“2013 VCL Tranh Vẽ Võ Công Liêm”.

LNĐ: Trong những ngày qua, nhà văn, họa sĩ Võ Công Liêm, hiện cư ngụ tại Canada, đã gửi tặng thân hữu tác phẩm mới nhất, tựa đề “2013 VCL Tranh Vẽ Võ Công Liêm”của ông. Trong số đó, có nhà thơ Phan Tấn Hải. Mới đây, họ Phan có bài điểm cuốn sách vừa kể trên nhật báo Việt Báo, số đề ngày 26 tháng 12 – 2013. Đó là một bài viết công phu, ân cần trong tình bằng hữu…

Được sự cho phép của tác giả bài viết, chúng tôi xin đăng tải nguyên văn bài điểm sách của nhà thơ Phan Tấn Hải, trong ý hướng đóng góp phần khiêm tốn của mình, giới thiệu với bạn đọc và thân hữu trang nhà.

Trân trọng cảm ơn nhà thơ Phan Tấn Hải.

dutule.com 

* 

Đó là một tuyển tập tranh vẽ và các bài lý luận về hội họa, một hình thức hiếm thấy. Không chỉ là cách vẽ hiếm thấy, chính cách lý luận trong các bài viết của Võ Công Liêm cũng rất mực hiếm gặp trong đời thường.

Anh là họa sĩ? Vâng, Võ Công Liêm là họa sĩ rất mực hậu hiện đại ngay nét vẽ của anh, nơi đó hình người và chân dung như những phóng ảnh đã biến dạng trong trí nhớ, dù là tranh vẽ trên giấy (như tấm "Tình Trong Như Đã Mặt Ngoài Còn E" với những khuôn mặt dài, cơ phận trên mặt chệch nghiêng hư ảo) hay trên bố (như tấm "Bóng Tối" nơi những tảng màu phi hình dạng nằm chồng lên nhau cũng đầy ẩn nghĩa như bóng tối).

Tranh Võ Công Liêm là những tảng màu trong trí nhớ, trong mơ, nơi hình dạng không đủ hiện ra hình dạng. Thí dụ, tấm tranh "Người Đàn Ông và Trăng" là một người ngồi, đầu trông như lưỡi chiếc rìu và chúng ta không thấy trăng đâu cả, chỉ trừ vài lằn trắng như gợi ra.

Nhưng tấm tranh "Tiếng Động" gợi chúng ta nhớ tới trường pháí Futurism của các họa sĩ Ý thời đầu thế kỷ 20. Làm sao vẽ được tiếng động? Họa sĩ Võ Công Liêm đã chọn cách vẽ những tảng màu dọc như xô chạm vào nhau, như những bước chân đi...

Nơi trang cuối, tác giả tự giới thiệu như sau.

Sanh: 1943. Tại: Vỹ Dạ, Huế. VN

Tự học vẽ: Vẽ những ám ảnh nội tại, những vóc dáng khác nhau qua đường nét phóng túng để diễn tả trọn vẹn tình yêu và tự do.

Tú tài văn chương (Quốc Học - Huế. 1960-1963)

Triết học Đông Phương (Sài Gòn, 1963-1965)

Hàm thụ Triết học Tây Phương (Cambridge, Anh quốc, 2000-2003)

Triển lãm tranh gia đình (Calgary, AB. Canada 2007)

Địa chỉ: lvocong@hotmail.com

Võ công Liêm cũng là một nhà lý luận về mỹ thuật. Trong bài tựa đề "Modigliani: Họa Sĩ Không-Hóa" họ Võ đã viết về họa sĩ nổi tiếng này, trích như sau:

"...Thời gian sống ở Pháp Modi la cà khắp phố phường Paris, trao đổi hay thảo luận về hội họa với những bậc tài hoa, hay những bậc thầy mà Modi một thời ngưỡng mộ, ông thường ngồi cà phê nơi tụ hội văn nhân nghệ sĩ hay những hộp đêm, hầm rượu, say sưa tửu điếm. Modi ham vẽ như ham sống, đến đâu cũng vẽ, ông vẽ những đường nét như ‘vết chém’ qua chân dung của các nghệ sĩ như Diego Rivera, Picasso, Juan Gris, Jacques Lipchitz, Moise Kisling và Chain Soutine… với những nét bung phá đó, dần dần ông chuyển hướng qua đường nét ‘cổ-dài’ (long-necked nude) khởi từ đó Modi nghiên cứu và dồi mài đường nét ‘dài’ để tạo cho mình thế đứng riêng biệt. Qua những hình ảnh trong tranh người ta gán cho ông cái tên gọi họa-sĩ-phỉ-báng (le peintre maudit). Nhưng chính trong cái xấu xí (damnable) là cả một ngạc nhiên sau nầy khi mà người ta tìm thấy ‘chất liệu’ đó như một bản chất riêng biệt về cái bôi nhọ, chê bai mà Modi đã vẽ lên những hình tượng như thế.

Đời bỏ quên Modi, những đứa con tinh thần của Modi trở nên vô thừa nhận; điều đó có khác gì Van Gogh. Modi ngậm đắng lao vào đời như kẻ khốn cùng; mặc dù những năm gần đây tiếng tăm Modi đã trở thành ‘huyền-sử-ca’ trong giới văn nhân ở Paris cũng như ở cố quốc. (Nước Ý mắc cái nợ di sản của Modigliani) nhưng không phải những thừa nhận đó mà kéo Modi ra khỏi vũng tối, có những đêm say mướt dưới cơn mưa ở Montparnasse, lạnh, đói, thiếu thốn ‘poverty-stricken’ sống nương nhờ như kẻ vô gia cư vô điạ táng, một đời phóng đãng phủ quanh ông để rồi buột miệng: “Tôi say ngất ngư cho tới chết” (I am going to drink myself to death) Tiếng nói đó như thổn thức cho thân phận mình. Modigliani chấp nhận mọi thương đau để hoàn thành những tác phẩm mà Modi nuôi dưỡng từ khi dấn thân vào con đường hội hoạ, người đã trải qua những chặng đường khốc liệt nhất, kể cả những cuộc tình đi qua trong đời Modi. Những tác phẩm của ông chính là đời ông..."(hết trích)

Vâng, đúng như thế. Những tác phẩm của ông chính là đời ông. Câu này có lẽ cũng đúng cả cho Võ Công Liêm, một họa sĩ phức tạp cũng như những suy nghĩ rất mực triết học của ông.

Phan Tấn Hải.