Trò chuyện với nhà thơ Trần Dạ Từ (Kỳ 7)

Nga B. Nguyễn, Chicago

Thưa thi sĩ, Hai năm trước đây, trong bài tựa của Trần Dạ Từ giới thiệu tập thơ Trần Nguyên Đán*, ông có nhắc tới thơ, nhạc của Rabindranath Tagore và những “Tagore Festival” được tổ chức hàng năm tại Mỹ, kèm theo lời hẹn là ông sẽ đến Illinois vào tháng Năm 2011 để dự Festival kỷ niệm 150 năm sinh Tagore. Thời điểm ấy nay đã qua, lời hẹn chắc đã được thực hiện.

Là người hâm mộ thơ R. Tagore, lại đang sống ngay tại Illinois, nhưng xin thưa thật là tôi không biết gì về những Tagore Festival tổ chức tại vùng này. Tôi cũng không biết gì về âm nhạc Tagore, ngoài việc nhớ từng đọc đâu đó rằng Tagore là tác giả hai bài quốc ca của Ấn Độ và Bangladesh. Xin ông vui lòng cho biết thêm về âm nhạc Tagore và về chương trình kỷ niệm 150 năm sinh Tagore mà ông đã tham dự.

Hy vọng nhờ sự chỉ dẫn của ông, tôi có thể tìm đến festival này vào... năm tới. 

Xin cám ơn ông.

Trần Dạ Từ trả lời:

Thưa Ông/Bà Nga B. Nguyễn, 

Xin thưa ngay để yên tâm: Không cần phải đi xa, Ông/Bà có thể ngồi nhà nghe ca khúc Tagore. Cũng không phải chờ đến năm tới, Ông/Bà có thể trực tiếp dự Tagore Festival ngay tại Chicago, và ngay trong tuần này – ngày 27 và 28 tháng 10, 2011.

Xin chú ý 2 đường dẫn trong từng phần trả lời.

Trước hết, là chuyện âm nhạc. Không chỉ hai, mà có tới ba nước đã chọn ca khúc Tagore làm quốc ca. Sau Ấn Độ, Bangladesh – từng được gọi là Đông Hồi -- nước thứ ba là Sri Lanka, tức Tích Lan, một quốc gia Phật giáo. Năm 1938, theo yêu cầu của một môn sinh người Sri Lanka tên là Anand Samarkun, R. Tagore đã soạn bài hát “Sri Lanka Mata / Mẹ Sri Lanka”. Bài hát được Anand mang về nước, chuyển dịch lời ca ra ngôn ngữ riêng của Sri Lanka, và trở thành quốc ca từ 1953.

Trong lịch sử nhân loại đầy tranh chấp tôn giáo, việc ba nước tiêu biểu cho Ấn giáo, Hồi giáo và Phật Giáo cùng chấp nhận một tác giả quốc ca duy nhất là chuyện khó tin nhưng có thật. Điều này đã được cả ba nước chủ nhà chính thức xác nhận trong lễ chào cờ khai mạc World Cup 2011 hồi Tháng Hai vừa qua ở Mumbai. Từ giáo đường, hè đường tới phim ảnh Ấn Độ ngày nay, đâu đâu cũng có nhạc Tagore. Trong số 2230 ca khúc của ông, có hàng trăm bài đã trở thành thánh ca, dân ca.

 Xin mời coi ca khúc Tagore qua Youtube, bài “Pagla Hawa,” nhạc phim “Bong Connection”, remix kiểu Pop Dance với phụ đề Anh ngữ, theo đường dẫn sau đây:

http://www.youtube.com/watch?v=5ALO4KexBS0&feature=related

Ông/Bà cũng có thể tìm đọc thêm phần giới thiệu khá đầy đủ về 5 loại ca khúc Tagore, trong sách “The Essential Tagore”. Với hơn 800 trang, đây là cuốn sách về Tagore bằng Anh ngữ đồ sộ nhất, vừa được Harvard University ấn hành năm 2011, để kỷ niệm 150 năm sinh Tagore. 

