ĐOÀN KHUÊ - Bè, bạn, sao có tiếng sóng

Có thứ tình nào không đẹp, không đào sâu hơn vào bề mặt hiện tại dễ bơ vơ lẻ loi này. Chắc tình là đạo, là giải thoát, và chỉ có con người mới có sức mạnh mang hạnh phúc lớn nhất đến với con người. Chắc ở bất kỳ hoàn cảnh nào, miễn có bên mình người ấy, trong giây phút ấy, là hình như, mọi chuyện ấy đều chịu được mà, không sao cả. Tạm quên đi tình yêu cân xứng giữa trai tài gái sắc, tạm quên đi tình con gà mẹ liều chết hiên ngang vương đôi cánh già che chở cho đàn con trước thú dữ. Ở đây, xin dành trân trọng đến những mối tình bạn mà lắm khi cũng thật khó quên, những thứ tình ít nghe văn thơ nhạc ca ngợi tới, tưởng như nhỏ bé, tưởng vu vơ ngoài ngõ, tưởng ai cũng có đầy.

Tôi già gì, mới 54, nhưng biết thèm bạn lắm, không biết có ai thèm hơn. Càng thèm, tôi lại càng do dự, càng không muốn phải cố tình đến với ai. Sâu trong lòng, tôi đã từng quá luyến tiếc khi bị mất những người bạn mà tưởng đã là bạn, sau hàng chục năm quen biết, nhưng rốt cuộc lại tránh mặt nhau vì những chuyện chẳng ra gì. Và tôi luôn cố gắng không coi lỗi tại ai, trách nhau chi, có ai hay trách mà… có duyên.

Người có bạn thân chắc hay chờ phone reng, chờ bạn ới một tiếng thì mới hừng hực thở. Có đi đâu mà bạn quên rủ mình, dù có khi bạn thừa biết mình không thể đi được hôm ấy, có tính tới nhà quàn bạn cũng hú, thì đi chung… cho vui. Chắc có chuyện để hỏi ý nhau đã vui rồi. Người hay được lắm bạn hú nhiều nhất chắc phải là người tiêu xài rộng rãi có tiếng trong nhóm bạn, tiền bạc không là gì, nhưng nó nói lên con người. Trời cao còn biết đóng khung vinh danh ai chịu xài lớn cho chốn tôn nghiêm mà. Trong đám bạn mười người của mình chứ từ keo nhất tới xài sang nhất ai cũng có một con số riêng. Số 5 khác số 6 chứ, có thể chỉ khác bằng cách người ấy mời mình điếu thuốc ra sao. Rõ ràng có người mời làm mình muốn hút nữa liền dù mới hút xong, hút nữa vẫn sướng như mới hút điếu đầu, thiệt.

Có ai biết mình nằm đúng số keo mấy trong lòng bè bạn, nhưng bạn biết hết. Nếu đời chỉ có hai loại người, một là keo, hay là xài sang, thì tôi tự nguyện vui vẻ qua đứng phía keo. Keo là một thứ bệnh chớ có ai keo mà giàu nổi. Ăn nhà hàng ra là tôi bao giờ cũng lúng túng chuyện cho bao nhiêu tips. Nghe tới tiệc nhà ai là phân vân không biết đi món gì mà vừa rẻ lại vừa… nhìn sang. Có bữa tiệc nhà người ta tôi hí hửng mang chai ông già chống gậy cỡ 50 đô, tới nơi không thấy chủ ra đón, quà cáp phải để nhanh vào một góc, có vậy mà tôi cứ tiếc sao quên ghi tên mình vào món quà quí đó để… lập công. Mà đâu phải mình tôi mang bệnh nhỏ nhặt đó, tôi nhìn cả lô người mang thức ăn đến đóng góp, và hình như ai cũng mong được chủ nhà nhìn thấy tận mắt để đón nhận công lớn của họ. Nhìn những khuôn mặt cụt hứng ấy của người ta ngay sau lưng mà tôi thông cảm làm sao.

Lâu lâu, nhìn thấy hai người nào đó thân hay chưa thân nhau, tôi thường dễ nhận ra liền. Vô nhà hàng, ăn xong mà thấy hai người cùng đứng dậy dành nhau trả tiền thì chắc họ chưa thân. Đi tới nhà ai ăn tiệc mà nếu mình chưa có một món quà cho người ta thì nhứt định không đi, đấy cũng do chưa phải bạn thân. Vô bàn ăn mà cứ người này mời qua, người kia mời lại mãi thì bảo đảm họ không thân. Nhờ bạn làm việc gì mà còn cứ lịch sự, còn sợ phiền, thì sao gọi đã thân nhau. Muốn tấp vô nhà ai chơi mà ngại vì chưa gọi phone trước, ấy cũng là do còn ngại ngùng, chớ thân thiết cái nỗi gì…

Hình như những người hay tiệc tùng liên tục, chắc thực sự cũng không có bạn thân. Bạn tiệc tùng là loại bạn luôn luôn dễ dàng có nhiều bạn tiệc tùng khác nữa, và cái vòng tiệc tùng càng dễ sinh ra phe nhóm để kể lể khen chê, nhất là chê, càng tạo thêm phức tạp cho những thứ tình thân đằm thắm kín đáo. Không biết người có nhiều bạn mất đi một người bạn thì có đau buồn như một người ít bạn bị mất bạn không, không biết người có nhiều bạn có cần trân quý hay chờ mong gặp một người bạn nhất định nào đó thì mới thấy vui không. Chắc một người chỉ có sức đón nhận một người bạn thân nhất mà thôi, chắc không ai có hai người bạn thân nhất bằng nhau tuyệt đối. Chắc cũng như không có ai yêu hai người phụ nữ đồng đều ngay điểm giữa được.

