NGUYỄN ĐẠT - Lộc Ninh quạnh hiu lóa nắng.

Nhớ thi sĩ Tô Thùy Yên

Nhà thơ, người xứ Gia-Định-xưa-tiếp-giáp-Sài-Gòn, trong Cục Tâm Lý Chiến thuộc Tổng Cục Chiến Tranh Chính Trị, ông mang cấp bậc thiếu tá, và tôi lúc ấy em chỉ yêu anh binh nhì.

- Cậu không có ý định lấy vợ là đúng… Cậu là oiseau rare…

Tôi không có ý định gì hết, kể cả ý định tiếp tục đào ngũ. Anh thuộc carrière tốt, sao anh lại hành động như vậy?... Ông già mang kính cận một ngàn độ bắt gặp tôi lấy cắp một vật quý trong nhà ông. Tôi trả thù thằng cháu khốn kiếp của ông, không dính dáng tới carrière gì hết. Tôi bán vật quý đó, uống rượu say mèm, rồi ói mửa.

- Tối nay cậu nhớ dzô sớm nhé. Uống trà, nói chuyện Phá Tam Giang…

Tôi mong sao thiếu tá của tôi suốt đời binh nghiệp không phải trực sĩ quan gì hết. Ông trực đêm nào, oiseau rare phải hiện diện đêm đó.

Tôi kể chuyện hồi tôi mãn khóa ở Trường Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Đức, thay vì trình diện Sư Đoàn 5 Bộ Binh theo sự vụ lệnh, tôi trình diện rừng thông Đơn Dương - Đà Lạt. Rồi bị bắt lính trở lại học quân trường của lính, mãn khóa quân trường tôi tình nguyện đi thứ lính dữ, hết Biệt Đội Đặc Biệt Kỹ Thuật thuộc Phòng 7 Tổng Tham Mưu tới Đại Đội Hắc Báo, một thứ lính biệt kích của Sư Đoàn Hỏa Tuyến. Đào ngũ liên tục vì những lý do hoàn toàn hư cấu, hoàn toàn không có lý do chính đáng nào cả, chẳng phản chiến cũng chẳng quyết chiến, đào ngũ là đào ngũ thế thôi. Ông thiếu tá cười thích thú, ban tặng tôi danh hiệu Loài Chim Lạ.

Tôi đã pha một ngàn ấm trà uống cùng ông thiếu tá, chưa lần nào có ý định tiểu tiện vào ấm trà tôi pha chế ấy. Tôi cần nhắc lại: tôi cùng uống trà với ông sĩ quan trực ấy mà. Sau mùa xuân Cách (cắt) mạng đại thắng, tôi kể chuyện trà niệu liệu pháp với nhà văn nữ, người-vợ-độc-thân của ông thiếu tá, chỉ là cơn cảm hứng bất tử của tôi mà thôi.

Buổi trưa Lộc Ninh, nhìn đôi mắt chàng trai, con nhà văn nữ và ông thiếu tá, Hạo, chú bịa chuyện đấy thôi. Chú mà hành động như vậy sao? Nhưng tôi không nói gì hết, cứ nhìn đôi mắt u ẩn của Hạo mà buồn kinh khủng; và tự hỏi, Hạo nghĩ sao về tôi với ấm trà niệu liệu pháp đó?

