Những Dặm Đường Xốn Xang Chữ, Nghĩa Nguyễn Thiên Ngân.

Tôi không biết Nguyễn Thiên Ngân tìm đến thơ, như một lối thoát tinh thần? Hay, thơ tìm đến Thiên Ngân, như một bất ngờ bấp bênh của định mệnh? Với tôi, cả hai chỉ là cách nói. (Tựa tạo dáng mà thôi).


Do đấy, điều quan trọng theo tôi, không phải là điểm khởi phát mà, ở chỗ người làm thơ có tìm được nguồn mạch thơ nào đấy trong đại dương thi ca, cho riêng mình?

Tôi cũng không biết Nguyễn Thiên Ngân làm thơ tự bao giờ? Nhưng qua thi phẩm đầu tay (?) “Mình phải sống như mùa hè năm ấy” do nhà Văn Học xuất bản năm 2012 của Thiên Ngân, tiếng thơ người nữ này, đến với tôi như một mạch nguồn thơ mới mẻ. Mạnh mẽ. Bất ngờ.

Ghi nhận đầu tiên của tôi về cõi-giới thi ca mang tên Nguyễn Thiên Ngân là chủ tâm “phân thân” hay, đổi chỗ từ vị trí người nữ sang nam. Điều này, trước đây, chúng ta đã thấy nơi một số nhà văn nam giới. Họ tự đặt mình vào tâm cảnh người nữ, (họ xưng “TÔI”), để nói những điều mà, các nhà văn ấy cho rằng, người nữ muốn nói.( Như một tìm kiếm hình thức khác, cho văn chương). Tuy nhiên, sự kiện đó rất hiếm xẩy ra nơi các nhà văn nữ. Nó càng hiếm hơn nữa, nơi những nhà thơ nữ hôm nay. 
 
Ở Phần 1, với tiểu tựa “Dài Dòng” từ trang 9 tới trang 129, người đọc gặp được khá nhiều những bài thơ mang tính “phân thân.” Như:

“Em mệt rồi không nói nổi lời yêu
“Cứ giấu mãi điều gì sau mắt thẳm
“Mặc cho tôi với cuộc tình mê đắm
“Thề non cao rồi lại đến sông dài…”
( Trang 14)
 
Hoặc:

“Buổi chiều đầu độc tôi bằng nỗi buồn của em
“Cơn mưa nặng nhọc rớt xuống thành phố
“Tưởng đã chết sau mấy mùa khô héo…”
(Trang 19)

Hoặc nữa:

“Rồi tôi sẽ lại ôm em trên cánh đồng
“Giữa hương cỏ mới còn nồng nàn quanh quất
“Chúng mình sẽ thành cặp bù nhìn ngơ ngác nhất
“Giữa chiều mùa tao tác chim di…”
(Trang 21.)

Nhưng, dù tác giả có hóa thân để trở thành “đối tác” trong tình yêu thì, căn tính Nguyễn Thiên Ngân vẫn lồng lộng trong từng câu chữ của cô. Tựa đó là những khao khát (mong có lại?) trên những dặm đường cô quạnh, chính mình.

Tôi cũng tìm thấy nhiều (rất nhiều) ngôn ngữ nói, trong thi ca Nguyễn Thiên Ngân. Với tôi, đây là một dấu ấn mạnh mẽ trong dòng thơ của họ Nguyễn. 

Có dễ nhiều người sẽ không đồng ý với ghi nhận trên của tôi; vì cho rằng đó là những ngôn ngữ không thích hợp với thơ. Nhưng, nếu những chữ đời thường kia, đặt đúng trong ngữ cảnh bài thơ và, trong một chừng mực nào đó thì, chủ tâm nọ, nên được nhìn như một nỗ lực đáng chú ý.
Tôi thí dụ một số chữ đường phố mà Nguyễn Thiên Ngân đã đem vào thơ:

“…Kỷ niệm như mụ già đa sự
“Cứ léo nhéo bên tai tôi bất kể phút nào…”
(Trang 24.)