Sau đây là chuyện Tagore Festival.

Tagore là thi sĩ duy nhất của nhân loại đã tới sinh hoạt tại hơn 30 quốc gia ở khắp các châu lục, vào thời hàng không chưa phát triển. Ông đáp tầu thuỷ từ Anh sang Mỹ ngày 28 tháng 10 năm 1912 và đến thẳng Urbana, Illinois, nơi có đại học nông nghiệp nổi tiếng mà ông từng gửi con trai sang theo học. Tại đây, ngày 10-11-1912, Tagore là diễn giả tại nhà thờ Unitarian Church. (Chính nhà thờ này đã lập hội, hàng năm tổ chức Tagore Festival. Từ 1989, National Historical Building của thành phố được đặt tên là Tagore Center). Sang năm 1913, từ Urbana, Tagore lần lượt là diễn giả tại Chicago University, rồi Harvard University, tham dự hội nghị quốc tế về tôn giáo, the Congress of Religious Liberals , tại Rochester...

Từ 1912 tới 1930, Tagore đã 5 lần tới Mỹ, đi khắp các tiểu bang nói chuyện, nhưng chính Chicago là nơi đầu tiên tại Mỹ in thơ của Tagore. Năm nay, có hàng trăm buổi hội họp kỷ niệm 150 năm sinh Tagore tại hầu hết các thành phố lớn trong nước Mỹ, riêng Chicago University tổ chức Tagore festival đúng ngày Tagore đến Illinois đầu tiên, 27-28 tháng 10, 2011. Nhiều loại tác phẩm của Tagore sẽ được trình diễn tại đây, đặc biệt ngày 28-10, có Dr. Sebastian Klotz, giáo sư người Đức chuyên systematic musicology nói chuyện về âm nhạc Tagore.

Như vậy, không cần phải bay 460 dăm đi Urbana, ông/bà có thể coi nội dung chương trình và ghi danh tại link sau đây:

http://lucian.uchicago.edu/blogs/tagoreconference/program/

Nếu vì lý do gì không kịp dự festival này, cũng xin yên tâm.

UNESCO đã chọn 2011 là Năm của Rabindranat Tagore (1961- 1941). Ông không chỉ là thi sĩ, nhạc sĩ, mà còn là hoạ sĩ. Một bức tranh Tagore vừa được bán đấu giá 1.6 triệu đô la tại London. Một cuộc triển lãm hội hoạ Tagore, rồi tuần lễ điện ảnh về Tagore, đã khởi sự tại châu Á và sẽ tới Mỹ, chắc sẽ phải ghé Chicago, vì 2012 là kỷ niệm 100 năm Tagore đến Mỹ, và năm tới nữa, 2013 sẽ là kỷ niệm 100 năm giải Nobel Văn Chương đầu tiên cho châu Á.

Thưa Ông/Bà Nga, Trên đây chỉ là những thông tin cóp nhặt để chia xẻ, vì cho tới nay tôi vẫn chưa có dịp ghé Illinois, và cũng như Ông/Bà, đang chờ dịp để dự một Tagore Festival tại miền Tây nước Mỹ. Xin cáo lỗi trả lời chậm trễ và dài dòng. Kính chúc an lành.

***

Ghi chú:

* Chữ Nghĩa Của Đán, gồm 100 Bài Thơ Trần Nguyên Đán, Vietbook USA ấn hành 2009. Trần Dạ Từ viết tựa. Trích đoạn:

“Lại nhớ R. Tagore. Phải, từ 1912 -một năm trước khi nhận Nobel văn chương đầu tiên cho châu Á- Tagore cũng từng mang những thơ, truyện ngắn và lời hát đến với nước Mỹ. Và cũng nước Mỹ này, từ lâu, có “the annual Tagore Festival” tổ chức hàng năm tại Urbana, Illinois.

Ông Đán, Ông nghĩ sao nếu sau Boston, tháng Năm 2011, mình cùng đến Illinois, dự festival mừng sinh nhật thứ 150 của người thi sĩ ấy?”