LÊ NGỌC TRÁC - "Xóm Trăm Năm" mơ về nơi xa thẳm.

Tháng Tư ở cực Nam Trung Bộ, chuyển mùa, nóng khô người. Ấy vậy mà giữa cái nóng hầm hập của buổi trưa trời không một sợi gió, anh bạn của tôi vẫn chăm chú đọc thơ. Thật là lạ! Một người từng thấy thơ "làm ngơ" vẫn say sưa đọc tập thơ mỏng. Có lúc, hứng chí anh ta còn ngân nga: "Ôi mùa hạ mây thì cao vời vợi. Em xa hun hút mấy khung trời!...". Anh ta đang chăm chú đọc thơ trong tập thơ "Xóm trăm năm" vừa được Nhà xuất bản Văn Học xuất bản và phát hành vào đầu năm 2017. Thì ra, người ta đâu có thấy thơ làm ngơ. Chỉ không thích những thơ không có hồn. Còn gặp thơ hay, có sức hút kỳ lạ, người yêu thơ sẽ đọc thơ và mê thơ như một "người lên đồng".


"Xóm trăm năm" là tập thơ in chung của các tác giả: VŨ KHẮC TĨNH, NGUYỄN TẤN SĨ, NGUYỄN THỊ PHƯƠNG DUNG, NGUYỄN ĐỨC DŨNG, NGUYỄN BÁ HÒA, BÌNH ĐỊA MỘC, PHẠM DƯƠNG NAM, TRẦN XUÂN AN: Những cây bút cùng thế hệ U50, cùng từng sinh sống, gắn bó với quê hương Tam Kỳ - vùng đất nằm chính giữa đất nước Việt Nam tính theo đường thiên lý Bắc Nam.

Vũ Khắc Tĩnh, Nguyễn Tấn Sĩ, Nguyễn Thị Phương Dung, Nguyễn Đức Dũng, Nguyễn Bá Hòa, Bình Địa Mộc, Phạm Dương Nam, Trần Xuân An là những cây bút đã định hình, có những thành công trên con đường sáng tác thơ văn. Đọc "Xóm trăm năm", người đọc bắt gặp Vũ Khắc Tĩnh với tâm sự của một lãng tử gởi vào hư vô lời sám hối, lòng vẫn vọng về miền cố thổ:

"Ta như lữ khách qua sông Dịch

Không ở núi rừng vẫn lạnh tê

Gõ cửa quê nhà xa tít tắp

Hương đồng cỏ nội khúc sông quê"

(Trích bài thơ: Khúc sông quê)

Người yêu thơ gặp lại Nguyễn Tấn Sĩ, một cây bút thơ quen thuộc của các tạp chí văn học miền Nam trước năm 1975. Già dặn hơn trong bút pháp, phong cách thể hiện, Nguyễn Tấn Sĩ vẫn giữ được nét phiêu bồng, lãng mạn:

"Qua mùa thu như qua một con đường

Nhiều giao lộ, mê cung nhiều góc khuất

Và ta đã chưa một lần bỏ cuộc

Để còn nghe thu hát lúc ta buồn

Để chờ nhau chạm nhẹ cốc rượu suông

Túi lang bạt khoác lên và đi tiếp

Và có thể ta sẽ về không kịp

Lòng vẫn đầy khoảng trống, gõ giùm ta

Mai, nghĩa là có cuộc chia xa

Với ai đó, hàng cây và mái ngói

Và có thể có một người đứng đợi

Nhắc giùm ta ngày ấy... lá thu rơi."

(Trích bài thơ: Khoảng trống)

Thật sự xúc động khi đọc thơ Nguyễn Thị Phương Dung. Không dàn trải trong thể hiện, thơ Nguyễn Thị Phương Dung cô đọng.

Người đọc bắt gặp những tâm sự buồn của người con gái Tam Kỳ với nỗi cô đơn, hụt hẫng trong tình yêu:

"Ta thấy mình như con nai lạc gió say trăng cuối chặng rừng già

Ta có quê mà chẳng có nhà ^(*)

Buổi về lại Quảng Nam đứng ở đầu sông ta khóc đầy sông nước

Thôi đành làm ngọn gió hoang

Nắng thì trú mái hiên quen

Mưa lẫn vào kẽ lá

May ra giấu được nỗi buồn

Ta đi suốt tháng ba tìm nụ sưa vàng

Gặp lại thời mười sáu

Thời ngu ngơ đánh rơi trái tim con gái

Dưới chân một bài thơ...

Ta trở về thành kẻ bơ vơ

Mẹ tựa khói mây cha nằm đồi trăng ngóng gió

Anh quay mặt cố làm kẻ lạ

Mưa sưa vàng, vàng sưa rơi rơi...

Thôi quay lại xứ người

Khoác áo ly hương mặt mày che kín

Mặc ai ngựa xe áo quần như nêm như nước

Ta đi nhặt ánh trăng tàn

Và lang thang trên sa mạc đời mình

Đếm cát!

(Bài thơ: Khúc ca bi tráng)

(*) Ý thơ của giáo sư Lê Trí Viễn

Nguyễn Đức Dũng - một tác giả đã xuất bản ba thi phẩm: Áo giấy cho sông (2009), Nắm níu (2010) và Khúc hát lưu dân (2014), luôn luôn trăn trở với kiếp nhân sinh trong cuộc sống hiện tại:

"Tự biết phận mình sức mọn tài hèn

Không xây nổi lầu Ngưng Bích khóa xuân

Những cô bé cầm ô đứng bên đường số một

Giọt lệ buồn trước thập loại chúng sinh".

