Trong ghi nhận của tôi, hàng ngũ những nhà thơ nữ, thế hệ 8x, ngày một thêm đông đảo. Mỗi tiếng thơ thường xuất hiện với một đường kiếm, cùng nhiều chiêu thức, riêng.
Nếu có người chọn cho mình lộ trình thơ dung dị mà, cảm tính là hải đăng dẫn đường thì, cũng có người ném mình vào những cảm thức gập ghềnh, phức tạp. Một trong những nhà thơ nữ ở thế hệ 8x, chọn cho mình lối, nẻo thi ca phức tạp đó, với tôi, là nhà thơ nữ Hà Duy Phương.
Nhà thơ Hà Duy Phương
Thế giới thi ca của Hà là một cánh rừng tâm cảnh rậm rạp. Nhiều cật vấn, hoang mang, đặt ra cho chính mình. Như thể thơ chỉ là cái cớ để Hà tìm gặp hư không. Tìm gặp cái “tôi”bí mật hoặc, một thượng đế, khác? Nhưng, “cái cớ” hay, nỗ lực “tìm gặp cái tôi bí mật hoặc, một thượng đế, khác” của Hà, luôn được phủ bóng bởi những ẩn dụ (metaphor) và, đôi khi luôn cả những hoán dụ (metonymy) nữa:
“Adam đã mở cổng cho đôi ta lẻn vào vườn địa đàng đêm ấy?
Tung tăng, anh dắt em đi tìm trái cấm
Eva giấu nơi nào?
Thầm lặng suối khe…
.
“Cơn mê chớm dậy thì
Chưa chín một mùa đau
Tình yêu trườn dậy như rắn hồng lột xác…”
(“Dắt em đi”)
Hoặc:
“Tôi chôn chân trên bờ như cây Thu đứng gió
Muốn trút một lần cho hết lá trăm năm”
(Trích “Giao khúc tháng 7”)
Hoặc nữa:
“đêm qua giấc mơ tôi bạt gió
lở bồi thương yêu đồng bóng”
(Trích “Cỏ dại”)
Ẩn dụ hay hoán dụ, không chỉ là mũi nhọn trong cõi-giới thi ca mang tên Hà Duy Phương mà, tính siêu thực, theo tôi, cũng là chiếc bóng song hành của tiếng thơ này.
Qua rất nhiều câu thơ, Hà cho thấy cô không ngần ngại biến mình thành thí điểm. Nơi gặp gỡ, chốn hẹn hò của những siêu hình và hiện thực:
“Hoa xương rồng cánh non rũ rượi
Đâm gai vào đêm trắng
Vỡ sáng bóng mèo hoang
Mang tình tôi vượt ngục
Tình yêu đồng lõa với thời gian
Cầm tù xác chết
(Trích “Đồng lõa trắng”)
Hoặc:
“say tôi đi cạn chiều phát gíac
con nắng điên ánh xanh mồ hôi muối
khát lịm da người
tôi ngỡ đêm qua mình mới nuốt vì sao Venus
rong rêu ăn nằm giờ bạc sáng hồn nhiên.
.
biết làm sao vút cong lên đọt nắng
ai đặt vé khứ hồi cho giấc mơ tôi?”
(Trích “Vòng tay theo nắng”)
Tuy nhiên, trong khu rừng thơ Hà Duy Phương, người đọc cũng thấy được khả năng trộn lẫn giữa thực / hư - - Như đời thường vốn quá nhiều hư / thực. Tựa đó là chính diện của thời gian, năm, tháng. Mà, Hà là nạn nhân của những thực / hư (vốn ảo ngay tự cội, gốc):
“Buổi sáng tắt đèn
Giật mình đêm trắng
Hồn chưa rót nắng
.
Thả gói trà túi lọc vào ấm nước sôi
Như thả tiếng chim vào khu vườn vắng
Rót nắng đợi trăng về
Đêm bật đèn
Hong mê”
(“Hong mê”)
Hoặc:
“Phước Tường nơi đây
niềm vui nhẹ trôi theo tiếng còi tàu
tiếng máy bay rì rào ngỡ hạnh phúc lướt gió
ai nổ mìn phá núi đánh rớt nỗi buồn trên cỏ
cánh chim giật mình mổ nắng lơ ngơ…”
(Trích “Gửi cánh chim nâu Phước Tường)
(Tôi nghĩ, có lẽ cũng nên nói thêm rằng, tôi thích lắm động tự “mổ” trong câu: “cánh chim giật mình mổ nắng lơ ngơ” của Hà).
