyền địa phương nổi lên thi nhau bách hại dân chúng…” (Sđd. Tr. 177 &178).

Chi tiết hơn, ở một đoạn khác, họ Phạm nhấn mạnh:

“Tôn giáo có cái công dụng thực dụng mà nó đem lại cho xã hội: vì sợ hãi sự trừng phạt ở thế giới bên kia mà người dân hiền lành hơn, không làm việc ác. Nhưng sức mạnh chính của tôn giáo không phải là răn đe, dù là một cách êm dịu. Sức mạnh đó là ‘cảm hứng về thể nghiệm điều thiện nhờ việc hành đạo.’ Các lý thuyết chính trị, xã hội, triết học (kể cả môn đạo đức học) dù có khao khát cũng không làm điều đó được – tức làm tự thân con người vươn cao một cách tự giác – vì chỉ đụng đến vùng lý trí chứ không phải vùng tâm linh của con người. Lý trí chỉ biếu cho con người sự hợp lý để phục vụ đời sống, trong khi thể nghiệm tâm linh giúp cho con người bay bổng, như sự khác nhau giữa một bài luận chứng kinh tế và một bài thơ. Tôn giáo là cái cửa mở lên trời của ngôi nhà nhân loại. Nhờ cái cửa ấy, ánh sáng nội tại trong con người được khêu lên làm rực rỡ ngôi nhà của mình…” (Sđd. Tr. 179 & 180)..

Tôi tin, bất cứ ai một khi đã đọc “Hà Nội Trong Mắt Tôi” của Phạm Xuân Đài, cũng sẽ nhận ra tấm lòng rất mực tha thiết tìm về nguồn gốc, bản chất dân tộc. Và từ đó, những trang văn của họ Phạm sẽ dẫn chúng ta tới chỗ sinh lòng quý mến ông:

-Một nhà văn, một trái tim tận hiến cho nỗ lực ngược dòng ghi lại những cái đẹp của đất nước.

 

Du Tử Lê,

(Calif. 2-22-2013)

………………………………………

Chú thích:

(1) Phạm Xuân Đài, bút hiệu của Phạm Phú Minh, sinh năm 1940 tại Đông Bàn, Điện Bàn, Quảng Nam. Cựu học sinh các trường Trần Quý Cáp,Hội An; Trương Vĩnh Ký và Chu Văn An, Saigon. Ông tốt nghiệp đại học sư phạm năm 1964. Tỵ nạn tại Hoa Kỳ 1992… “Hà Nội Trong Mắt Tôi” do nhà Thế Kỷ, California, xuất bản năm 1994.

(2) Đọc thêm “Chùa Là Cái Thiện Của Làng,” trang 177, sđd.

 

