Lê Lạc Giao, kẻ đồng hành với ‘nhân chứng’ thời gian?

24 Tháng Mười Hai 20189:22 SA(Xem: 4463)
Lê Lạc Giao, kẻ đồng hành với ‘nhân chứng’ thời gian?

Từ ngày chính phủ Mỹ có chương trình HO, dành riêng cho người tù cải tạo, những nạn nhân của chế độ CSVN thì, số lượng hồi ký, bút ký hay chuyện về những đời tù được xuất bản cũng gia tăng theo thời gian.

Tuy nhiên, với tôi, đa số những truyện ký loại này, thường có tính chủ quan, với ngọn lửa hận thù nóng hực. Rất chính đáng. Nhưng chính sự “chính đáng” kia, đã là vạch phấn giới hạn tính khách quan, cần thiết, làm nên gíá trị tác phẩm. Thản hoặc, chúng ta cũng có vài truyện ký ra khỏi “khuôn mẫu” vừa kể. Nhưng đó lại là những mảnh rời, những góc khuất đặc thù của một số nhân vật nào đấy. Chúng không đại diện số đông, cũng không mang tính xuyên suốt một giai đoạn lịch sử của nhân chứng khách quan. Những nhân chứng với kiến thức thực tế sâu rộng ở nhiều lãnh vực, bên cạnh vốn liếng đời sống trại tù…

Gần đây, khi tác phẩm “Một thời nhân chứng” (CMTNC) của Lê Lạc Giao, xuất bản, truyện dài này đã dấy lên trong tôi tin tưởng: Tác phẩm như một bản đồ khởi đầu (tuy chưa chi tiết lắm), những chỉ dấu quan trọng, cho một nhìn lại khả tín ở nhiều lãnh vực - - Dù chỉ giới hạn trong 7 năm sau cùng (1968-1975) của cuộc chiến cận đại, 20 năm Quốc / Cộng ở miền nam Việt Nam.

Với tôi, truyện dài CMTNC giải mã được phần nào, về một giai đoạn lịch sử phức tạp, rối nùi, không chỉ liên quan tới hai ý thức hệ đối nghịch: Tự do và độc tài - - Mà còn là một vùng đất, một dân tộc bị nhìn như một cơ hội để chia chác, trao đổi quyền lực bởi nhiều cường quốc!

Cuốn truyện dài dầy gần 650 trang, khổ 5.5 x 8.5 khiến tôi biết chắc mình sẽ không có thì giờ để đọc ngay, từ trang đầu, đến cuối; nhưng vì háo hức, tôi đã chọn cho mình hình thức nhắm mắt mở một trang sách nào đó (như bói Kiều) để được đọc sớm…

Trang sách tôi mở ra mang số 548, là chương thứ 13 với tiểu tựa “Ở đây cũng có con người”.

Chỉ với tiểu tựa này không thôi, nó cũng đã mang lại cho tôi, những cảm xúc mâu thuẫn, chập chờn giữa hai cực bi thảm và lạc quan.

Vào sâu hơn chương truyện, dài mấy chục trang chữ in này, tôi nghĩ, dường như tác giả đã sớm hiển lộ cho người đọc thấy một cái nhìn khác về trại tù. Về cải tạo. Đó là cái nhìn của một nhà văn ở vị trí nhân chứng, dù họ Lê có hơn 7 năm tù từ Nam ra Bắc.

Tôi muốn nói tới những trang văn xuôi, không chỉ ghi nhận tiêu cực mà, còn lấp lánh tích cực.

Tôi muốn nói tới những trang văn xuôi xao xuyến thơ mộng, nồng nàn tình yêu. Một hòa nhập ý nghĩa, giữa một tù nhân và thiên nhiên (nguồn sữa sự sống).

Tôi nghĩ, có dễ nhờ đứng ở vị trí “nhân chứng”, nên Lê Lạc Giao đã có được cái bình thản (hiếm hoi), khi viết về thời gian bị “tẩy não”:

“Nhiều đêm, Hiếu suy nghĩ, anh giống như một khối vật chất dơ bẩn từ trong ra ngoài, và chính cán bộ Cộng Sản đang tìm cách làm sạch bằng nhiều cách. Anh nhớ đến ‘tẩy não’ và thầm so sánh, có lẽ họ không nói sai, ‘mình cần phải tẩy não!’ Nhưng không biết có được như ý họ hay không và phải mất thời gian bao lâu mới sạch sẽ được cái đầu vốn dơ bẩn của mình?” (CMTNC, tr. 551)

Và, cũng rất bình thản khi họ Lê nhận ra:

“…Triết học duy vật do cán bộ ở trại cải tạo giảng dễ hiểu hơn nhiều. Hiếu cảm giác mọi thứ hiểu biết từ kinh nghiệm cô đọng giản dị dần dần theo thời gian cải tạo. Tâm hồn anh cũng dường như co lại như chiếc bao tử mỗi ngày thường không chứa quá sáu củ khoai lang; và buổi tối nằm trong mùng, Hiếu hay nghe bụng mình réo gọi.” (CMTNC, tr. 553)

Nhưng không vì thế mà nhà-văn-nhân-chứng Lê Lạc Giao không có những giây phút thả hồn, nhập lại vào nguồn sữa thiên nhiên của nhân loại:

“…Tiếng cuốc đất đều đặn xen tiếng gió luồn trong từng vạt lá buông gợi lòng người tù nhớ một thứ gì đó thật xa vời! Hiếu dừng cuốc lắng nghe âm thanh xào xạc của rừng lá, ngước mắt thẫn thờ nhìn các phiến mây trắng đục lững lờ trên nền trời u ám. Rồi rền vang âm ỉ tiếng mưa xa vọng về một mùa ký ức. Nơi đó cô đọng một nụ hôn hoàn toàn tan rã, nhưng chút dư vị mỏng manh tươm thấm vào trí não lại kéo dài bất tận. Nụ hôn ấy vượt qua bao rào cản chính trị, len lỏi vào sâu tận mọi ngóc ngách của tâm hồn Hiếu. Anh chợt ngây ngô đờ dẫn, liếm môi và trên làn da của mười đầu ngón tay, gợn cảm giác đôi mông rắn chắc của Cầm đêm say rượu tám năm trước.” (CMTNC, tr. 564, 565).

Những ghi nhận về tương quan hữu cơ giữa thiên nhiên và bẩm sinh vượt cao khỏi vật chất của con người, như trích đoạn trên, rải rác khá nhiều trong CMTNC. Những mô tả mang nhiều thi tính ấy của Lê Lạc Giao, một cách chủ quan, khiến tôi liên tưởng tới những trang văn xuôi thơm thảo thi ca trong trường thiên “Bác sĩ Zhivago” của Boris Pasternak. (*) Và, tôi tự hỏi với thời gian, rồi đây, ai sẽ “tẩy não” ai?

Nhắc tới thời gian tôi cũng tìm thấy trong CMTNC của họ Lê, một nhân chứng bất ngờ, đặc biệt: Nhân-chứng-thời-gian.

Với tôi, CMTNC không chỉ mang tới người đọc nhiều chỉ dấu dự báo khả năng trả lời được câu hỏi lớn, về toàn cảnh chiến tranh VN, trong một giai đoạn - - Mà, tác phẩm này còn hé lộ cho ta thấy, nhân-chứng-thời-gian đã đồng hành với họ Lê, từ con chữ đầu tiên, tới con chữ cuối cùng - - Như thể thời gian cũng đã nghiêng vai gánh vác một phần thảm nạn và, chữ, nghĩa chất đầy đôi quang gánh lầm than tổ quốc, trên vai định mệnh oan, nghiệt:

“Ngày hôm nay hơn tám năm trôi qua, từ một nụ hôn tình ái đầu tiên cho đến bảy năm tù tội, Hiếu lúc nào cũng thấy mình ngây thơ và vô tội. Với tình yêu anh ngây thơ và trong ván bài chính trị anh vô tội. Anh bảo ‘tôi không có tội gì ngoài tội sinh ở miền Nam! Việc này hoàn toàn ngoài ý muốn bản thân, thế nên tôi vô tội!’ Hiếu viết rõ như thế trong nhiều bản tự khai của mình và chỉ một lập luận suốt bảy năm cải tạo.Tuy nhiên, không cán bộ Cộng Sản nào phê phán anh đúng hay sai, và chỉ chiếc bóng thời gian là nhân chứng duy nhất cuộc đời tù tội mà anh cho là vô lý đó. Hiếu kể mỗi đêm trước khi chìm vào giấc ngủ, anh luôn thấy bóng đen thời gian mỉm cười với anh. Trong giấc ngủ nhiều lần, anh bắt tay với gã đàn ông đen đúa khốn kiếp ấy! Khi thức giấc nhớ lại Hiếu cho là anh thỏa hiệp với nó, nhưng anh cũng tự bào chữa, ‘không thỏa hiệp với thời gian chỉ có một con đường tự sát!’.” (CMTNC, tr. 563)

Cũng rất nhân bản, khi tác giả viết lúc nhân vật Hiếu nhận được giấy tạm tha:

