Du Tử Lê và thi phẩm: “Giỏ Hoa Thời Mới Lớn”

dutule.com (ngày 17 tháng 2 -2014): Trong phần giới thiệu sách mới trên Web-site của nhà sách Phương Nam ở Saigon, cho biết, thi phẩm “Giỏ Hoa Thời Mới Lớn” của nhà thơ Du Tử Lê đã được giới thiệu với những chi tiết về hình thức tác phẩm như sau:

“Bìa mềm.
Xuất bản tháng 02/2014. NXB Hội Nhà Văn, Liên Việt
Số trang: 162.
Kích thước: 18 x 25cm.
Cân nặng: 300 gr
Phát hành dự kiến 20/02/2014” 

Và ở phần “Nội dung | Nhận xét của khách hàng” cơ sở tổng phát hành này đã trích đoạn một phần nhỏ trong một bài viết của nhà thơ Lê Giang Trần, như sau:

“Như thế, thơ Du Tử Lê đã trải dài theo bước đời tị nạn, cuộc sống tạm dung và cuộc đời định cư nơi xứ người. Thơ ông đã vào đại học Mỹ, và gần đây nhất, một sinh viên ở Việt Nam trình một luận án Thạc sĩ về thơ Du Tử Lê, cho thấy thơ ông không dừng lại, đã vẫn bước vào thế hệ trẻ trung, và được đón nhận không những về mặt thưởng thức, còn đi vào kinh viện trường ốc. Dòng thơ hải ngoại của ông đã được rất nhiều thi văn nhân viết bàn, tôi xin miễn lặp lại.
 “Hoa và hương thơ đó, do ông không ngừng làm mới cách diễn đạt từ ngữ cùng ý nghĩa trong thơ ông, mà cụ thể nhất, cách/slash trong câu thơ với dụng ý có thể hoán chuyển từ ngữ, hay cả câu, làm cho ý tưởng câu ấy phong phú đa dạng.
 “Cách gạch ngăn này đã trở thành một “công thức,” một sáng tạo đầu tiên của ông, do ông, từ ông; nghĩa là “dấu ấn” của Du Tử Lê về dạng thức này, mà đã có rất nhiều thi nhân áp dụng theo; cũng như gây nên một hiện tượng được nhiều bài viết luận bàn đặc biệt về “style” này của Du Tử Lê. Đã thế, nhiều năm gần đây, ông còn vươn bàn tay thi ca của ông vào lãnh vực hội họa, chuyển tinh hoa ngôn ngữ thơ hóa hiện thành những ý tưởng có màu sắc, có hình thể chuyên chở ẩn dụ của tư tưởng thơ mộng. Ông đã nhìn ra mùa tận thế của thi ca chăng?
 “Thú vị nhất, ông còn dùng ngôn ngữ Thiền, ngôn ngữ của Đạo giáo, của Phật giáo để làm thơ diễn tả về tình yêu hài hòa với tâm thức siêu việt. Phạm trù này không dễ dàng chút nào. Bao nhiêu bài thơ thiền đã bị vứt vào sọt rác, hoặc bài thơ gọi là thiền đọc lên giết chết thiền nghĩa ngay tức khắc. Vậy mà ông nhả ngọc phun châu như thở vô thở ra, tự tại, nhẹ nhàng, vô ngại. Thi phẩm “Thơ Thiền Tính” toàn tập (tròm trèm 200 trang) với ngôn ngữ vẫn Du Tử Lê, vẫn diễn ý tình tứ như “đời thường,” dù kề vai sát cánh bên chữ nghĩa tinh túy của đạo Phật, trang nghiêm một cách nghệ sĩ và thơ mộng một cách thiền đạo”.
 (Theo nhà thơ Lê Giang Trần)
*
Trở lại với "Giỏ Hoa Thời Mới Lớn", chúng tôi xin mượn một đoạn trích từ thư của nhà văn Trang Ng., nói về thi phẩm này, như sau:
"...khởi sự từ bài viết "Xa Người, Như Xa Một Quê Hương" (cũng là chương đầu tiên trong quyển tùy bút Du Tử Lê có tựa "Tôi, Ấu Thơ Và, Mẹ" - xuất bản năm 2000 tại Mỹ), khi xuất hiện trong buổi ra mắt tập truyện của một thân hữu tại Seattle thì có người phụ nữ tên Nhung đã đến với Du Tử Lê bằng một câu hỏi đại ý trách cứ kiểu như có phải bây giờ Du Tử Lê chỉ muốn mang lại cho người đọc những bài thơ chập chùng dấu chấm, dấu phết; những bài thơ gập ghềnh những dấu gạch chéo / slash(?)

