KIỆT TẤN - Dòng sông, và con thuyền hai mươi tuổi

Còn nhớ gì không Gia
trong những đêm đen nào
lũ chó mực cất cổ tru thảm thiết bên những căn nhà trụi nóc
Rồi theo đó chiến tranh trở về
với chiếc cày lửa và mầm đạn đồng
gieo mạ xuống ruộng vườn chúng ta
Nơi đó mọc lên những cây than đen tuyền
và lũ quạ mun ủ rũ đôi mắt tròn số không
Tiếng tru thất thanh của thời gian chó má
Từng bầy từng lũ bị đập đầu hy sinh cho cách mạng
Ôi vinh hạnh thay lũ chó!
Những con chết hụt trung tín chạy về
Chủ lại mang chúng đến nơi hành huyết
Đòn cây giáng xuống
con mắt văng ra rớt trên nền đất cứng
con mắt kia vẫn không ngớt phóng ra lời kêu cứu người chủ thâm tình
còn nhớ không Gia?
Còn nhớ gì không
Những tầm vông vạt nhọn
những bầy chân đi trần
những lỗ mắt ngời ngời
những rừng đèn chai đứng dậy trong đêm khuya
đòi giải phóng
tự do
độc lập
Còn nhớ gì không Gia?
Tụi mình còn quá nhỏ để hiểu cách mạng, bầu cử, Việt Minh, Quốc Dân đảng…
Tụi mình chỉ biết cơm bắt đầu khô
nước mắm hẹp hòi và những khoanh thịt bắt đầu thưa thớt trong bữa ăn
Nhưng tụi mình khoái chí vì không phải đi học
đó là thời kỳ cha anh chúng ta thì thầm rất khuya bên ngọn đèn dầu
đó là thời kỳ ruột xe đạp được cắt ra để làm cương ngựa
Còn nhớ không Gia?
Những mảnh ván vụn được ghép thành ghe
thành xuồng thành tam bản
những con tàu Noé hớt hải trên khắp các ngã sông

chở theo gạo muối gà vịt trẻ con bệnh tật và nỗi sợ hãi khẳm khoang thuyền
Những mắt quạ tròn ngó theo
những con chim sắt săn mồi trên khắp sông ngòi làng mạc
Chúng sà xuống xạ kích
và sau đó…còn nhớ gì sau đó không Gia?
Còn nhớ gì không?
Những người mất đầu vì cuốn văn phạm ngoại ngữ
Những người bị mổ bụng vì mặc biên áo trong có in ba màu
Những đứa con gái mười tuổi bị phá trinh
Những bà lão sáu mươi bị hãm hiếp
Lưỡi dao dài phạt ngang
Huỵch!
Chiếc đầu bạc rơi xuống như trái dừa khô
Còn nhớ không Gia?
đứa trẻ sơ sinh nào chết cứng trên đồi vú xanh của người đàn bà phọt óc.
Nhớ gì không nhớ gì không?
Những mái chèo đập xuống vùng nước mặn
khơi động những vì sao chi chít như mồ hôi rịn trên trán nhọc nhằn
và tiếng hò trên sông khuya buồn đứt ruột
“hò ơ…ơ…ơ…
“chiều chiều chim vịt kêu chiều
“bâng khuâng nhớ bạn ờ…ờ…ờ…”
“hò ớ…bâng khuâng nhớ bạn ờ…ờ…
“chín chiều ruột đau ờ…ơ…ơ…”
Giấc mơ trẻ con bao giờ cũng đầy những khứa cá kho chim muông và bánh trái
Nhớ gì không Gia?
Những lời nguyền thiêu trong lửa
Những phản phúc mặc áo bưng biền
Những Nguyễn Bình những Tạ Thu Thâu những Hoàng Thọ
Những người bị thủ tiêu trong rừng vắng
Những người bị phục kích trên đường về
Những người bị đánh cướp công lao
Những người chết không bao giờ nhắm mắt
Nhớ gì không
Những căm hờn nuốt trong ngực?
Nhớ gì không những trái bom hằn học
Hai tay chèo cuống cuồng mình mẫy quắp co trong cơn sốt rét
Những người trang bị hai bàn chân kinh hoàng tranh nhau ngược chiều trên chiếc
cầu khỉ ốm o
Những bà mẹ lặn qua sông như những con rái cá bị rượt nà

tay nầy cặp nách một đứa con tay kia nâng một đứa nữa lên khỏi đầu
Nhưng tuổi thơ vốn rộng lượng
nhớ không Gia?
Tuổi thơ trốn cơn ruồng bố trở về vẫn ngủ nằm mơ
vẫn đắp đập bắt những con cá nhỏ
vẫn ngửa bàn tay cho dàn gà con đến ăn gạo
và vẫn trang điểm lại lùm cây cho con chim áo đỏ về làm ổ
Tuổi thơ vẫn sẵn lòng quên những phát súng những mũi dao của bọn người lớn
Còn nhớ gì không Gia?
Tiếng thét thảm thiết chạy từ đầu kinh đến cuối kinh trong đêm bất tận
“aaaaaa!!! Trời ơi đùng giết tôi! aaaaaa!!!...”
con dao cùn làm cá chém đến chiếc đầu thứ tư phải cứa qua cứa lại nhặp nhằn
tiếng thét thảm thương của con heo bị thọc huyết túa ra trên kinh dài hỗn loạn
họ không còn thì giờ để rèn dao giết người
Nhớ không Gia?
Nhớ không Gia?
Họ không có thì giờ để cắt cổ từng người một
Những người bị lùa vào lẫm lúa cửa khóa then cài
Lửa phóng thiêu rụi tiếng la thất thanh
Còn nhớ không?
Họ không có thì giờ đào những lỗ huyệt tập thể
Những người bị bắt quỳ bên bờ sông
lưỡi phảng phạt xuống trúng tai trúng cổ trúng vai trúng lưng mặc kệ
phát chày vồ xáng lên đầu tức thì và chưn đạp tiễn họ xuống sông những đầu
người còn trồi lên:
“Đ.m. tụi bây, giết tao sao không giết cho thiệt chết?”
Dòng nước xoáy giựt phăng tiếng nguyền rủa
Còn nhớ không?
Lũ tôm chực sẵn bên bờ sông
Lũ tôm-ăn-thịt-người
Lũ người-ăn-thịt-tôm-ăn-thịt-người
Lũ người-ăn-thịt-người-ăn-thịt-tôm-ăn-thịt-người
còn nhớ không Gia?
bà mẹ trơ trọi trên đời
đứng xõa tóc bơ vơ trên nhịp cầu ván
ngẩn ngơ vói theo đoàn ghe xuôi qua:
“Nè chết hết rồi nghe! chết hết rồi nghen bây!”
đôi mắt trắng dờ của trí khôn đánh mất
còn nhớ không Gia?

