Trò chuyện trên mạng với nhà văn Vũ Thư Hiên (Kỳ 04)

quangtoan…@gmail.com

Tôi có đọc ở đâu đó một lời phê bình rằng chương cuối của cuốn Đêm Giữa Ban Ngày tác giả đã viết như mọi sự tồi tệ thế là đã qua hết. Xin ông cho biết ông có đồng ý với lời phê bình này.  

VŨ THƯ HIÊN trả lời:

Người viết khó làm vừa lòng mọi người đọc. Chương cuối được viết ra với sự khuyến khích của nhà báo Bùi Tín. Ông đọc xong bản thảo, bảo tôi: “Trong này có nhiều nhân vật mà ông gặp trước khi bị tù, trong tù, mình muốn biết sau khi ông ra tù ông có gặp lại họ không, cuộc sống của họ ra sao?... Người đọc muốn biết cả những chuyện ấy nữa đấỵ Ông viết thêm một chương đi”. Tôi viết đúng những gì cần viết từ sự mách bảo ấỵ Nếu nó tạo ra cảm giác mọi sự tồi tệ đã qua hết, thì đó là tôi đã viết không đủ rõ, không tốt. Mea culpa, mea maxima culpa! (Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi mọi đàng!) 
 

Giang … @gmail.com 

Người ta nói: trong sự thành công của một người đàn ông bao giờ cũng có một người đàn bà ở đàng sau. Trong trường hợp ông người đó là ai (xin lỗi vì tò mò).  

VŨ THƯ HIÊN trả lời:

Chuyện tôi đi tù của tôi không thể gọi… thành công, nhìn từ bất cứ góc độ nàọ Nó rành rành là một thất bại. Nếu mình khôn khéo hơn, chắc mình tránh được cái tồi tệ đó để dùng thời giờ vào những việc có ích. Với Đêm Giữa Ban Ngày, như tôi hiểu ý bạn muốn nói, tôi cũng không nghĩ nó là một thành công. Trong khi viết cũng như khi viết xong tôi thường xuyên bực mình với tôi vì mình không nói được hết những điều định nói, trước hết do sự thiếu học của tôi trong nghề văn (trong tôi, cái sự viết văn cho đến tận bây giờ vẫn chưa thể gọi là đã định hình thành một nghề). Tuy nhiên, trong mọi nẻo đời mình, trong thành công hay trong thất bại, bao giờ tôi cũng cảm thấy sự có mặt không phải một mà hai người đàn bà (ở đàng sau hay ở bên cạnh là tuỳ cách nói). Đó là mẹ tôi và vợ tôi. Trong chuyện này tôi coi tôi là người may mắn. Mẹ tôi là người đã dạy dỗ tôi trong cả thời thơ ấu của tôi đủ để tôi biết phải sống thế nào cho ra con người trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Tôi bao giờ cũng cảm thấy bàn tay mẹ dắt tôi trên đường đời. Vợ tôi không có cái chất “dũng” của mẹ tôi, một người cách mạng trong phong trào giải phóng dân tộc. Vợ tôi là một người bình thường, với tất cả những yếu đuối của người bình thường, nhưng cũng có đủ tính cách mà một người bình thường lương thiện có. Vào thời gian tôi bị tù, nhà cầm quyền không chỉ trừng trị kẻ họ cho là phạm tội, mà trừng trị cả vợ con, anh em kẻ ấy. Nhà tôi đang làm việc ở Hà Nội thì bị chuyển công tác vào Hà Đông, hàng ngày phải đạp xe mấy chục cây số để làm xong việc thì trở về nhà chăm sóc con cái. Các em tôi không được phép thi vào đại học. Trong chín năm tù của tôi, vợ tôi đã chờ đợi tôi cho đến ngày tôi trở về, đã gánh vác mọi công việc gia đình, nuôi dạy các con tôi khôn lớn, lại còn phải lo tiếp tế (trong Nam gọi là thăm nuôi) cho chồng trong điều kiện sống rất thiếu thốn, có thể gọi là đói dở, ở bên ngoài. Người trong tù khổ, người ở ngoài nhà tù cũng khổ không kém. Khổ về vật chất là một nhẽ, còn khổ hơn nữa về mặt tinh thần, khi mọi mối quan hệ xã hội bỗng dưng bị mất đi vì sự sợ hãi lan tràn, chẳng còn ai dám gặp mình để đỡ đần, an ủi. Nếu bạn ở miền Bắc thì bạn có thể hình dung được một cuộc sống như thế nó nặng nề thế nào. Mẹ tôi và vợ tôi, hai người hai tính cách, nhưng đều đã đứng vững trong cơn sóng gió dai dẳng ấy. Nhân tiện cũng nói để bạn Vo Thanh…@yahoo.com biết, bản thảo cuốn Miền Thơ Ấu lọt được ra ngoài là nhờ vợ tôi và mẹ tôi. Hai người đã khôn khéo lừa được những con mắt đầy cảnh giác của bọn công an, vượt qua những cuộc khám xét nghiêm ngặt của chúng để ngày nay cuốn sách đến được tay bạn đấy.