Hay:

“…May mình ghê, né được quả thương đau
“Chàng bốc phét vẫn đòng đưa tít mắt
“Ở bếp nhà cơm chắc nguội từ lâu…”
(Trang 134)

Cũng trong tinh thần đem chữ, nghĩa đời thường vào thơ, nhưng có phần nhẹ nhàng hơn, với đôi chút giễu cợt, tự trào, ở phần 2, tiểu tựa “Và ngắn ngủi” Nguyễn Thiên Ngân viết:

“ví dù người có phụ ta
“thì ta chỉ nguyện thành ra con bò
“con bò rất ít so đo
“yêu ai chỉ biết lò dò đi theo
“dù cho ai đó lật kèo.”
(Trang 132)

Hoặc:

“mời nhau chén rượu rưng rưng
“nghe trong thương nhớ có phần lãng quên
những hoa lá buổi đầu tiên
biết đâu sẽ rã vào đêm cuối cùng.”
(Trang 139)

Hoặc:

“Nhớ người định nhắn vài câu
“Ai dè điện thoại bỗng đâu hết tiền
“Thôi thì hai đứa vô duyên
“Ngồi trong nỗi nhớ tập thiền coi sao.”
(Trang 141)

Hoặc:

“yêu em khổ đến bạc đầu
“kiếp sau trẻ lại vẫn cầu yêu em.”
(Trang 142)

Tính tự trào, hay tự lố bịch mình và người, trong ghi nhận của tôi, là khuynh hướng đã và, còn được mùa ở thơ hôm nay, ở quê nhà.
.
Mặt khác, Nguyễn Thiên Ngân cũng cho người đọc những câu thơ bất ngờ, hiểu theo nghĩa họ Nguyễn đã đẩy những liên tưởng, so sánh của thơ mình, tới nhiều mé bờ mới mẻ:

“Mỗi thương nhớ như một loài hoa độc
“Nở ngọt ngào trên miệng vực âm u.”
(Trang 12)

Hoặc:

“Con sẻ nhỏ đậu nhìn tôi ái ngại
“Giấc mơ này quá rộng với mình tôi.” 

Hoặc nữa:

“Bàn tay em chạm lên cổ mình buôn buốt
“Từng ngụm khát khao dồn về nụ hôn cong
“Những ngày chuyển mùa thành phố như được
 vẽ bằng những nét cọ màu chì
“Tòa nhà cao vút, bồn hoa, tia nước
“Tất cả đều như vừa mọc cánh
“Và sắp sửa bay đi…”
(trang 122 & 123)
.
Những ghi nhận của tôi trên đây, là bước khởi đầu cõi thơ Nguyễn Thiên Ngân. Cuộc trường chinh chữ, nghĩa của họ Nguyễn còn dài. Tôi nghĩ thế. (Cô còn rất trẻ.)
Một ngày nào, tôi tin, những mạch nguồn thi ca kia, ở họ Nguyễn, sẽ thăng hoa. Và kết trái. Cách riêng. Cách-riêng-Nguyễn-Thiên-Ngân.

Du Tử Lê
(Garden Grove May 22-2013)

--------------


Nguyễn Thiên Ngân

Cầu vồng bình yên

Cầu vồng bình yên

Tôi hai mươi mốt tuổi, học kiến trúc, thích nghe rock, chơi game online, ít nói và không có điểm gì nổi trội. “Đôi khi mày nhạy cảm đến sến ốm” – Đăng, thằng bạn thân tôi, nói thêm.

Dung là bạn gái của Đăng. Đăng đã đi du học Sing. Nó không bày trò “ký thác người yêu cho thằng bạn thân”, không phải vì sợ kết cục như trên phim và truyện: thằng bạn thân cùng cô bạn gái nắm tay nhau đi về phía mặt trời, mà chỉ đơn giản cả ba chúng tôi xem đó là một trò ngớ ngẩn. Càng ngày người ta càng tự tin về những gì mình có. Hay càng ngày cách người ta suy nghĩ về tình cảm hời hợt thấy rõ?

