Trò chuyện trên mạng với nhà văn Vũ Thư Hiên (Kỳ 03)

Nguyen …gmail.com
Thưa ông, tôi hiểu phàm làm bất cứ một việc gì, dù lớn hay nhỏ, dù cụ thể hay trừu tượng thì người ta cũng cần tới kỹ thuật. Tôi nghĩ trong văn chương cũng vậy.
Thú thật với ông, tôi mới định cư ở nước ngoài, đã và đang tập viết truyện, tuy chưa phổ biến một sáng tác nào trên báo.
Câu hỏi tôi là, với kinh nghiệm viết văn của ông thì kỹ thuật chiếm bao nhiêu phần trăm vào sự thành bại của một truyện ngắn cũng như truyện dàỉ. 

VŨ THƯ HIÊN trả lời:

Tôi đã gặp những sách về kỹ thuật viết văn, cả software viết văn nữa (thí dụ: Anthemion Writers Cafe). Ở một số nước còn có trường dạy viết văn chuyên nghiệp như trường Gorky ở Moskva, trường Nguyễn Du ở Hà Nội, trường Scuola Holden ở Ý… Gần đây nhất nhà văn Ý Alexandro Baricco (nổi tiếng với các tác phẩm Lụa, Đại dương) cũng nói: Việt Nam, rất cần có trường dạy viết văn (trả lời phỏng vấn báo Thông tin & Văn hoá ngày 23.3.2010). Tôi cho rằng việc học ở sách hoặc ở các trường đó chắc chắn cũng có thể thu hoạch được một cái gì đó theo kiểu “không bổ ngang cũng bổ dọc”, nhưng cũng chắc chắn như thế tôi tin bằng tốt nghiệp những trường đó không làm thành nhà văn. Tôi chưa bao giờ đúc kết kinh nghiệm từ mấy cuốn sách ít ỏi đã viết, cho nên để chia sẻ với bạn kỹ thuật viết văn thì tôi… ngọng. Nếu căn cứ những ý kiến người đọc và các nhà phê bình để rút ra điều gì đó thì tôi thấy: phần nội dung trong một cuốn sách (ý tưởng, đề tài, câu chuyện) là phần quan trọng nhất, phần kỹ thuật chắc chiếm một số phần trăm bé bỏng. Kỹ thuật tự nó nảy ra cho mỗi tác phẩm cụ thể, khi nhà văn ngồi trước trang giấy hoặc bàn phím. Không có kỹ thuật định hình, có thể dùng được nhiều lần, cho nhiều người. Kỹ thuật, nói cách khác phần hình thức, giống như bộ quần áo được may đo cho mỗi người mặc nó, rộng quá hay chật quá, tay áo, ống quần cái dài cái ngắn, đều không ổn. Nhà văn trước hết là người quan sát, sau là người diễn đạt cái mình quan sát được và muốn truyền đạt cho người khác, để họ thấy cái mình thấy, hiểu điều mình nghĩ. Nếu mình chỉ nhìn thấy cái mà ai cũng thấy, diễn đạt cái mà ai cũng diễn đạt được y như thế, thì mình chưa thể là nhà văn. Câu chuyện được kể ở quán trà chén vỉa hè khác với câu chuyện được nhà văn viết ra giấy chính là ở chỗ ấy - ở quán trà chén người nghe quan tâm tới cái gì trong câu chuyện được kể, còn người đọc quan tâm đến một cái khác thêm vào đấy – câu chuyện ấy được kể như thế nào. 

bietlinh… @yahoo.com
Kết cấu cuốn Đêm Giữa Ban Ngày là một kết cấu độc đáo. Nó chứa đựng nhiều sự kiện trong sự đan xen về thời gian, tạo nên sự lôi cuốn. Cái gì đã đưa tới cho nhà văn một kết cấu như thế?

VŨ THƯ HIÊN trả lời:

Khi mình muốn nói điều gì đó thì mình phải (hoặc nên) tìm cách tốt nhất để người nghe hiểu. Kết cấu cuốn sách tự nó sinh ra trong ý muốn chuyển tải ý nghĩ cần diễn đạt. Tôi cho rằng việc tạo trước một kết cấu, cho dù rất đẹp, rất hay, rất sáng tạo nữa, cho một nội dung nào đó là một việc làm vô ích. Một người thợ may khéo có thể tạo ra một trang phục thích hợp, vừa vặn cho một thân hình thậm chí có dị tật.