Nơi con sóng chạm vào phiến nguyệt (*)

Tôi mới có cuộc gặp gỡ cuối năm với anh, chị tôi. Trong tinh thần nhìn lại,  anh và, chị tôi cùng nhắc tới một tùy bút cũ, tôi viết đã lâu về khoảng thời gian ngắn, chúng tôi ở Hội An.

Tuy chỉ ở được với Hội An ít tháng, nhưng sông Thu Bồn, Chùa Cầu đã như những giải lụa thương yêu, không ngừng mở rộng vòng tay thương yêu ôm ấp tôi, niên thiếu.  

Anh, chị tôi nhắc, thời gian tôi theo học trường Nam tiểu học Hội An. Thời gian đó, cũng vào cuối năm, nước sông Thu Bồn dâng cao. Lênh láng một biển-sông, không đường chân trời. Nước cuồn cuộn nuốt trọng cả hai chiếc sân lớn, nối liền ngôi nhà dài như một con trăn khổng lồ, bị kéo căng, hết cỡ - - Khó phân biệt đầu, đuôi, cả hai đều nín thở.

Ngôi nhà hai mặt đường, ăn thông từ Phan Bội Châu, tới đường Bờ Sông. Anh tôi nhắc chị Dung mà, trong tùy bút, tôi gọi là chị Dùng (theo cách phát âm của người Tầu.) Ba chị, chủ nhà, cũng là một ông thầy thuốc Bắc. Anh tôi thuê một phần, ở dưới. Chị tôi nhắc chuyện tôi được chọn đóng vai Nguyễn Trãi, chia tay thân phụ Phi Khanh, bên này ải Nam Quan, theo vở kịch thơ của thi sĩ Hoàng Cầm.

Tôi nói với anh, chị tôi, đã mấy chục năm qua rồi, nhưng thản hoặc, tôi vẫn nhớ tới chị Dùng. Tựa chị là một phần niên thiếu tôi, và cũng là một phần sông Thu Bồn những ngày lênh láng nước, vậy.

Tôi kể, cách đây nhiều năm, cùng với T., và một người bạn trẻ của Hội An, tôi đã trở lại thăm ngôi trường thời mới lớn. Tôi chỉ không nói với anh, chị tôi rằng,  tôi và T., đã trở lại Đà Nẵng. Trở lại một trong nhiều nơi chốn ghi dấu những ngày đầu của hai đứa…  

Tôi chỉ không nói với anh, chị tôi, khi hình ảnh chị Dùng, con sông Thu Bồn, mùa lũ… lênh láng ký ức tôi thì, bài thơ “Ngẫu hừng với Thu Bồn” của Nguyễn Nhã Tiên, cũng ùa về, tâm trí tôi, thao thiết:

“Đâu phải chân mây nào cũng là nơi trời gặp biển
như Thu Bồn đêm nay tôi nghe tiếng vỡ
trăng rằm
nơi con sóng chạm vào phiến nguyệt.”

Đúng vậy Nguyễn! Đâu nhất thiết “chân mây nào cũng là nơi trời gặp biển”. Có khi, đó là điểm chia, lìa, in dấu những tai ương. Nhưng “nơi con sóng chạm vào phiến nguyệt” thì, với tôi, lại chính là nơi thi ca của Nguyễn, bất ngờ “xúc, chạm” được một vầng trăng khác - - Dù con sông Thu Bồn từ hàng trăm năm trước, đã lênh láng chảy trong thi ca nhiều thế hệ. Mỗi tài năng, mỗi rung động đều cho Thu Bồn một dung nhan nồng nàn, tươi thắm hay buồn bã, mới.

Không hỏi, nhưng tôi chắc, Nguyễn Nhã Tiên đến với thi ca đã lâu. Có thể từ ngày Nguyễn còn rất trẻ. Hôm nay, tóc Nguyễn đã nhiều sợi bạc. Nhưng tiếng thơ của Nguyễn, lại chọn cho nó, con đường nghịch chiều. Chúng dấn thân, phiêu lưu tới  những chân trời khác.

