DZUNG DO, MPIA - phát biểu trong buổi ra mắt “Tuyển Tập Thơ Du Tử Lê 1957-2013

Thú thật là trước đây tôi chưa bao giờ đọc thơ Du Tử Lê, dù ông là một nhà thơ rất nổi tiếng trong văn học Việt Nam.
Nhưng sau khi đọc “Tuyển Tập Thơ Du Tử Lê 1957-2013,” tôi vô cùng hối hận, vì đã không đọc thơ của ông mấy mươi năm trước.
Đối với một số người, có thể thơ Du Tử Lê khó hiểu, nhưng với tôi, vô cùng dễ dàng, có lẽ vì thơ của ông “cực kỳ” Bắc Kỳ!
Ví dụ, bài Thư Cho Em, mà sau này được Mai Trường và Vũ Thành An phổ thành nhạc, ông mở đầu như sau:
 
ngày nao quen nhau mà nay u buồn
ngày nao yêu nhau mà nay dỗi hờn...
 
Phải nói chữ “nao” rất “Bắc,” chỉ có người Bắc dùng, chứ người Nam thì sẽ là “nào,” theo cách hiểu của tôi.
Cũng trong bài thơ này, sau khi người yêu sang sông, ông than thở một cách khéo léo như sau:
 
mai em có con, tay bế tay bồng
mai em yêu con, mai em thương chồng
tôi chỉ xin em một lần kể lại
chuyện em sang sông: có tôi đau lòng...
 
Trời ơi, sao mà anh giai Bắc Kỳ này khéo thế!

Em có thể yêu con, nhưng anh chỉ “cho” em thương chồng thôi, vì có lẽ chữ “yêu” đã được dành cho anh Du Tử Lê rồi?
Có thể lắm!

Trong tiếng Việt, chữ “yêu” và chữ “thương” khác nhau lắm. Còn trong tiếng Anh, chỉ có chữ “love.”
Dù khéo như vậy, Du Tử Lê ở cuối câu lại để lộ ra rằng “có tôi đau lòng.”

Nói về thơ Du Tử Lê, tôi chỉ dám lạm bàn một chút thế thôi, vì đã có nhiều người làm công việc này rồi. Tôi không nghĩ mình có khả năng nói chuyện về thơ nhiều lắm.

Nhưng có một điều về con người Du Tử Lê mà tôi dám nói, đó là sức hấp dẫn trong lời nói của ông, nhất là qua các buổi nói chuyện và được người khác phỏng vấn.

Một lần, ông nói chuyện về tiếng Việt cho sinh viên đại học Cal State Fullerton nghe thì phải. Ông rất cẩn thận và kỹ lưỡng trong từng chữ, chứ đừng nói là từng lời, khi ông giảng, cho dù chữ đó quan trọng nhất hay quan trọng vừa. Theo nhận xét của tôi, ông tôn trọng người nghe và luôn dành cho họ một cái gì đó thật hoàn hảo. Chính vì thế mà mỗi cuộc nói chuyện của ông đều thu hút người nghe.

Trong các cuộc phỏng vấn, ông cũng vậy, cẩn thận và kỹ lưỡng từng chữ. Nếu nói sai, ông xin lỗi và sửa lại ngay. Nhưng quan trọng hơn cả là cách trả lời của ông luôn làm cho người hỏi hứng thú, và vì thế, họ lại đặt những câu hỏi hay hơn, đôi khi hóc búa hơn.

Dù hóc búa, ông không bao giờ né tránh, mà trả lời một cách khéo léo, đủ hấp dẫn người nghe, làm hài lòng họ, nhưng cũng đủ để họ có những thắc mắc khác. Tất cả những chi tiết này làm cho bất cứ ai, dù xuất sắc hay không, phỏng vấn ông cũng đều thành công.

Tôi đã nghe ông trả lời phỏng vấn nhiều lần, nhưng cách ngày ra mắt tập thơ này độ hơn một tuần, tôi vô tình nghe ông trả lời ca sĩ Thúy Anh trong cuộc phỏng vấn trên làn sóng phát thanh. Hôm đó, tôi phải đi chợ về cho vợ nấu ăn chiều.

Vợ thì mong chồng, mà tôi đã về đến trước nhà rồi, vẫn ngồi trong xe nghe cho hết cuộc phỏng vấn, cho dù vợ tôi nhắn liên tục qua điện thoại: “Anh về tới đâu rồi?”

Phải nói ngày hôm nay quý vị, ngồi chật phòng sinh hoạt nhật báo Người Việt, rất may mắn, để lát nữa đây được nghe nhà thơ Du Tử Lê nói chuyện.

Để chấm dứt, tôi xin nói thế này. Qua thơ của Du Tử Lê, có lẽ ông yêu rất nhiều phụ nữ, nhưng tôi nghĩ, ông yêu “nàng thơ” của ông nhất. Vì thế, dù đã “thất thập cổ lai hy,” ông vẫn làm thơ rất khỏe và vẫn hay như ngày nào.
 
Đỗ Dzũng
(phát biểu trong buổi ra mắt “Tuyển Tập Thơ Du Tử Lê 1957-2013” tại phòng sinh hoạt nhật báo Người Việt, Westminster, California, ngày 9 Tháng Mười Một, 2013).