Đăng đi. Tôi và Dung hầu như không giữ liên lạc dù sống khá gần chỗ nhau. Vài ba lần gặp nhau online, hỏi nhau có nhận mail của Đăng không, rồi thôi. Cho đến một ngày, Đăng gọi tôi, bảo: “Từ nay mày giúp tao để mắt đến Dung. Dạo này...”, “Dạo này làm sao?” - tôi ngắt lời nó. “Không! Chẳng có chuyện gì, nhưng mày sẽ giúp tao như thế chứ?” - Đăng gằn giọng. Tôi toan từ chối, rồi bỗng nhiên nghe cổ họng mình ậm ừ. Đăng thở nhẹ: “Ừ, vậy nhé, nhờ mày!”.

Tôi gọi cho Dung: “Lâu quá không gặp, dạo này Dung thế nào?”. Nghe giọng cô ấy run lên rồi lanh canh như tiếng thìa khuấy trong lòng ly rỗng ở đầu dây bên kia: “Tôi không ổn chút nào, Nguyên ạ!”.

Tôi ngẩn người siết cục điện thoại đến nóng bỏng và ướt nhẹp mồ hôi trong tay, không biết nói gì. Một cảm giác xót xa òa đến. Tôi thường ngẩn ra khi cảm nhận được sự cô độc và trống rỗng. Như lúc thấy một mầm cây bé mọc ra từ khe nứt của bức tường, một con chim sẻ lượn qua lại trong vùng trời nhỏ bé, tù túng... Nó trực tiếp đụng chạm đến những vấn đề của riêng tôi.

Nổi gió

Chúng tôi gặp nhau ở quán cà phê Văn. Quán nằm ở trên đồi cao, đứng từ trên gác gỗ nhìn xuống có thể thấy thành phố với những mái nhà loang lổ như một kẻ bị lở lói trên đỉnh đầu, không lộng lẫy đẹp đẽ như khi người ta nhìn trực diện. Dung gầy đi và xanh, xõa tóc ra nên trông rất già, vạt áo sơmi khoác còn cẩu thả dính một vệt acrylic. Nó như vết xước mang màu của bầu trời chiều giấu nặng mưa.

Dung đặt balô chứa đầy cọ xuống bộ salon cũ trên gác gỗ, lùa tay vào mái tóc bù xù khẽ giải thích: “Xin lỗi, tôi vừa ở xưởng vẽ về”. Tôi tròn mắt ngạc nhiên nhìn Dung quẳng gói Dunhill lên bàn sau khi rút một điếu, điềm nhiên châm lửa đốt. Nhìn cô ấy nhả khói điệu nghệ, tôi thần người, không thể tìm lại từ con người đó cô gái rụt rè, yếu ớt thường đứng sau lưng Đăng ngày nào.

Dung thôi nhìn xuống thành phố, đưa mắt sang tôi: “Hôm ấy tôi nói linh tinh thôi. Đừng để ý! Đăng nhờ Nguyên gặp tôi sao?”. Tôi không trả lời: “Dung hút thuốc thế này lâu chưa?”. “Từ dạo Giáng sinh. Đi một mình ngoài phố nhà thờ, trời lạnh, nó giúp tôi bình tĩnh và ngừng rủa Đăng giờ này anh đang ở đâu vậy” - Dung đáp điềm nhiên. Tôi miết thành salon gỗ đến bỏng rát bàn tay. Tiếng Dung cười khành khạch: “Gì vậy? Thất vọng? Hay thương hại tôi?!”.

Khi nào muốn có ai đó cùng đi cà phê, cứ gọi tôi, như một người bạn!”- Tôi tần ngần khi dắt xe giúp Dung. Cô ấy khẽ bảo: “Ok! Nguyên này, đừng kể với Đăng tôi đang trong tình trạng hiện giờ, được chứ?”. “Được” - tôi liếm môi, gật đầu. Dung đỡ lấy chiếc xe ga nặng nề, cái dáng mảnh khảnh xiêu đi. Nụ cười khó hiểu chưa kịp tan trong mắt tôi, cô gái biến mất. Chiếc xe để lại một làn bụi rát.