Thời gian ở mấy thứ lính dữ cũng chẳng để làm gì. Cả việc chiến trận, tôi xin thề: tôi chưa nhìn thấy một ông Victor Charlie nào mặt đối mặt để bắn-chậm- thì-chết. Ấy thế nhưng ông thiếu tá, người đã ban tặng tôi danh hiệu cao quý có thể thất vọng não nề, nếu biết tôi lập gia đình ngay sau mùa xuân có-bác- hồ-trong- ngày-vui- đại-thắng. Từ bấy đến nay, tôi hai lần làm ông thiếu tá buồn rầu trước bài thơ Tôi Là Con Chim Đến Từ Núi Lạ. Có thể có chút đáng kể: người vợ thứ hai của tôi là cô giáo ở Tân Trụ, nơi không xa một vùng có cái tên đầy ấn tượng Vixi: Đám Lá Tối Trời. Cô giáo cùng mấy người bạn đồng nghiệp của cô, kinh hồn hoảng vía túa chạy khỏi quán nước. Đấy là lúc tôi cùng đồng đội trong Biệt Đội Đặc Biệt Kỹ Thuật đặt mấy trái lựu đạn lên mặt bàn, định rút kíp nổ chơi. Bọn tôi đã trú đóng ở đồng khô cỏ cháy “vùng xôi đậu” này mấy tháng trời, buồn muốn chết.

*

Buổi trưa Lộc Ninh, tôi im lìm ngó Hạo. Bạn tôi, Đỗ Tăng Bí, nói chuyện chăn nuôi dê bò với nhà văn nữ. Hình như Đỗ trở lại quê hương xứ sở để nghiên cứu về đề tài chăn nuôi trồng trọt, trình luận án tiến sĩ đại học Harvard chăng. Cuộc hành trình nối từ Lộc Ninh tới B’Lao, Đỗ và người bạn cùng là Việt kiều, đọc thơ Tô Thùy Yên dọc dài con đường đi tới Phá Tam Giang. Tôi hình dung gương mặt thông minh, nhạy cảm của ông thiếu tá, bàn tay xương xẩu ôm cái ly thủy tinh cao nhòng. Hà tất phải bày đặt uống trà đúng kiểu đúng cách, đòi một cái chén bằng gốm sứ như ngài Nguyễn Tuân vang-bóng- một-thời, ông thiếu tá nói, hay tôi đã nói như vậy.

Ông thầy tử vi ở B’Lao nhận xem tử vi cho Đỗ, cho người cháu của Đỗ, và cho người bạn Việt kiều đi cùng Đỗ lên đây. Đỗ trở lại Hoa Kỳ, tôi nhận giùm Đỗ lá số tử vi. Ông thầy tử vi, từ lời đoán xét đầu tiên đã làm mất niềm tin của tôi, dù tôi không tin tưởng gì hết. Tôi không nhớ đã nói gì, khiến Đỗ, người cháu và người bạn của Đỗ, ngỡ sắp gặp một ông thầy xem tử vi đáng tin cậy. Ông thầy nói:

- Tôi sẽ giải trước lá số cho ông Đỗ để ông ấy kịp mang về Mỹ. Một triệu đồng một lá số anh ạ.

Thế mà tôi cứ tưởng số tiền lấy lá số tử vi chỉ bằng một nửa số tiền mà thầy tử vi đòi hỏi, tôi đã nói cho Đỗ biết về giá cả như vậy. Liệu Đỗ sẽ rầu rĩ cỡ nào, khi vừa xem lá số, vừa đoán chỗ nào trúng chỗ nào trật. Tôi thấy là may mắn thay, khi tôi vô ý làm thất lạc quyển vở ông thầy viết lời giải tử vi cho Đỗ. Bạn tôi khỏi bận tâm về cái giá cho một lá số được giải trình khá phiêu lưu; tất nhiên tôi chịu trách nhiệm với ông thầy tử vi. Cùng lắm, ông thầy tử vi sẽ thầm bảo tôi lơ đãng tắc trách.