Chắc ít ai có bạn thật sự, bạn loại mình dư hai ngàn mà thấy nó cần, mình đưa liền chớ không chờ nó hỏi. Chừng nào nó trả thì thay kệ nó, để nó tự xử, vài ngàn có là bao, về nhà vợ có chửi thì… từ từ tính, cũng xong mà. Làm sao người ta mới tìm ra được những người bạn thân như thế, chắc không ai biết, chắc phải nhờ có chút nhân duyên bè bạn từ kiếp trước chăng.

Có lắm cặp bạn thân thật khó hiểu. Người giàu sang, kẻ nghèo khó. Người nhà thơ, kẻ ghét thơ. Người đào hoa, kẻ héo úa không ai nhìn. Người thích khoe, kẻ ghét khoe… Nhưng họ vẫn có thể ngồi bên nhau ngoài quán cà- phê đến nửa ngày không chán. Chắc họ phải có một thứ chung nào đó chứ, dù có khi thật mơ hồ, khó ai nhận ra, hay chính họ cũng chưa kịp nhận ra. Cũng như ngược lại, lắm khi thấy hai người đó chung hướng, chung hàng ngũ, mà lại không là bạn, chuyện thường tình ngoài ngõ. Lắm khi hai nhà văn ở cùng phố mà có bao giờ khen nhau… cho vui. Lắm khi hai ông bác sĩ làm cùng bệnh viện mấy chục năm mà không chịu ngồi cùng bàn nhau. Đố ai biết đâu là cái chung của hai người nào đó mà tạo nên tình bạn.

Có nhiều người thân nhau mấy mươi năm mà đùng một cái, quay qua nói xấu sau lưng nhau, ấy mới độc. Nhưng nghĩ ngược lại cũng thiệt hay, người mà mình đã từng không ưa hàng chục năm biết đâu sẽ có ngày là bạn thân nhất của mình. Thế mới nói, cái khoảng cách giữa hai người có khi rất nhỏ, chỗ bạn hay không bạn, có khi chỉ cách một ly cà phê mà xoá sạch đi bao nhiêu ngờ vực, nghe nói, đánh giá hời hợt, vô cớ, trước đó.

Hai người bạn thân, với tôi, là hình ảnh hai người bạn có thể hẹn nhau ra ngồi uống cà phê cả buổi mà không ai cần nói gì với ai, hoặc ai cứ lo làm việc nấy, hay mỗi người cứ chúi đầu vô một máy laptop riêng, rồi về, mà bữa sau, lại cứ thích hẹn ra gặp nữa. Bạn không ra quán thì dù có ai mời uống free, hay lái Limousine tới rước, mình cũng không muốn tới, buồn lắm trời à. Nhìn hai người nói chuyện bình thản với nhau, không ai cần cố gắng, không ai phải tỏ ra tươi cười lấy lòng ai, thì ấy chắc là họ đang rất thân.

Nhìn bất kỳ một mối quan hệ nào có vẻ êm ái, tôi đều thấy ngưỡng mộ, lén nhìn mãi. Nhìn hai ông đứng cắt thịt trong siêu thị Á đông bận rộn sáng chúa nhật, mà chắc chắn họ cũng đã từng va chạm kiểu ai nhát việc, ai nạnh hẹ, ai làm tuần này ai nghỉ tuần sau, ai hay nịnh chủ… với nhau nhiều năm. Và giờ vẫn đang nói nói cười cười thật vui vẻ, về phải đợi nhau về mới chịu, tới giờ giải lao cà- phê thì nhứt định phải đợi đi chung mới thấy vui, tôi nhìn họ mà không biết chán. Hay nhìn hình ảnh hai ông ăn mày ngồi ăn chung, chia sẻ nhau ổ bánh mì mới lượm được, tôi thấy đẹp hơn nhiều cảnh bè bạn trí thức lâu năm mà giờ tránh ngồi chung bàn nhau giữa tiệc cưới sang trọng…

Rồi lại có nhiều lúc tôi nhìn thấy những cặp bạn thân thiết mà không dám nhìn lâu. Cả người tôi cứ nao nao lên theo những niềm hạnh phúc có nhau bình dị đó của họ mà đáng lẽ mình cũng có. Thấy ai giàu có, thành công hơn mình, tôi chỉ bị bối rối đôi chút. Thấy ai có một người bạn thân, là tôi thèm ngẩn ngơ.Thèm có khi quên ngủ, lỡ khi bên chai rượu, bên cái ly nhỏ, một mình, tuyết khuya rơi rơi ngoài cửa sổ...