Lại nữa, ngay cả khi “diện mục” thi ca Hà Duy Phương, có là những mảnh gương vỡ của những cảm thức nổi loạn, tự bạo hành mình, để mỗi mảnh gương, hắt lại cho người đọc những chao chát lạc đường, dẫn tới những mảng không gian sượng trân, hay rung động rì rào hương, sắc lạ - - Thì, đâu đó, trong cánh rừng thi ca của Hà, cũng vẫn có chỗ cho những tình cảm thiêng liêng. Loại tình cảm huyết thống, những tưởng nhạt, nhòa, mà, thực ra nhức, buốt, chín, đằm nữ tính:
“Ba mươi tuổi con tìm lại mình trong những chuyến đi xa
Phong phanh nỗi buồn nơi thành phố lạ
Con viết tên Ba trên bờ cát
Đêm nằm nhớ Ba nghe biển nhớ mặt trời…”
(Trích “Thư gửi Ba”)
.
Tôi nghĩ còn quá sớm để có thể đoán biết, rồi đây, Hà Duy Phương sẽ đẩy thơ mình đi thêm nữa, tới những bến bờ nào?!? Nhưng hiển nhiên, thơ của Hà, theo tôi, đã chính là mồi lửa cứu rỗi Hà Duy Phương. Trước nhất.
Du Tử Lê
(Garden Grove, Aug. 2014)
Dăm bài thơ, Hà Duy Phương,
MẦM KINH.
Đêm bình yên nắng non
Phơi trên thành quách cổ
Gieo mầm kinh phổ độ
Khóc giọng cười Krishna…
.
Ngày chưa kịp xót xa
Đêm đã cuồng trăn trở
Dìm hôn mê nhịp thở
Cười tiếng khóc Krishna?
NGÓN TAY ĐÊM
Em đưa tay vuốt mặt trời
Những ngón thon dài vờn trên ngực gió
lao xao bụng cỏ
níu vàng mùa trăng
.
Những ngón tay dài đêm lăn tăn thần thoại
Bấm gót Achilles
Xoãi bờ thực tại
Trăng bung hoa tình
trên năm ngón
.
thon bay
THƯ GỬI BA
Con mùa gió chướng thổi rát đời BA
Những lần trượt ngã tim Ba bầm rách
Con lớn trong nông nỗi
Bất lực ngọt ngào
Bất lực đòn roi
Từ đó lòng Ba hóa đá
.
Ba mươi tuổi con tìm lại mình trong những chuyến đi xa
Phong phanh nỗi buồn nơi thành phố lạ
Con viết tên Ba trên bờ cát
Đêm nằm nhớ Ba nghe biển nhớ mặt trời
Sự chọn lựa nào cũng dễ khiến chông chênh
Cần lắm thăng bằng cho lần quyết định cuối
Con ngủ ôm mặt trời lặn ngược
Nằm rất thăng bằng trong biển nhớ chông chênh
.
Ba ơi!
Mặt trời của con hay mặt trời của biển?
(Đà Nẵng 03/2012)
VÒNG TAY THEO NẮNG.
ôm tôi đi và đừng nói gì
ngày miền Trung hung nắng cháy da người
tôi bóng nhẫy mồ hôi đứng cười trên mép phố
ngó cây trần truồng lột lá dưới mưa mơ
.
mặt trời tháng 4 cuồng căm bốc cháy
tôi tháng 4 buồn khô cỏ dại
thiêu tôi đi
chiều nay trong nắng cay
.
nơi nào mùa này những cơn mưa đã đầy chưa lòng phố
có ngập lụt lòng xa nỗi nhớ gần
con nắng điên lập lờ nhiều phen đánh lận
giả dại ôm phố nằm nghiêng
tôi lần đầu ngù ngờ như ai rót men mưa vào lỗ rốn
đo lòng mình chếnh choáng nông sâu
.
say tôi đi cạn chiều phát giác
con nắng điên ánh xanh mồ hôi muối
khát lịm da người
tôi ngỡ đêm qua mình mới nuốt vì sao Venus
rong rêu ăn nằm giờ bạc sáng hồn nhiên
biết làm sao vút cong lên đọt nắng
ai đặt vé khứ hồi cho giấc mơ tôi?
.
ôm tôi đi vòng tay theo nắng trôi
Hà Duy Phương.
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D765537512.-%3B)
tâm hồn của thi sĩ như một dòng sông, tuôn chảy và hòa nhập, thẩm thấu những gì nó đi qua, những gì nó ôm lấy, để cuối cùng thành một với biển. Tôi nhận thấy đặc biệt ở Hà Duy Phương là tâm hồn thơ của cô lại luôn trong trẻo, hồn nhiên như khi dòng nước phát xuất từ đầu nguồn của suối mạch; cho nên mọi tiếp xúc dù thụ động hay tích cực, những thẩm thấu đó vẫn không ảnh hưởng gì đến sự trong veo của tâm hồn, như thể vi khuẩn không tấn công được tế bào miễn nhiểm. Cho nên tâm hồn Duy Phương rất thoáng, rộng, bao la, nhìn thấy rõ qua thơ Duy Phương. Tôi nghĩ, nhà thơ Du Tử Lê nhận ra ngay cái chiếu sáng của viên kim cương, nhận ra sức thơ của Phương còn đi tới nữa. Chắc chắn nhất, tâm hồn Phương là một tâm hồn thi nhân thật sự, mà, ai có nó, sẽ đồng cảm ngay.