Ông thiếu tá ít ra một phần nào được trả lại công bằng, với cái danh hiệu ông đã ban tặng tôi, vì lúc nói chuyện với ông, tôi chỉ kể rất ngắn gọn chuyện tôi nhận sự vụ lệnh về Sư Đoàn 5 Bộ Binh. Tôi đã nhận giấy trình diện cấp chỉ huy một trung đoàn của Sư Đoàn 5 Bộ Binh ở Lai Khê, rồi nhận một trung đội thuộc tiểu đoàn đang luân phiên đưa quân dựng lều trại ở Long Nguyên. Nơi này sát cạnh, hay chính nơi này là mật khu của đối phương, tôi nghe nói vậy. Trong buổi nhậu đầu tiên với các vị chỉ huy tiểu đoàn, tôi được ghi nhận là người quen biết nhiều nữ ca sĩ, đặc biệt tôi là bạn thân của Mai Lệ Huyền. Sự thật tôi chỉ là bạn cà-phê cà pháo của nhạc sĩ Trần Trịnh, lúc đó anh là chồng của cô ca sĩ người-yêu-của-lính. Ông thiếu tá tiểu đoàn trưởng mê mệt nữ ca sĩ Mai Lệ Huyền. Dịp này sắp tới Giáng Sinh, ông cho tôi về Sài Gòn mời mấy nữ ca sĩ, nhất định có Mai Lệ Huyền, để tổ chức liên hoan văn nghệ mừng Giáng Sinh ở Lai Khê. Tôi đi tuốt luốt lên trình diện rừng thông Đà Lạt đúng vào đêm Giáng Sinh, đầy đủ chi tiết là như vậy.

Con chim mà chọn rừng thông, rặt thứ lá kim nhọn hoắt, đúng là loài chim lạ, oiseau rare của ông thiếu tá tinh thông Pháp ngữ. Ở Sài Gòn, thỉnh thoảng tôi gặp nhà văn nữ, người-vợ- độc- thân của nhà thơ, ông thiếu tá trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa. Ông đã định cư tại Hoa Kỳ từ tám mươi đời chiều. Nhà văn nữ có khuôn mặt hiền hậu đặc chất miền đồng bằng sông Cửu Long, ngồi uống nước ngọt ở quán cóc trong hẻm vào một chi nhánh Nhà xuất bản của nhà nước Việt cộng. Không biết từ thuở nào, chị quen biết nhà thơ nữ có khuôn mặt dáng hình khả ái làm việc ở đây.

Nhà văn nữ từ Lộc Ninh về gặp nhà thơ nữ tại Sài-Gòn-giải-phóng chỉ để nói chuyện phiếm. Gặp tôi ở đây thì càng chuyện phiếm.

- Tháng trước cô K. có tới Lộc Ninh, sao anh không đi?

Tôi trả lời nhà văn nữ:

- K. thuộc thể lỏng.

Nhà thơ nữ ngồi bên nhà văn nữ, nhận định về tôi:

- Anh Đạt vốn thuộc loại người không giống ai.

Ông thiếu tá Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa từng nói tôi là loài chim lạ. Nhà thơ nữ có cùng ý tưởng ấy, khác cách diễn tả mà thôi. Tôi nói K. thuộc thể lỏng, nhưng tôi không nói H. thuộc loại bốc hơi. H. là một kết tinh, có thể lẫn trong bóng tối mềm mại, nhưng H. không loãng tan trong bóng tối ấy. Nhà văn nữ hỏi tôi H. là ai.

- H. là một hợp chất đông đặc, H. là nhiệt tình đóng băng không sợ hãi mùa xuân.*

Tôi trả lời như vậy với nhà văn nữ, thấy chưa đủ để nói về H. Tôi định nói thêm: H. là muối trong những hầm mỏ ở Strasbourg, H., la cristallisation stendhalienne. Nhưng tôi im lặng, cố hình dung gương mặt H., chỉ thấy lòa nhòa những dáng nét gì huyễn hoặc mơ hồ.

Còn lại tôi hỏi chính tôi: tôi là ai mà buồn quá vậy? Tôi cứ nhớ tôi im lìm ngó Hạo. Chàng trai nhìn xa xăm. Xanh khắp vòng đai rừng lũng cao thấp chập chùng bao quanh thị trấn Lộc Ninh quạnh hiu lóa nắng.

______

*Thơ Thanh Tâm Tuyền