Nhớ ngày trước, tôi quen anh bạn kia. Tánh anh nghiêm nghị, hay thích người khác lắng nghe, và khen. Còn tôi hay bất phục, hay mông lung suy tư để sẵn sàng đối đáp, như bạn đọc ở đây cũng linh tính được. Hai thằng gặp nhau là hay cãi. Cãi suốt hơn mười năm đi trại chung với một nhóm 8 bè bạn khác nhỏ tuổi hơn chút đỉnh. Cũng đã biết bao lần chỉ anh và tôi đi trại khi bè bạn khác bận bịu, cứ hai thằng chờ nhau, nói chuyện, hay cãi nhau ngày lẫn đêm. Tin anh có chút lòng bè bạn cho tôi, tôi vui lắm, vui nhất là những lúc do anh tha thiết rủ. Hơn mười năm chớ ít gì, bên bờ đảo nhỏ phải chèo canoe ra mới tới ấy, bên những hàng cây rừng quen mắt ấy, bên những tiếng sóng nhỏ vi vu réo rắt ngày đêm bên bờ nước…

Tưởng cãi nhau riết thằng nào cũng ghiền chứ, ghiền gặp nhau nữa, để cãi nữa chứ. Chợt bữa kia anh dứt khoát né tôi luôn, hễ tôi đi trại thì không có anh, và ngược lại. Bạn bè trong nhóm chắc hiểu hết, và chỉ lẳng lặng. Tôi phone cho anh, để lời nhắn, cả chục lần, cũng chỉ nghe tiếng reng reng xa vắng, và cứ càng lạnh lùng xa như tôi phone lộn số ai. Điện thoại nhà anh có hiện số phone tôi mà. Đã năm năm không còn cãi, dù có đôi lần tình cờ gặp và bắt tay nhau. Những cái bắt tay thật dè dặt, để tránh nhau cho nhẹ nhàng hơn, cho ra vẻ lịch sự hơn, chứ gì. Bắt tay chi đều thế, để anh không bao giờ phone tìm tôi.

Đã lâu rồi, tôi muốn một mình trở lại bờ đảo vắng hoe ấy mà chưa dám. Do tôi ngại rắn rung chuông và gấu dễ mò ra khi chúng biết trại vắng người, chúng đã từng ra với mấy bờ trại khác gần đó, dù nghe nói cũng ít khi hại ai. Tôi biết mình phải liều trở lại, lâu lâu một lần, mới thỏa lòng. Dù chưa chắc khi nào. Trở lại để nhìn cảnh cũ vẫn như xưa. Để tôi nghe lại tiếng sóng cũ. Tiếng sóng mười năm ấy có khác gì xưa không. À, mà tiếng sông hồ kêu ra sao trong tiếng Việt nhỉ, kêu róc rách, hay réo rắt, hay rì rào, hay lưa thưa rỉ rách… hình như chữ kêu nào cũng không đúng ý tôi. Phải chi có… nhà văn Nguyễn Ngọc Tư ở đây cho tôi hỏi.

Tôi chỉ biết ấy là những tiếng nhạc, quà tặng của sông nước, nhạc lơ thơ ngày đêm, để xoa dịu cảnh núi rừng cô độc. Hay có khi chúng là những tiếng nhạc buồn lưu luyến lạc điệu, bị lạc vào bờ, xa bè bạn ngoài sông sâu, phải kêu lên rồi mới oà tan vỡ. Có lúc chúng như những tiếng nhạc gọi hồn, những tiếng thời gian, những tiếng của quá khứ gọi về. Mấy điệu nhạc cứ thay nhau tha thiết nất lên như chờ có người đến bầu bạn. Ai đã nghe qua khi cả đêm nằm ngủ trong lều bên bờ nước chắc khó quên, như tôi đã khó quên. Bản nhạc gì kia sao cứ vang lên mãi. Vang như lòng một người đợi bạn muốn kêu bạn trở lại, trở ra đây, mà ngồi uống cà-phê với tôi, như những ngày trước, giờ tôi biết tánh ông rồi, tôi không nói lại ông gì nữa đâu, mà tôi chỉ chờ ông vừa nói dứt câu là tôi sẽ khen ông thôi…

Duyên bè bạn, có đâu, mà chờ mãi. Chắc chữ duyên ấy to lớn hơn mọi suy nghĩ, toan tính, bạn nhau, hay không bạn nhau, của con người. Hình như khi viết xong bài này, tôi đã hiểu ra chữ duyên kỳ diệu ấy đã dứt, mà đừng nghĩ tới chuyện trở lại nơi ấy nữa…

Hôm nay, xin mở lòng này, để chào đón duyên mới. Xin chờ nghe những tiếng sóng mới, gần một bờ trại mới nào đó, bên một người bạn mới, chưa gặp.

Đoàn Khuê.