“Hôm sau, trước khi đi lao động, cán bộ giáo dục trại đọc lệnh tha. Hiếu được lệnh cùng hai mươi lăm người còn lại trở về buồng thu dọn tư trang chuẩn bị ra về vào buổi trưa. Ông già Sửu đến gần ôm Hiếu bịn rịn nói, ‘mày nói đúng bởi mày vô tội nên không thể ở chung với kẻ nặng tội như tao, thôi về vui vẻ nhé!’ Nói xong quay đi thì Hiếu chộp chặt tay ông run run bảo, ‘tháng sau sẽ lên thăm ông, mua cho ông bánh thuốc lào hạng nhất!’.” (CMTNC, tr. 574)

Và, sâu sắc:

“Đêm đọc thơ Đường với Phác và Cung ở Quang Trung, cùng những lần uống bia với Phan tại Thủ Đức. Đấy là chiến tranh hệ luỵ một thời, và kéo dài một đời trên thân thể dân tộc. Hiếu và đám bạn Phác là những người muôn năm cũ thì làm sao quên được lịch sử, dù một thời tưởng như đã lãng quên! Số phận mỗi người vun đắp nên số phận lịch sử, vì chính họ cũng là lịch sử...” (CMTNC, tr. 576)

.
Nhân quan niệm: “Số phận mỗi người vun đắp nên số phận lịch sử…” của Lê Lạc Giao, tôi muốn nói, số phận những tác phẩm có được sự đồng hành với nhân-chứng-thời-gian thì, cũng sẽ đồng hành được với lịch sử. Như truyện dài CMTNC của họ Lê, vậy.

