PHAN NAM - Khắc sâu hình bóng quê nhà.

1.

“Nắng vườn xưa” là tập thơ Đường luật vừa mới được NXB Dân Trí ấn hành đầu năm 2017 của tác giả Đinh Vũ Ngọc (1935 - 2014), tập thơ được xuất bản với số lượng 1000 cuốn. Thơ Đường là thể thơ cổ hiện được giảng dạy chính thức trong nhà trường phổ thông, thế nhưng hiện nay trên thi đàn rất ít người mặn mà chọn thể thơ này để ra mắt. Việc cho ra đời tập thơ “Nắng vườn xưa” là tâm huyết của nhà văn Đinh Lê Vũ dành cho người cha quá cố của mình, nhà thơ Đinh Vũ Ngọc, tác giả của “nắng vườn xưa”. Và đặc biệt hơn khi đọc tập thơ này, những độc giả trẻ sẽ cảm nhận rõ hơn và sâu sắc hơn về cố hương trong vần thơ đầy mộc mạc nhưng cũng ẩn chứa nhiều nét “duyên” với tình cảm ngọt ngào đằm thắm. Những dòng thơ mềm mại uyển chuyển đã chạm vào trái tim người đọc để rồi khi cầm cuốn sách khó lòng mà đặt xuống, bởi vì trái tim khắc ghi tấm lòng của người muôn năm cũ, dù đã đi xa nhưng vẫn để lại con cháu tấm lòng son sắt với đời, với thi ca. Trong thơ Đường, rất khó để tìm những hình ảnh mới, cách thể hiện mới nhưng thông qua niêm luật chặt chẽ, độc giả vẫn có thể tìm thấy “đường cong” tuyệt mỹ của thi ca. Khi đọc tập thơ, tôi rất thích bài thơ “chiếc áo dài Việt Nam”: Chiếc áo quê hương dáng thướt tha/ Non sông gấm vóc mở đôi tà/ Tà bên Đông Hải lung linh sóng/ Tà phía Trường Sơn rực rỡ hoa...

Chỉ qua bốn dòng thơ thôi, ta đã thấy thi nhãn rất tinh tế của tác giả Đinh Vũ Ngọc, khi tác giả tìm được cái hữu ý và hồn cốt đất nước trên tà áo dài truyền thống. Chỉ cần qua hai câu thơ “tà bên Đông Hải lung linh sóng/ tà phía Trường Sơn rực rỡ hoa”, tác giả mở ra một khoảng không gian mênh mông bát ngát vô cùng tận trên quê hương “rừng vàng biển bạc”, đã nuôi sống biết bao thế hệ cha ông trong công cuộc xây dựng và giữ gìn đất nước. Qua hơn 90 bài thơ được gói ghém trong một tập thơ mỏng chỉ 100 trang in, nhưng đôi với tôi đây là thi phẩm rất đáng đọc và khám phá, bởi vì khi độc giả buộc phải đọc chậm rãi từng bài một để cảm nhận hết cái hay, cái tinh tế và đặc biệt là sự chiêm nghiệm sâu sắc trong những vần thơ. Một xúc cảm nhẹ nhàng qua từng nhịp, từng cung bậc, từng nấc thang với đầy đủ dư vị, tĩnh lặng và nhẹ nhàng. Cơ hồ như làn nước mùa thu nhưng độ lắng đọng thì phải qua một khoảng thời gian thưởng lãm, đắm chìm mới có thể tìm thấy hết nội dung nhà thơ gửi gắm. Ta cũng có thể cảm nhận hồn cố quận ăn sâu vào mạch thơ của tác giả Đinh Vũ Ngọc để tiếng thơ vang vọng muôn thuở.

Hình bóng quê nhà như ăn vào tiềm thức với những thi phẩm: Về thăm Huế, Hội An mùa mưa lụt, Đỉnh cao Bà Nà, Em đi qua chùa Cầu... Trong bài thơ “Hội An mùa mưa lụt”, tác giả viết: Hội phố bơ vơ hồn phố cổ/ Thu giang trăn trở mộng trường giang/ Nhịp cầu huyền thoại run thân gỗ/ Mộng, thực - hai bờ nối dở dang... Những con người đã trót thương, trót yêu, trót nhớ, trót gắn bó với Hội An chắc có lẽ mọi ngóc ngách phố Hội đều gắn chặt vào từng nhịp đập, hơi thở. Vì thế không ngoa khi nói rằng Hội An muôn đời đều đẹp, kể cả trong cơn lũ quyện đỏ phù sa. Nhẹ nhàng khép lại tập thơ “nắng vườn xưa”, hồn tôi lại một lần nữa rung rinh với những vần thơ sâu lắng viết về Đà Nẵng trong bài thơ “đỉnh cao Bà Nà”:

Đèn chong, Đà Nẵng đêm huyền ảo

Biển thức, Tiên Sa sóng dạt dào

Trước cảnh bao la hùng vĩ đó

Tình yêu đất mẹ lại nao nao.

2.