Tôi vẫn có xu hướng trân trọng những tác giả, càng lớn tuổi thì độ chín chữ, nghĩa, khả năng sáng tạo càng mạnh mẽ, khởi sắc. Họ là những người có được cả hai thành tố đáng quý: Độ bền và, đường trường. Với tôi, Nguyễn Nhã Tiên nằm trong số những người này:   

“ngọn gió hư vô tìm người bến vắng
bài ca hoang vu một đời cỏ lau thầm lặng
ơ hay! sinh hồn cỏ cây cũng cửa đợi sông hoài”

Trong “Ngẫu hứng với Thu Bồn”, Nguyễn không viết hoa chữ sông Hoài. Nhưng tôi nhớ, có lần chị Dùng bảo, khúc sông Thu Bồn, chảy ngang qua Hội An, còn có tên là sông Hoài - - Khi chị thấy nhiều buổi chiều, tôi hay ra lẻn ra cửa sau, nhìn dòng nước chảy…

Có lần chị Dùng còn hỏi tôi, có hiểu nghĩa chữ “hoài”. Tôi nói, hiểu. Dường không tin, chị bảo cho thí dụ.

Tôi nói, thí dụ, tôi sẽ không quên chị…

Chị gật đầu:

“Chị cũng vậy. Chị sẽ không quên Phá…”

Và, chị vuốt má tôi.

Tôi hiểu “ngọn gió hư vô tìm người bến vắng” và, “sinh hồn cỏ cây cũng cửa đợi sông Hoài” của Nguyễn - - Dù tôi đã bỏ bến mà đi. Chị Dùng cũng không còn ở căn nhà cũ. Chị đã theo chồng trôi dạt đâu đâu?!. Có khi chị đã không còn nữa, trong cuộc đời này!.!  Nhưng, những câu thơ của Nguyễn Nhã Tiên, vẫn cho tôi lại Thu Bồn, cũ - - Dù không còn nữa, chị Dùng:

“Con mắt xa mờ phiến lụa lướt qua

Chân mây in hình bao mùa xuân xa
từng con sóng hai bàn tay tôi vớt
một chút ánh vàng rơi vỡ tung bèo bọt
vụn mảnh hồi quang găm tận đáy linh hồn.”

Tôi nghĩ, rồi đây, những câu thơ đó, của Nguyễn Nhã Tiên, có thể sẽ làm thành một thứ “trầm tích”, thêm cho Thu Bồn. Khi“vụn mảnh hồi quang găm tận đáy linh hồn”; khi Nguyễn không còn nữa. (Như chị Dùng có thể đã không còn nữa.) Và, tôi, rồi cũng vậy. Nhưng tình yêu, kỷ niệm… theo tôi, vẫn sống tiếp đời chúng. Dù những người yêu nhau, những kẻ trong cuộc đã không còn.  

Như tôi tin, trong lần trở lại Đà Nẵng với T., sau gần năm mươi năm chia tay thành phố, biệt, ly đêm chúng tôi ngồi khuya, bên bờ sông Hàn, sẽ vẫn mãi còn, cách của nó.

Tôi cũng tin, sẽ vẫn mãi còn, khi nhân trở về vừa qua, tôi được gặp rất nhiều bạn trẻ, trong một buổi chiều muộn: Cà phê nhà vườn. Buổi tối nhà Nguyễn Quang Chơn… Họ, những người đang làm thành rừng cây náo nhiệt chữ, nghĩa. Họ, chủ nhân tương lai những vụ mùa văn chương, sẽ tới...

Tôi biết, tôi cũng sẽ không quên, khi thấy đêm, đêm biển hoa đăng từ đáy Thủy cung, trồi lên mặt sông Hàn. Con đường bờ  sông. Bán đảo Sơn Trà. Ngũ Hành Sơn. Làng Tượng Non Nước. Bãi biển Mỹ Khê. Núi Bà Nà… và, dĩ nhiên Thu Bồn, Chùa Cầu… sâu nơi đáy mắt những người bạn trẻ của tôi. Rồi đây, tất cả cũng sẽ là một thứ “trầm tích” của dòng sông ký ức tôi, riêng.

Như thơ của Nguyễn Nhã Tiên:

“mỗi tro than tôi tạc một hình hài.”

Du Tử Lê,

(Garden Grove, Jan. 2017)

.

Mời đọc thêm dăm bài thơ

Nguyễn Nhã Tiên.

Gió gọi

Cải đã hoa vàng em ạ

bao mùa gió bấc qua sông

thổi mãi không thành áo lụa

người đi bỏ tóc lại dòng

Đâu đây quen quen lời cỏ

mơ hồ trí nhớ tôi... sương

nhen nhúm làm sao nên lửa

thì thôi, cọng khói dẫn đường

Vốc đầy bàn tay hoa khói

núi xa cuồn cuộn mây về

chiều nghiêng thả quầng ráng đỏ

tôi còn mấy nỗi sơn khê

Núi xa gởi niềm sâu lắng

đường mây mắt dõi phương tìm

có gì xa bay hoang vắng

ngân một tiếng buồn lặng im!

