Trò chuyện trên mạng với nhà văn Vũ Thư Hiên (Kỳ 06)

Vo Thanh...yahoo.com

Ông có thể kể sơ về đoạn đường ông ra nước ngoài không? Tôi nói, xin ông đừng cười rằng, lần nào đọc lại cuốn “Miền thơ ấu” của ông, tới những đoạn buồn cười tôi đều không thể nín cười, cứ như thể tôi mới đọc lần đầu vậy. Ông có cảm tưởng gì khi một độc giả như tôi kể ông biết về cảm nghĩ của họ và tác phẩm của ông? 

VŨ THƯ HIÊN trả lời:

Tôi có kể về chuyện tôi ra nước ngoài thế nào trong Đêm Giữa Ban Ngày rồi. Nó là một ngẫu nhiên, nằm mơ cũng không thấy. Hồi ấy, theo lệnh của Lê Đức Thọ, chúa tể ngành tổ chức và an ninh, những người tù được tha trong vụ án "nhóm xét lại chống Đảng" vẫn tiếp tục bị quản chế theo lệnh miệng, không có bất cứ văn bản nào. Có lẽ do biết giữ gìn trong mọi mối quan hệ khi vào ở Sài Gòn mà người ta đã nghĩ rằng tôi “ngoan” rồi chăng? Tôi không phải lo lắng chạy vạy gì cho chuyến đi ra nước ngoài, tức là sang Liên Xô cũ (năm 1990 Liên Xô chưa sụp đổ). Người ta muốn tôi đi để giúp họ giải quyết một việc mà họ bế tắc, họ sắp xếp để tôi đi cùng thì tôi đi. Liên Xô vừa là nước ngoài, vừa không phải là nước ngoài, vì cùng một “phe xã hội chủ nghĩa”. Chứ đi đến các nước “phe tư bản” trong thời ấy thì chắc chắn người ta đã chẳng cho tôi đi.

Nhưng ở lại nước ngoài là một chuyện khác. Lựa chọn này đau lòng, nhưng là bất khả kháng. Sau khi bị những “người lạ mà quen” đột nhập nhà ở, đâm tôi, cướp bản thảo Đêm Giữa Ban Ngày, tôi phải bỏ Moskva theo lời khuyên của một đại tá FSK (hậu thân của KGB) chạy qua Warszawa, từ đó tôi lại phải chạy tiếp qua Paris (cuối năm 1996) và hoàn thành cuốn sách ở đấy. 

Tôi cảm ơn ông đã cười khi đọc Miền Thơ Ấu. Những kỷ niệm của đứa trẻ thơ ngây bao giờ cũng có cái gì đó làm cho ta bật cười, ông ạ. Tôi không tin những hồi ký tố khổ nhân danh một đứa trẻ. 

Chien ...yahoo.com

Những ngày lao tù chắc hẳn đóng góp rất nhiều sự hình thành nên một Vũ Thư Hiên. Nếu cho ông "xóa bài làm lại" ông có muốn "vẫn" lao tù, để "vẫn" sẽ là... VŨ THƯ HIÊN.

VŨ THƯ HIÊN trả lời:

Như người ta nói, với một chữ “nếu” ta có thể bỏ Paris vào một cái chai. Mọi giả định chỉ là để nói chơi với nhau thôi, cho nó vui. Không, bạn ơi, một ngàn lần không, tôi không bao giờ muốn vào tù lần nữa, giả thử có cái sự “xoá bài làm lại”, chỉ cốt để thành cái thằng tôi bây giờ. Nhà tù, với những người bị đàn áp vì lương tâm, cho dù có được gọi là trường học, vẫn cứ là chỗ không nên đặt chân vào. Nó là cái trường khốn kiếp, vô cùng kinh tởm, đáng nghìn lần vạn lần nguyền rủa. Tôi không sợ nó vì nó là cái giá mà tôi phải trả khi tôi tỏ ra bất kính đối với lũ lãnh tụ lưu manh. Nhà tù VN nghe nói còn dễ chịu hơn nhà tù ở Bắc Hàn, ở Trung Quốc, là nói về những gì mình phải chịu đựng. Nhưng cái chính, cái mất mát ghê gớm nhất cho con người là sự tiêu phí thời gian khủng khiếp. Tuy nhiên, nếu bảo nó đã đóng góp rất nhiều cho sự hình thành một Vũ Thư Hiên bây giờ thì hơi quá. Nó có đóng góp cho sự nhận chân cái xã hội mà tôi phải sống trong đó, cho sự trưởng thành trong một mặt nào đó của nhận thức, cho sự rèn luyện bản thân trước sóng gió cuộc đời. Tin tôi đi, chẳng cần đến nhà tù tôi mới có thể là tôi, bạn mới có thể là bạn. Không có nhà tù, chắc tôi sẽ là một tôi khác, hơi khác thôi, chứ không khác nhiều lắm đâu. Sẽ không có Đêm Giữa Ban Ngày, hoặc một cái gì đó tương tự, nhưng chắc chắn sẽ có những cái khác, có khi còn có ý nghĩa hơn. Cũng chắc chắn không kém, dù có bỏ tôi vào tù, hay để tôi ở ngoài, với nhà cầm quyền độc tài tôi vẫn mãi mãi là kẻ “không thể cải tạo được”, nói theo cách của lũ ngợm khoái cải tạo bất cứ kẻ nào rơi vào tay chúng. Tôi hằng mong bọn độc tài hiểu được chân lý ấy mà thôi đi cái ảo tưởng hết sức ngớ ngẩn rằng chúng là những vị thần (hay lũ quỷ) thiên năng vạn năng khi có trong tay súng ống và xiềng xích.