Với một phong cách sáng tác vô cùng phóng khoáng và hiện đại, tập thơ “rồi lẻ loi như gió” (NXB hội nhà văn quý I/2016) tập hợp những bài thơ được tác giả Hồ Huy Sơn sáng tác trong khoảng thời gian đã lâu, thế nhưng cảm xúc thì vẫn vẹn nguyên như mới. Tập thơ được chia làm 2 phần rất rõ ràng: “cô đơn trong thế giới loài người” và “tôi là đứa trẻ hư” sẽ đưa độc giả khám phá một bản ngã của tác giả trẻ sinh năm 1985, sinh ra ở miền gió Lào cát trắng Nghệ An, và anh dấn thân vào thi ca như đang uống cạn huyết mạch suối nguồn. Lật mở từng trang thơ ta có thể thấy tác giả hoàn toàn làm chủ con chữ trong sự “vượt thoát” của nỗi cô đơn, trường liên tưởng rộng cộng với sự thành thật khi khai mở cảm xúc đã tạo nên nhiều bất ngờ cho độc giả, đặc biệt sẽ rất thú vị với các độc giả trẻ. Có thể thấy ngay từ bài thơ đầu tiên “ngày chủ nhật” được tác giả sáng tác vào ngày 14.03.2013 gây ấn tượng bởi tầm khái quát cho cả phần đầu của tập thơ, nghĩa là thơ tự vấn tâm hồn tác giả, và nhà thơ đối diện với lòng mình trong nỗi cô đơn đã trào dâng trong mầm mống của sự sáng tạo: vách tường bầy mối trễ nãi/ để mặc xác chữ ốm o/ câu chuyện cổ tích khép lại/ ta tự nhốt mình quá lâu/ trong căn phòng thiếu nắng/ trách sao ý nghĩ lụi tàn... Tác giả tự nhận “ý nghĩ lụi tàn” nhưng khi từ từ đọc và cảm nhận xác chữ hoàn toàn bay bổng trong một không gian mênh mông, tất nhiên là ấn chứa cái tôi cá nhân mãnh liệt của tác giả, đồng thời chính “cái tôi” ấy song hành cùng niềm đam mê và sáng tạo. Trong bài thơ “là lúc thơ tức nước vỡ bờ”, tác giả viết: thơ sống lại rồi!/ người ta xúm quanh/ “sao mà dại dột?”/ nhưng thơ im lặng/ hồ huy sơn cũng im lặng/ cái tên đành viết thường không chỉ ẩn chứa nỗi niềm cô đơn dằng vặc của một người làm thơ trẻ và nỗi buồn vùng vẫy khiến họ khao khát thoát khỏi cô đơn đang bủa vây khi khi đối diện với thi ca. Trong phần đầu tập thơ, tác giả có chủ ý đi tìm sức sống và sự tồn tại của thi ca trong đời sống xô bồ ngày nay, khi họ lên tiếng chính là bản lĩnh và trách nhiệm của người cầm bút. Và tất nhiên, trong dòng chảy của thời sự, có những dòng thơ bao dung rất lạ, nhường chỗ cảm xúc dâng trào:

Đường vẫn dài tít tắp

Tôi lẫn với hoàng hôn

Rồi lẻ loi như gió

Bạt ngàn trong ngày buồn

(Phía Bắc)

Làm sao biết gió lẻ loi, chắc có lẽ chỉ có mình tâm hồn tinh tế của thi sĩ mới tỏ tường, khi đường về vắng bóng giai nhân, những ngày tháng lạc nhau phải cần dùng đến “la bàn” để định vị. Thi ca không chỉ là cái duyên, cái nặng, cái nợ, cái nghiệp... mà còn là cái tình. Cái tình hiện diện rõ ràng trong giây phút “giãi bày”: thông thênh một nẻo về/ anh muốn được cùng em đi trên con đường dậy hương hoa sữa/ chúng mình rất yêu mùa thu/ cả anh và em đều tan ra trong mùi hương dịu ngọt/ bất chất những con gió lùa, thật thi vị, lãng mạng và trong veo như cơn gió len lỏi qua mái nhà mang theo hương hoa nồng nàn để rồi trao nhau nụ hôn đầu tiên. Rồi “ô cửa” mở ra và cũng chính từ đây khơi nguồn tư tưởng cho mạch thơ ở phần sau của tập thơ, tôi nghĩ đây là những câu thơ vô cùng độc đáo và đáng trân trọng: chúng ta đi ra từ cửa mình của mẹ/ rồi mắc kẹt giữa nhân gian/ với muôn vàn ô cửa... Trong phần hai “tôi là đứa trẻ hư” gồm 14 bài thơ với nhiều phân khúc về quê hương. Tác giả quay về nguồn cội với biết bao trăn trở, hoài niệm và dâng trào trong đó nổi bật là tình yêu sắt son với Tổ Quốc “rất thiêng liêng và đáng tự hào”. Tác giả nhớ về cánh đồng “xấp xõa cánh trắng”, ở nơi đó có “những giọt mồ hôi của cha đổ xuống/ tong tóc đường cày ban trưa”, và giấc mơ của đứa con: “ước/ vết chân chim thôi hằn lên vết mẹ/ ngày cuối năm không có người tới nhà đòi nợ/ mẹ về già cuộc sống ấm no”. Tác giả tự nhận mình là “đứa trẻ hư” nhưng khát khao về cánh đồng quê hương chưa bao giờ nguội tắt, phải chăng chính điều đó đã làm nên tên tuổi Hồ Huy Sơn trên thi đàn? Và còn nhiều, nhiều nữa nhưng điều đặc biệt khác trong tập thơ “rồi lẻ loi như gió”, tôi nghĩ đây không chỉ là cuốn sách dành cho người yêu thơ.

Đà Nẵng, tháng 04.2017

PHAN NAM.