Còn nhớ không
những muỗng nước cá kho ăn xin về chan lên chén cơm khô
Này ăn đi con! ăn đi con!
Nhớ không?
này thôi nín nín mẹ ru:
“ầu ơ…gió mùa thu mẹ ru con ngủ…ờ…ờ…ờ…
“năm canh dài…ờ…ờ…
“mẹ thức đủ năm canh…ầu ơ…”
Nhớ gì không Gia
Lời ru bi thương đó
cũng từng bầy năm người mười người
cặp giữa hai thanh tre trôi về chật lòng sông
Còn nhớ gì không Gia?
Những kẻ tật nguyền không được quyền tật nguyền
bằng điện giựt bằng cẳng treo
bằng roi cá đuối bằng muối ớt trên thương tích xót xa
Người câm bắt buộc phải trả lời
những tội phạm họ không bao giờ đủ khả năng nghĩ tới
Người điếc bị đánh đơ xương sống
vì không nghe được người ta hỏi gì
người điên bị bắn bể bọng đái vì không biết phải đứng lại theo tiếng hô “Halte-là!”
và hấp hối nằm đó rên la từ tám giờ đêm cho đến mặt trời mọc
cơn điên không hề thuyên giảm
Còn nhớ không Gia?
Người cha được đặt làm loại bàn dốc có lỗ
trên đó người ta luồn dây cột chặt con mình để đổ nước vào mũi vào họng
Nhớ không những khám nhỏ khám lớn
Những người mỗi tuần được lùa đi tắm trong ao bùn nước sâu đến bụng
bầy người trần truồng hôi hám nhớp nhúa, ồn ào như đàn vịt hãng
những đứa nhỏ chạy đến (người lớn họ hết tin nhau) nhét vội những khúc bánh mì
những cặp lạp xưởng những miếng chuối khô
bỏ lại chiếc khăn choàng tắm chưa kịp đưa
bàn tay chưa kịp nắm
đôi mắt chưa kịp ngó
giọt nước mắt chưa kịp rơi
bầy người gầy guộc xếp hàng trở về nhà giam cũ
Nhớ không Gia?
Họ trở về đó đêm đêm bó gối hồi hộp chờ chiếc xe bít bùng đậu lại trước nhà giam
rồi từng loạt năm người mười người được gọi tên để đền mạng cho những tên sĩ
quan da trắng bị giết

Những tiếng súng vang dội lại từ một cây cầu sập bỏ hoang
làm biết bao người
cha mẹ vợ con anh em nghe trong đêm khuya
rụng rời
Còn nhớ không Gia?
Những thằng bạn nhỏ đã chết trong lúc chạy giặc
Những thằng đã rơi rụng cùng máy bay
Những thằng đã bể nát với trái mìn
Những thằng đã đánh mất đời mình trên bàn chông
Gia ơi mầy nằm đó còn nhớ gì không?
Mày nhớ gì không trong lớp áo hành quân bị đục lủng
Mầy nhớ gì không?
trong đêm không bao giờ còn có ngày đó
Mày còn nhớ gì nhớ gì
dưới hàng bạch lạp hắt hiu cắm đều khoảng từ đầu đến chưn mày
Gia ơi mày làm sao nhớ gì với đạn đồng ngủ quên trong ruột gan tim ngực
Nhớ gì không nhớ gì không
hở Gia?
nhớ gì không
những người đàn ông không có thì giờ để làm tình
những người đàn bà không có thì giờ để cưu mang
những bào thai không có thì giờ để chào đời
những trẻ thơ không có thì giờ để nô giỡn
những cơ thể non không có thì giờ để già nua
những kẻ bạc đầu không có thì giờ để chu toàn cái chết
còn nhớ gì hở không Gia?
con mắt chó trung thành rơi trên nền đất cứng
bà già cụt đầu lõa lồ bên bờ mương
đứa nhỏ chết cứng trên đỉnh vú xanh
những phát chày vồ những cơn lửa táp
người đàn bà rái cá bà mẹ xõa tóc điên
những kẻ tật nguyền bị tra tấn
những kẻ âm thầm gục dưới gầm cầu
những kẻ bị thủ tiêu trong rừng vắng
Nhớ lấy Gia!
nhớ lấy hết những bi thương đó
để mai kia
vào những đêm mùa hè thật vắng vẻ
mày kể lại cho giun dế nghe

chuyện con thuyền đứt neo
dật dờ trên dòng sông hai mươi tuổi
Gia ơi!
mày hãy tâm sự tuổi hai mươi của mày
với cỏ cây câm nín
giữa khuya bưng tối
đìu hiu
của đêm hè
Sàigòn 1965
Kiệt Tấn