"Nhung đã chờ đợi từ bao nhiêu năm nay, để được gặp lại những “Khởi Đầu Một Kiếp,” những “Dỗ Giấc Người Bất Hạnh,” những “Phúc Âm Nàng,” những “Ngày Chúng Ta,” những “Vỡ Lòng Cho Một Người Con Gái Mỹ,” hay “Về Từ Vô Vọng,” là những dấu ấn thời mới lớn của Nhung, nhưng: Nhung chờ hoài hủy. lần nào Hương (một thân hữu của Du Tử Lê) cũng trả lời, anh Lê sắp tái bản, anh Lê đã cho sắp chữ... và, những sẽ, những sắp kia, đã lên bốn, lên năm... mà vẫn chỉ là "sắp" với "sẽ"...

"câu chuyện với tình tiết... nắng/gió chỉ có thế, nhưng nhắc lại Nhung cùng cái khởi-sự-trách ấy cũng là để nói đến niềm mong mỏi của nhiều và rất nhiều người muốn tìm lại phảng phất hương trong những dòng cũ của Lê thời mới lớn.

"thật ra, không chờ Nhung cùng cái khởi-sự-trách ấy mà Du Tử Lê mới có ý định sẽ tìm, sẽ sưu tầm lại, sẽ in thành tập và sẽ đặt cho tập thơ đó cái tên đại để "Giỏ Hoa Cho (hay Của) Thời Mới Lớn"; không ai ngoài Du Tử Lê hiểu ước mơ (thầm kín) của chính mình; và trong cảm nhận của riêng tôi, không thi phẩm nào ngoài "Giỏ Hoa Thời Mới Lớn" có được cái khởi-sự-nhớ bằng con đường khứu-giác-ấu-thơ/ khướu-giác-kỷ niệm cất đầy hương như vậy.

"hương kẹo của "dẫu hết kiếp tôi vẫn là đứa trẻ. buồn vui theo chiếc kẹo ở tay người" (trích bài Tay Người).

"hương lừng giấy mới của "thư vạn dặm mà hương lừng giấy mới. em vì tôi từ chối chọn thiên đàng" (trích Tôi Có Người Để Nhớ Đến Tương Tư"

"hương ngải, trầm, cỏ mặn của "ơn em ngực ngải, môi trầm. cho ta cỏ mặn, trăm lần lá ngoan" (trích Kiếp Sau, Xin Giữ Lại Đời Cho Nhau)

"hương dỗ dành của "như đôi mắt sớm thành ga cô quạnh. mối sầu nào thành tóc xuống hai vai. buổi chiều nào khói đứng trên môi. mây cũng thấp trong từng hơi thở yếu. em đừng hỏi sao người đời khó hiểu. vì sao ta không thể sống thiếu nhau. vì sao mưa chưa đủ ướt đôi đầu. mà môi đã phải tìm môi cho ấm. mà tay đã phải chìa ra cho bàn tay kia nắm. siết chặt rồi mà vẫn thấy như chưa" (trích Dỗ Giấc Người Bất Hạnh)

"và, hương hạnh ngộ của "phải rồi, phải rồi em. trong trường hợp nào, thì, chúng ta cũng không thể xa nhau. khi con sông quanh co cuối cùng cũng tìm đường ra biển" (trích Những Dòng Cuối Sáu Tám)

"tất cả hương và nhiều hơn tất-cả-hương là "Giỏ Hoa..." cho ta hít hà hết thẩy những xúc cảm thời mới lớn; là quyển thơ với rất ít bài thơ có gập ghềnh dấu "slash" cho ta thấy tinh khôi mượt mà y như những nét vẽ tối giản trong bức tranh minh họa trang bìa của ưu ái họa sĩ Lê Thiết Cương; và cũng là thi phẩm của khế ước tự nguyện Du Tử Lê - một thi nhân dù đã được công nhận trong biển lớn thi ca nhưng vẫn hằng mơ giấc mơ được thuộc về với thi ca Việt Nam như ông đã từng.

"có lạ lắm chăng, ngay khi đã được vẫy vùng với đại dương mà người thi sĩ ấy vẫn ngồi đây vui một niềm vui vô bờ bến cùng ước mơ được thở trong ao làng/ giếng nhỏ?..."

*
Tại sân bay Tân Sơn Nhất, Saigon, quý bạn đọc, thân hữu có thể tìm mua được thi phẩm kể trên, nơi kệ sách "Văn Học Việt Nam".
Tưởng cũng nên nói thêm, “Giỏ Hoa Thời Mới Lớn” là tác phẩm thứ 59 được ấn hành, sau tuyển tập “Thơ Du Tử Lê 1957-2013” dầy 550 trang, khổ lớn, bìa cứng, do nhà xuất bản Người Việt ấn hành, tại California tháng 12-2013.