 Tiếng khuya

Chuyến tàu ấy đã khuất vào thăm thẳm

đã non cùng

đã bể tận

đã đâu đâu

sao ngọn đèn vàng trong mắt tôi chưa tắt

mỗi một ánh lên là văng vẳng tiếng còi tàu

Dường như cái ngày mùa đông em lên tàu

bỏ quên lại rêu xanh

những mật ngữ thời gian biếc từng âm sắc

để mỗi bận chuyển mùa xôn xao gió bấc

cứa vào ngực tôi ngọt xớt tựa dao mềm

Thôi nhé, đường quên không ngoái lại

tôi còn mưa nắng để tình nhân

còn một vườn hoang hồn cỏ dại

một tiếng dế kêu đủ bận lòng

Không nên nổi đường dài giờ trú ngụ sân ga

nương nấu chia xa, ăn nhờ tiễn biệt

tàu đến tàu đi dốc vào tôi kỷ vật

mỗi tro than tôi tạc một hình hài

Những nhớ quên xây đắp đền đài

hư vô cả thôi sao ngàn tiếng vỡ

ai như tiếng khuya mơ hồ ngọn bấc lang thang

đầu ngõ

không một bóng người mà ngực nhói âm vang!

Thanh minh

Cầm cành hoa hồng ngơ ngác tháng ba
chạy xuống chạy lên tìm người để gửi
hay là tôi gửi cho gió thổi
hay gửi cho sông thưa lại với… nghìn trùng

Cầm cành hoa hồng chạy giữa mông lung
nghe lá bên đường gọi nhau xa vắng
chân vấp bàn chân mộng giăng giăng khói
gai cắm bàn tay chạm một nỗi niềm

Đóa hồng ơi, đâu đó thì thầm
môi mắt xôn xao niềm vui lễ hội
hương chất ngất mà đói lòng vị mặn
giọt mồ hôi em gieo cấy nỗi buồn

Đường thênh thênh tiếng gọi quá chừng
đóa hồng trên tay mơ hồ ngọn lửa
dắt tôi chạy lên đồi hoang với cỏ
đặt cánh hồng giữa gió vây quanh

Có tiếng gì như tiếng bàn chân
quanh quất sương bay nhạt nhòa con mắt

dường như em vọng từ xa khuất

cánh hồng rưng rưng chơm chớp sương chiều.

Đà Nẵng mình tôi

Tưởng nhớ Sách thân yêu

Và tôi ở chỗ ngày qua em ở

phía Sơn Trà đỉnh núi vẫn mây bay

sông Hàn vẫn trôi

tôi thì ngồi lại

nước xa xăm câu chuyện kể ngàn ngày

Đà Nẵng bây giờ em không có mặt

biển sóng mồ côi

thơ dại lũ còng

cát vẫn trắng những chiều đầy môi mắt

thiếu một vai gầy phố xá mênh mông

Mùa xuân rồi mơ

mùa hạ rồi trông…

lối Cổ viện đường quen hoa sứ nở

tôi đang ở nơi ngày xưa em ở

chuyện ngày qua thành cổ tích ven sông

Một ít công viên một ít hoàng hôn

ít ráng đỏ chiều mang về từ núi

gom góp đốt cho bài thơ lên khói

có em về Đà Nẵng bớt mình tôi.

Ngẫu hứng với Thu Bồn

Đâu phải chân mây nào cũng là nơi trời gặp biển
như Thu Bồn đêm nay tôi nghe tiếng vỡ
trăng rằm
nơi con sóng chạm vào phiến nguyệt
gieo vàng ngọc khoáng phía xa xăm

Có mật ngôn nào thăm thẳm cổ phong
ngọn gió hư vô tìm người bến vắng
bài ca hoang vu một đời cỏ lau thầm lặng
ơ hay ! sinh hồn cỏ cây cũng cửa đợi sông hoài

Em thắp trời thiên đăng đã tắt tự bao giờ
có lửa nào không thành tro thành bụi
chân mây cũ càng rong rêu đếm tuổi
còn chút trăng khuya ngồi đợi non đoài

Bắt chước người xưa tay vỗ mạn thuyền
cao hứng ngâm tràn: Tôi làm trăng cổ độ (**)
ai chạm hồn tôi trời nguyệt bạch
con mắt xa mờ phiến lụa lướt qua

Chân mây in hình bao mùa xuân xa
từng con sóng hai bàn tay tôi vớt
một chút ánh vàng rơi vỡ tung bèo bọt
vụn mảnh hồi quang găm tận đáy linh hồn .

Nguyễn Nhã Tiên.

________

(*) Thơ Nguyễn Nhã Tiên.

(**)Thơ Hàn Mặc Tử.