(Trích bài thơ: Gặp lại trang KIều)

Người đọc thật sự bị cuốn hút trước những câu thơ của Nguyễn Bá Hòa trong "Xóm trăm năm". Từ cái nền của ca dao và những bài đồng dao..., Nguyễn Bá Hòa đã "cao tay ấn" vận dụng câu chữ một cách tài tình, làm cho thơ lục bát của anh mới hơn, nhuần nhuyễn, giàu nhạc điệu và bật lên được chiều sâu tư tưởng bên trong những câu chữ. Thơ Nguyễn Bá Hòa nhiều cung bậc, chứa chan tình cảm. Những câu thơ của Nguyễn Bá Hòa như gợi cho người đọc thấy được sợi dây thân thiết kết nối với quê hương thân yêu.

"Khói rạ rơm dắt díu về trời

Gió thừa mứa chẳng thèm đuổi bắt

Lật thớ lòng lượm mùa chìm khuất

Khúc quanh đời đánh đổi tuổi thơ tôi

Ngày lập mùa trở tiết xa xôi

Đòn gánh mẹ cong hai đầu nóng lạnh

Thúng mê cha nặng nỗi buồn đặc quánh

Giật mình đêm ngủ mớ tụt vành môi

Trẻ chăn trâu huýt sáo nửa môi

Gọi chim sáo phía lưng chừng ráng đỏ

Lào xào gió mà hồ nghi tiếng cỏ

Bấu víu chiều bừng ngộ cánh diều trời

Mưa một mình nắng chẳng có đôi

Trút dai dẳng lên bốn mùa thương nhớ

Cánh đồng quê đăm đăm muôn thuở

Mắt thị thành màu xanh lúa đơn côi

Những chuyến đi năm lở tháng bồi

Dập rách áo cha bầm lưng cơm mẹ

Bùn nâu quyện giấc mơ thời trai trẻ

Cô đặc lòng đau đáu nợ khôn nguôi..."

(Bài thơ: Nợ quê)

Bình Địa Mộc - một bút danh vừa lạ lẫm vừa quen thuộc của Đỗ Thanh Toàn, một cây bút chuyên viết truyện cực ngắn xuất sắc. Bạn đọc đã từng "cười lộn ruột", "cười ra nước mắt" những truyện ngắn của Bình Địa Mộc. Nhưng, trong "Xóm trăm năm" chúng ta bắt gặp Bình Địa Mộc với những câu thơ nhẹ nhàng, trữ tình, đầy thiết tha:

"Anh giấu mùa thu giữa đụn mo cau

Chỗ ngày xưa mẹ gói cơm cho cha đi rẫy

Khói bếp thơm tho cuộn tròn bao dấu hỏi

Năm nay nhuần mưa có kịp về chăng

...

Bao năm rồi hồn chửa phôi phai

Giấu hết yêu thương âm thầm vào dĩ vãng

Em có về không để anh còn trao nhẫn

Kết bởi lá vàng ăn trộm mùa thu"

(Trích bài thơ: Ăn trộm mùa thu)

Trần Xuân An - người con của Gio Linh miền hỏa tuyến Quảng Trị đã chọn Tam Kỳ làm quê hương thứ hai của mình. Anh đã góp mặt trong "Xóm trăm năm" cùng với những bạn thơ Đất Quảng. Trần Xuân An vẫn nhớ về những năm tháng chưa xa thuở còn ngồi ghế nhà trường của mình:

"Tam Kỳ, bốn mươi lăm năm! Không ngờ

Bạn và mình còn gìn giữ ảnh cũ

Tóc đã bạc, mỗi đời sờn quyển sử

Ký ức hoài tái bản tuổi học trò"

(Trích bài thơ: Tam Kỳ, ảnh cũ)

Phạm Dương Nam khi sống xa quê hương hồn vẫn mong ngày về với Tam Kỳ yêu thương, với những câu thơ buồn lỗi hẹn:

"Ta cõng nợ quê nhà ra tứ xứ

Thấy đời mình thấp thoáng một bờ tre

Vầng trăng khuya, lu nước, gió đêm hè

Con dế nhỏ thất tình khan cả giọng

...

Ta cõng nợ bốn mùa không hết nữa

Gió mây giờ nghẽn lối một đường bay

Đường quê xưa cứ mãi nối thêm dài

Đi chưa hết... làm sao về cho kịp..."

(Trích bài thơ: Làm sao về cho kịp)

Đọc xong tập thơ, chúng tôi càng hiểu vì sao anh bạn của mình đọc thơ của Vũ Khắc Tĩnh, Nguyễn Tấn Sĩ, Nguyễn Thị Phương Dung, Nguyễn Đức Dũng, Nguyễn Bá Hòa, Bình Địa Mộc, Phạm Dương Nam, Trần Xuân An và mê thơ như một "người lên đồng". Đọc "Xóm trăm năm", chúng ta mơ về nơi xa thẳm - miền quê yêu thương đã từng nuôi lớn và đưa ta vào đời với những ước mơ xanh.

Lê Ngọc Trác

La Gi, 16/4/2017