Mây đen

Tôi van lạy bản thân mình hãy thất hứa với Dung, phải nói cho Đăng nghe tất cả. Đăng cần phải biết người cần được nó chở che đang hoang mang, mệt mỏi dường nào. Nhưng tôi không làm được. Lời hứa với Dung cứ quay cuồng trong óc, không cho phép tôi mở lời. Vả lại nếu vậy, ở xa Đăng sẽ lo lắng và dày vò kinh khủng. Tôi quyết định gặp Dung lần nữa.

Dung không tươi tỉnh hơn, nếu không muốn nói là suy sụp thêm. Cô gái vẫn hút thuốc, rất nhiều. Đang ngồi, bỗng Dung đặt điếu thuốc gác ngang tách cà phê, từ từ tiến về phía bể nước bé xíu ở bancông căn gác gỗ. Cô ngồi mê mẩn ngắm những vạt bèo tấm xanh non trong đó. Chợt lúc ấy, tôi như thấy lại Dung yếu đuối, rụt rè của Đăng ngày trước. Điếu thuốc vẫn cháy, rơi tàn và đầu lọc xuống tách cà phê, tắt ngúm.

Cô gái quay lại bàn, đôi mắt vụt tối. Dung thản nhiên kể chuyện tên sếp không đứng đắn nơi cô đang làm thêm, nhưng đó là một công ty lớn và nhiều cơ hội cho sau này khi ra trường nên cô không thể nghỉ việc, rồi những áp lực ở trường đại học, cuộc sống một mình không người thân... giọng lạnh tanh. Tuyệt nhiên không hề nhắc đến Đăng.

Tôi suy đoán, có lẽ gặp nhiều vấn đề, Đăng lại không bên cạnh cùng giải quyết, Dung rơi vào trạng trái khủng hoảng như vậy. Cũng tự hỏi tại sao tôi và Dung không thân nhưng cô gái lại thổ lộ chuyện đó. Rồi nhận ra, không, cái cách của Dung chỉ bình thản như nói một câu chuyện phiếm cho qua cữ cà phê mà thôi.

Tôi quen ông chủ quán, xin vớt một ít bèo tấm bỏ vào bịch nilông mang về. “Tặng Dung này!”. Dung nhìn tôi, hơi ngạc nhiên rồi mỉm cười, nhận lấy. Bàn tay lạnh toát của cô gái khẽ chạm vào tay tôi khiến như có một dòng điện chạy dọc sống lưng, tê dại.

Tối ấy, tôi nhận ra mình đã nghĩ về bạn gái của thằng bạn thân quá nhiều. Tôi tự trừng phạt mình bằng cách rời PC, leo ra cửa sổ ngồi trên nóc nhà bên cạnh và ngẫm nghĩ. Đáng lẽ đã có thể đưa ra một quyết định gì đó nếu Dung không nhắn tin “Cảm ơn Nguyên, về mọi điều!”.

Chúng tôi gặp nhau thêm nhiều lần sau đó, chẳng nói nhiều. Chỉ là ngồi và có người đối diện, vậy thôi.

Hồng thủy

Bầu trời thành phố xám xịt và quay quắt như trong cơn hồng thủy. Mưa lao đầu vào cửa kính như một tên điên. Tôi bỗng nhiên nghĩ đến Dung, cô gái tội nghiệp của thằng bạn thân tội nghiệp. Cả hai đều bất lực trước những điều đang đến. Cảm giác tội lỗi khiến tôi tránh Đăng. Nó không biết tôi đang invi, cứ gửi mãi những dòng offline: “Mày thế nào? Dung sao rồi?”.

Những lúc như vậy, tôi ngồi lặng. Tôi thương cô gái ngồi lạnh lùng, cô độc hút thuốc, nhả khói trong những chiều cùng nhau cà phê trên gác gỗ. Đó rõ ràng có phải là cô gái của Đăng ngày nào đâu. Giá họ đừng là một...

Chuông điện thoại vang lên gấp gáp đến ngột ngạt. Dung gọi. Tôi hớt hải nhấc máy. Giọng cô ướt nhòe: “Nguyên! Đến đây! Làm ơn...”.