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
26 Tháng Giêng 202512:00 SA(Xem: 30234)
Ở thế hệ thứ hai của sinh hoạt 20 năm âm nhạc miền Nam, tính từ 1954 tới 1975, nếu có một người lặng lẽ nhất trong mọi sinh hoạt,
10 Tháng Giêng 202512:00 SA(Xem: 11819)
Chính Mai Thảo là người đầu tiên, vào từ miền Bắc, mở được cánh cửa tương thông, thân ái giữa những người làm nghệ thuật ở hai đầu “thế giới” lạ lẫm.
24 Tháng Mười Hai 202412:00 SA(Xem: 19633)
Tôi biết tôi dường còn muốn nói với NXH, nhiều hơn nữa,
17 Tháng Mười Hai 20249:39 SA(Xem: 9114)
màu vàng rực rỡ của dã-quỳ đã dắt tay tôi trở lại Pleiku
30 Tháng Tám 202412:00 SA(Xem: 22052)
Tôi không biết phải bắt đầu từ đâu, ra sao, thế nào khi đứng trước khu rừng có quá nhiều những gốc lạ, quý? Khu rừng thuộc quyền sở hữu của người dựng thành đêm-từ-biệt…Trần.
22 Tháng Tám 202412:00 SA(Xem: 16449)
Đề cập tới sự nghiệp âm nhạc giá trị của cố nhạc sĩ Phạm Đình Chương, nếu chỉ nói tới khía cạnh thơ phổ nhạc (dù cho ông được ghi nhận như một thiên tài) mà không đề cập tới những lãnh vực khác, tôi cho là một thiếu sót không thể tha thứ.
29 Tháng Năm 202412:00 SA(Xem: 18165)
Tuy nhiên, thế hệ 1940-1950, cũng lại là thế hệ cung cấp cho văn chương miền Nam 20 năm, những bài thơ, những trang
24 Tháng Tư 202412:00 SA(Xem: 10821)
Loạt bài của Nguyên Vũ / Vũ Ngự Chiêu được độc giả, nhất là giới quân nhân đón nhận nồng nhiệt
29 Tháng Mười Một 202312:00 SA(Xem: 19421)
Ông là một nhà văn nổi tiếng của miền Nam.
14 Tháng Chín 202312:00 SA(Xem: 14253)
Từ hồi nào giờ, giới sinh hoạt văn học, nghệ thuật thường tập trung tại thủ đô hay những thành phố lớn. Chọn lựa mặc nhiên này, cũng được ghi nhận tại Saigòn, thời điểm từ 1954 tới 1975.
Du Tử Lê Thơ Toàn Tập/ Trọn bộ 4 tập, trên 2000 trang
Cơ sở HT Productions cùng với công ty Amazon đã ấn hành Tuyển tập tùy bút “Chỉ nhớ người thôi, đủ hết đời” của nhà thơ Du Tử Lê.
Trường hợp muốn có chữ ký tác giả để lưu niệm, ở Việt Nam, xin liên lạc với Cô Sóc, tel.: 090-360-4722. Ngoài Việt Nam, xin liên lạc với Ms. Phan Hạnh Tuyền, Email:phanhanhtuyen@gmail.com
Ở lần tái bản này, ngoài phần hiệu đính, cơ sở HT Productions còn có phần hình ảnh trên dưới 50 tác giả được đề cập trong sách.
TÁC GIẢ
(Xem: 30234)
Ở thế hệ thứ hai của sinh hoạt 20 năm âm nhạc miền Nam, tính từ 1954 tới 1975, nếu có một người lặng lẽ nhất trong mọi sinh hoạt,
(Xem: 11819)
Chính Mai Thảo là người đầu tiên, vào từ miền Bắc, mở được cánh cửa tương thông, thân ái giữa những người làm nghệ thuật ở hai đầu “thế giới” lạ lẫm.
(Xem: 19633)
Tôi biết tôi dường còn muốn nói với NXH, nhiều hơn nữa,
(Xem: 9114)
màu vàng rực rỡ của dã-quỳ đã dắt tay tôi trở lại Pleiku
(Xem: 22052)
Tôi không biết phải bắt đầu từ đâu, ra sao, thế nào khi đứng trước khu rừng có quá nhiều những gốc lạ, quý? Khu rừng thuộc quyền sở hữu của người dựng thành đêm-từ-biệt…Trần.
(Xem: 15237)
Du Tử Lê, ông ấy là ai? Sao định mệnh tôi cứ mãi gắn liền với những dòng thơ của ông ta? Nghe nói bây giờ đang ở tại Mỹ
(Xem: 5597)
Tôi mượn câu thơ kết trong bài 'Đêm, nhớ trăng Sài Gòn' của Du Tử Lê để làm tựa cho bài viết này, bài viết về ông: Du Tử Lê - một nhà thơ có tầm ảnh hưởng lớn đối với văn chương Việt Nam.
(Xem: 2389)
Nói một cách dễ hiểu hơn, thơ ông phù hợp với kích cỡ tôi, kích cỡ tâm hồn tôi, phù hợp với khả năng lãnh nhận, thu vào của tôi, và trong con mắt thẩm mỹ tôi,
(Xem: 2889)
Chúng tôi quen anh vào cuối năm 1972.
(Xem: 2682)
Anh chưa đến hay anh không đến?!
(Xem: 20346)
Tình Sầu Du Tử Lê - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Phạm Duy - Tiếng hát: Thái Thanh
(Xem: 9249)
Nhưng, khi em về nhà ngày hôm nay, thì bố của em, đã không còn.
(Xem: 10345)
Thơ Du Tử Lê, nhạc: Trần Duy Đức
(Xem: 9497)
Thời gian vừa qua, nhà thơ Du Tử Lê có nhận trả lời phỏng vấn hai đài truyền hình ở miền nam Cali là SET/TV và V-Star-TV.
(Xem: 12875)
Triển lãm tranh của Du Tử Lê, được tổ chức tại tư gia của ông bà Nhạc Sĩ Đăng Khánh-Phương Hoa
(Xem: 32298)
Tôi gọi thơ Du Tử Lê là thơ áo vàng, thơ vô địch, thơ về đầu.
(Xem: 21792)
12-18-2009 Nhà thơ Du Tử Lê phỏng vấn nhạc sĩ Thân Trọng Uyên Phươn
(Xem: 27108)
Khi gối đầu lên ngực em - Thơ Du Tử Lê - Nhac: Tịnh Hiếu, Khoa Nguyễn - Tiếng hát: Đồng Thảo
(Xem: 24487)
Người về như bụi - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Quốc Bảo - Tiếng hát: Kim Tước
(Xem: 23306)
Hỏi chúa đi rồi em sẽ hay - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Thanh Tâm - Tiếng hát: Tuấn Anh
(Xem: 21436)
Khái Quát Văn Học Ba Miền - Du Tử Lê, Nguyễn Mạnh Trinh, Thái Tú Hạp
(Xem: 19212)
2013-03-30 Triển lãm tranh Du Tử Lê - Falls Church - Virginia
(Xem: 20513)
Nhạc sĩ Đăng Khánh cư ngụ tại Houston Texas, ngoài là một nhạc sĩ ông còn là một nha sĩ
(Xem: 17998)
Triển Lãm Tranh Du Tử Lê ở Hoa Thịnh Đốn
(Xem: 16990)
Triển lãm Tranh và đêm nhạc "Giữ Đời Cho Nhau" Du Tử Lê đã gặt hái sự thành công tại Seattl
(Xem: 26480)
Nhà báo Lê Văn là cựu Giám Đốc đài VOA phần Việt Ngữ
(Xem: 33718)
ngọn cây có những trời giông bão. ta có nghìn năm đợi một người
(Xem: 35850)
Cung Trầm Tưởng sinh ngày 28/2/1932 tại Hà Nội. Năm 15 tuổi ông bắt đầu làm thơ,