Du Tử Lê,

_______
(*)Tác phẩm “Bác sĩ Zhivago” của Boris Pasternak (1890-1960) đoạt giải Nobel Văn chương 1957.

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
15 Tháng Ba 20243:03 CH(Xem: 101)
Cung Tích Biền mới tổ chức sinh nhật thứ 88. Mừng anh tuổi cao nhưng còn khỏe.
09 Tháng Ba 20249:20 SA(Xem: 141)
Chúng tôi nâng cốc rượu nhớ về người đã khuất nhưng cứ ngỡ người họa sĩ thân thương vẫn quanh đây
23 Tháng Hai 202411:31 SA(Xem: 275)
Ngay cả trong những thời điểm đen tối nhất, một nhà văn như Ngô Thế Vinh vẫn có thể mang đến cảm giác hy vọng và cảm hứng.
16 Tháng Hai 20243:58 CH(Xem: 295)
Tôi ấn tượng mãi về sự im lặng khó hiểu ấy, cả hai ông ngồi bên nhau hàng giờ đồng hồ mà chỉ lặng im và nước mắt nhòe ướt trên đôi mắt của họ...
15 Tháng Hai 20242:26 CH(Xem: 656)
Ngô Thế Vinh là một tên tuổi đã thành danh ngay từ trước năm 1975 tại miền Nam Việt Nam.
27 Tháng Giêng 20244:29 CH(Xem: 388)
Nhân vật tôi của “Dòng sông không ra biển” là cô gái giàu trải nghiệm từ học vấn, đời sống đến chuyên môn nghề nghiệp.
21 Tháng Giêng 20248:53 SA(Xem: 324)
Đứng hay ngồi trước tác phẩm của Giang, bạn chỉ cần thở vào một hơi và để tâm hồn lắng xuống,
29 Tháng Mười Hai 202311:23 SA(Xem: 509)
Đã lâu lắm rồi, lâu đến nỗi tôi không nhớ lần cuối cùng mình đã ngồi đọc liền mạch hết một cuốn sách là khi nào.
21 Tháng Mười Hai 20234:56 CH(Xem: 389)
Phong cách viết của Phạm Thanh Chương rất mới, đầy tính sáng tạo dù anh viết những đề tài không mới.
07 Tháng Mười Hai 20231:22 CH(Xem: 427)
Vĩnh Quyền đã lục lọi, xáo trộn, lắp ghép kí ức để từ quá khứ trình hiện cái đa chiều của thời hiện đại: “Trong vô tận song song gặp nhau?”
Du Tử Lê Thơ Toàn Tập/ Trọn bộ 4 tập, trên 2000 trang
Cơ sở HT Productions cùng với công ty Amazon đã ấn hành Tuyển tập tùy bút “Chỉ nhớ người thôi, đủ hết đời” của nhà thơ Du Tử Lê.
Trường hợp muốn có chữ ký tác giả để lưu niệm, ở Việt Nam, xin liên lạc với Cô Sóc, tel.: 090-360-4722. Ngoài Việt Nam, xin liên lạc với Ms. Phan Hạnh Tuyền, Email:phanhanhtuyen@gmail.com
Ở lần tái bản này, ngoài phần hiệu đính, cơ sở HT Productions còn có phần hình ảnh trên dưới 50 tác giả được đề cập trong sách.
TÁC GIẢ
(Xem: 16703)
Ông là một nhà văn nổi tiếng của miền Nam.
(Xem: 11969)
Từ hồi nào giờ, giới sinh hoạt văn học, nghệ thuật thường tập trung tại thủ đô hay những thành phố lớn. Chọn lựa mặc nhiên này, cũng được ghi nhận tại Saigòn, thời điểm từ 1954 tới 1975.
(Xem: 18744)
Với cá nhân tôi, tác giả tập truyện “Thần Tháp Rùa, nhà văn Vũ Khắc Khoan là một trong những nhà văn lớn của 20 năm văn học miền Nam;
(Xem: 8940)
Để khuây khỏa nỗi buồn của cảnh đời tỵ nạn, nhạc sĩ Đan Thọ đã học cách hòa âm nhạc bằng máy computer.
(Xem: 8008)
Mới đây, có người hỏi tôi, nếu không có “mắt xanh” Mai Thảo, liệu hôm nay chúng ta có Dương Nghiễm Mậu?
(Xem: 417)
Nói một cách dễ hiểu hơn, thơ ông phù hợp với kích cỡ tôi, kích cỡ tâm hồn tôi, phù hợp với khả năng lãnh nhận, thu vào của tôi, và trong con mắt thẩm mỹ tôi,
(Xem: 756)
Chúng tôi quen anh vào cuối năm 1972.
(Xem: 981)
Anh chưa đến hay anh không đến?!
(Xem: 22284)
Giờ đây tất cả mọi danh xưng: Nhà văn. Thi sĩ. Đại thi hào. Thi bá…với con, với mẹ, với gia đình nhỏ của mình đều vô nghĩa. 3 chữ DU-TỬ-LÊ chả có mảy may giá trị, nếu nó không đứng sau cụm từ “Người đã thoát bệnh ung thư”.
(Xem: 13822)
Nấu cơm là công việc duy nhất trong ngày có liên quan đến cộng đồng gia đình, mà, gần đây Bố đã được miễn, vì cả nhà cứ bị ăn cơm sống hoài.
(Xem: 19050)
Tình Sầu Du Tử Lê - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Phạm Duy - Tiếng hát: Thái Thanh
(Xem: 7738)
Nhưng, khi em về nhà ngày hôm nay, thì bố của em, đã không còn.
(Xem: 8636)
Thơ Du Tử Lê, nhạc: Trần Duy Đức
(Xem: 8343)
Thời gian vừa qua, nhà thơ Du Tử Lê có nhận trả lời phỏng vấn hai đài truyền hình ở miền nam Cali là SET/TV và V-Star-TV.
(Xem: 10886)
Triển lãm tranh của Du Tử Lê, được tổ chức tại tư gia của ông bà Nhạc Sĩ Đăng Khánh-Phương Hoa
(Xem: 30531)
Tôi gọi thơ Du Tử Lê là thơ áo vàng, thơ vô địch, thơ về đầu.
(Xem: 20708)
12-18-2009 Nhà thơ Du Tử Lê phỏng vấn nhạc sĩ Thân Trọng Uyên Phươn
(Xem: 25300)
Khi gối đầu lên ngực em - Thơ Du Tử Lê - Nhac: Tịnh Hiếu, Khoa Nguyễn - Tiếng hát: Đồng Thảo
(Xem: 22780)
Người về như bụi - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Quốc Bảo - Tiếng hát: Kim Tước
(Xem: 21556)
Hỏi chúa đi rồi em sẽ hay - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Thanh Tâm - Tiếng hát: Tuấn Anh
(Xem: 19612)
Khái Quát Văn Học Ba Miền - Du Tử Lê, Nguyễn Mạnh Trinh, Thái Tú Hạp
(Xem: 17924)
2013-03-30 Triển lãm tranh Du Tử Lê - Falls Church - Virginia
(Xem: 19110)
Nhạc sĩ Đăng Khánh cư ngụ tại Houston Texas, ngoài là một nhạc sĩ ông còn là một nha sĩ
(Xem: 16791)
Triển Lãm Tranh Du Tử Lê ở Hoa Thịnh Đốn
(Xem: 15989)
Triển lãm Tranh và đêm nhạc "Giữ Đời Cho Nhau" Du Tử Lê đã gặt hái sự thành công tại Seattl
(Xem: 24314)
Nhà báo Lê Văn là cựu Giám Đốc đài VOA phần Việt Ngữ
(Xem: 31736)
ngọn cây có những trời giông bão. ta có nghìn năm đợi một người
(Xem: 34785)
Cung Trầm Tưởng sinh ngày 28/2/1932 tại Hà Nội. Năm 15 tuổi ông bắt đầu làm thơ,