Tôi lao ra khỏi nhà. Cô gái đứng ở trạm xe buýt dưới cơn mưa tầm tã, nước mưa bết vào người, đôi mắt thất thần, những cây cọ từ balô chưa kịp kéo khóa rơi vung vãi xuống hè, xấp hình họa nhòe nhoẹt ướt thòi ra từ clipboard buông thõng trên tay. Hốt hoảng nhận ra trong tay kia của cô gái nắm chặt một cái gì đó. Tôi run lẩy bẩy, miệng lảm nhảm gọi tên Đăng như thằng ngớ ngẩn, cuối cùng cũng gỡ được khỏi tay Dung một mảnh thủy tinh vỡ. Bàn tay gầy guộc và lạnh toát chằng chịt vết cắt, máu hòa với mưa thành một thứ nước màu hồng loãng tuếch.

Tôi nói như hụt hơi: “Đăng nó biết cô như thế này thì nó quay quắt đến chết mất!”. Nghe tên Đăng, cô gái bỗng gục vào vai tôi òa khóc. Tôi vô thức ôm chặt lấy Dung, len lén chùi giọt nước đang rỉ ra trên khóe mắt mình, nóng bỏng. Cây sao to ở gần trạm xe buýt oằn mình trong cơn mưa tầm tã.

Tạnh

Tôi đưa Dung về từ bệnh viện. Bàn tay trái của cô gái quấn băng trắng toát trông rờn rợn. Dung ở căn phòng cũ kỹ trên tầng năm của một chung cư, một mình. Phòng hơi tối, cửa sổ gỗ cũ kỹ đóng kín mít, một vài tờ phác thảo bay vung vãi từ xấp giấy chất ngồn ngộn trên nóc tủ gây cảm giác buồn bã và chán nản. Ở nơi để PC có một cốc gốm lớn chưa kịp rửa, đáy còn đọng cặn cà phê đặc sánh và rất nhiều tàn thuốc, khung ảnh chụp Dung và Đăng trong đêm Giáng sinh năm ngoái bị vùi dưới những cuốn sách đồ họa khổng lồ.

Cô mời tôi ngồi, dùng một tay để pha trà mặc kệ tôi ngăn lại, mái tóc khô vểnh lên và cái dáng mảnh khảnh in lên nền sáng mờ mờ trông giống một con sẻ gầy tội nghiệp. Tôi phát hiện vạt bèo tấm lần trước được thả vào cái ly thủy tinh đặt trên kệ sách, chết trong trạng thái biến màu nhợt nhạt vì thiếu nắng.

Dung ngồi co ro, châm thuốc và nhả khói. Tôi khó nhọc: “Mọi việc sẽ lại ổn, phải không?”. Cô cúi mặt: “Đáng ra tôi nên nghe lời Nguyên sớm hơn... Tôi sẽ nghỉ việc ở đó, Nguyên ạ!”. Tôi mỉm cười nhẹ nhõm. Cô gái khẩy tàn thuốc ra sàn dù chiếc gạt tàn thủy tinh để trước mặt, nói nhỏ: “Phải, hai mươi tuổi, thật ngớ ngẩn khi phải chịu đựng những thứ quá giới hạn chỉ vì theo đuổi tham vọng của mình”.

Tôi hít sâu mùi khói trong căn phòng chật: “Hãy chăm sóc cho mình và thông cảm cho Đăng! Nó luôn trăn trở về cô. Cô có hiểu cảm giác bất lực khi không thể làm gì cho người mình yêu thương không?”. Dung dụi điếu thuốc vào cạnh bàn, ho khan.

...Tôi hẹn Đăng trên mạng. Sau nhiều cố gắng, cuối cùng tôi cũng thú nhận được rằng mình yêu Dung. Nín thở chờ đợi Đăng disconnect đột ngột, hay gõ lại “Mày đùa đấy à?”. Phải, cho dù mọi điều tồi tệ xảy đến, tôi tự hứa với mình không được che giấu một điều gì, và sau đó, sẽ mãi mãi biến mất khỏi mối quan hệ phức tạp ấy.

Nhưng không, Đăng chậm rãi: “Tao hiểu. Mày thì tốt hơn tao, Nguyên à! Tao mong mày và Dung vui!”. Tôi lập cập: “Mày... mày sao thế?”. Dòng chữ hiện ra trên monitor làm tôi choáng váng: “Tao và Dung nói chia tay khá lâu rồi, từ khi tao nhờ mày để mắt chăm sóc cô ấy. Có quá nhiều vấn đề và không được chia sẻ khiến cả hai đều mệt nhoài. Rất may là cô ấy không quá bị ảnh hưởng vì điều đó...”.

Cầu vồng bình yên

Mưa. Trời liên tục trút xuống thành phố những cơn mưa lớn. Tôi chạy đến khu chung cư cũ với túi nilông đựng bèo tấm trong tay, sải chân nhảy một lúc hai ba bậc thang rồi dừng lại, đứng rất lâu trước cửa nhà cô gái, nước mưa từ mặt, từ áo nhỏ long tong. Đến khi đủ can đảm, tôi gõ nhẹ cửa.

Dung xuất hiện, mặt đỏ phừng và yếu ớt, bàn tay chưa tháo băng, tròn mắt nhìn tôi ngạc nhiên. Chưa kịp hỏi gì tôi, cô gái bỗng lảo đảo, phải bấu chặt vào cạnh tường. “Cô sao thế?” - tôi hốt hoảng. “Tôi ngây ngấy sốt từ hôm đó. Có lẽ do những vết cắt và mưa. Đừng bận tâm, tôi ổn mà!” - Dung gượng cười. Tôi cắn môi, đứng lặng. Cô gái mở rộng cánh cửa.

Xin lỗi Dung, tôi không hề biết...”. “Chẳng sao, trong suy nghĩ của Đăng, tôi vẫn ổn và vững vàng. Thế là đủ!”. Tôi cúi đầu. Cô bật cười: “Nguyên đừng như thế. Dạo trước có nhiều chuyện xảy ra, tôi sốc mạnh, làm phiền Nguyên nhiều. Gần đây rảnh rỗi, thử sắp xếp lại mọi thứ trong đầu, thấy nó cũng không quá rối rắm như mình vẫn tưởng”.

Tạnh mưa. Cô gái đứng dậy mở toang cửa sổ, cánh cửa ngỡ như không bao giờ được chạm đến: “Nguyên, xem này!”. Ánh nắng sau mưa tràn vào phòng. Tôi chớp chớp mắt để thích ứng với luồng sáng mạnh đột ngột, nhận ra ngoài ô cửa là một tổ chim bồ câu. Có lẽ nó thuộc về ai đó ở khu nhà bên cạnh. Hai con chim trắng toát rụt rè thò cổ ra xem trời đã thật sự tạnh chưa. Rồi vững tin, chúng cùng nhau tung cánh lên bầu trời đầy nắng.

Dung đưa cho tôi hai chiếc gạt tàn thủy tinh lớn, sạch bóng. Có vẻ gần đây cô ấy thôi hút thuốc. Tôi vớt đám bèo tấm vừa mang đến thả vào đấy, đặt nó lên bệ cửa sổ. “Ở đây chúng sống tốt! Dung sẽ mở cửa sổ thường xuyên chứ?”. Cô gái mỉm cười.

Trên những nóc nhà lở lói của thành phố mọc lên cầu vồng sau mưa. Dung đặt bàn tay quấn băng trắng lên mép cửa sổ, hơi vươn người về phía trước: “Tôi đang nghĩ giá được chạm vào những tia cầu vồng ấy! Còn Nguyên?”. Tôi thì thầm: “Đây là định nghĩa về “bình yên” hoàn hảo nhất mà tôi từng biết!”. Cô gái quay sang nhìn tôi lạ lùng rồi bật cười, tiếng cười nhẹ nhõm. Hơi thở của người đang sốt nóng bỏng ập vào má.

Chúng tôi yên lặng đứng cạnh nhau bên ô cửa cũ kỹ ấy, thật lâu. Cầu vồng sau mưa bình yên lạ kỳ. Tôi toan nói một điều gì đó nhưng kềm lại được. Rồi mọi thứ cần đến sẽ đến, như vòng tay siết chặt cô gái và giọt nước mắt nóng bỏng của gã tôi dưới cơn mưa hôm nào, tự nhiên, lặng lẽ, chân thành...

Nguyễn Thiên Ngân