Say rượu lái xe là giết người: ‘Cô nhớ lấy rõ mặt của Jeff nghe!'

 “Cô nhớ lấy rõ mặt của Jeff nghe!”

Sống trên một đất nước tự do, có lẽ một trong những phúc ân chúng ta được đón nhận là sự nhắc nhở dồn dập của những ngày lễ lớn. Chúng ta, dù có vô tình đến mức nào đi chăng nữa, cũng không thể làm ngơ trước những cánh thiệp mang đầy thông điệp yêu thương, tiếng nhạc rộn rã …Riêng đối với ngày lễ Noel, sự nhắc nhở luôn đến thật sớm, thật nồng nàn, thật hân hoan. Vậy mà đúng một tuần trước ngày lễ Giáng Sinh, người dân ở Garden Grove và Westminster phải đón nhận thêm một nhắc nhở, sự nhắc nhở không rộn ràng, hân hoan, nhưng rất cần thiết: DUI Checkpoint-Driving Under The Influence (Lái xe trong lúc có độc tố trong người)

Với sự giúp đỡ của tiểu bang, những cơ quan cảnh sát tại quận Cam đã nhận gần hơn 400,000 Mỹ kim để có thể tổ chức những trạm kiểm soát DUI. California’s Office Of Traffic tuyên bố năm 2010 sẽ là “Year Of The Checkpoint” (năm của trạm kiểm soát) sau khi họ quyết định bỏ ra 8 triệu Mỹ kim vào quỹ dành cho việc tổ chức DUI Checkpoint trên toàn tiểu bang. Bắt đầu từ ngày 18 tháng 12 cho đến qua New Year, tiểu bang Cali sẽ có trên 250 trạm kiểm soát DUI để ngăn chặn việc say rượu lái xe trong thời gian lễ lớn này.

Theo thống kê của The Office of Traffic Safety từ năm 2006, số tử vong vì say rượu lái xe đã có phần thuyên giảm, sau khi tiểu bang Cali và cảnh sát nhận ra tầm quan trọng và phải bỏ ra rất nhiều tiền bạc vào việc tổ chức những trạm kiểm soát DUI. Tuy nhiên tại quận Cam, những thành phố lớn như Santa Ana, Anaheim, Costa Mesa và Newport Beach đứng ở thứ hạng khá xấu trong bản thống kê hàng năm của tiểu bang. Lý do, số nạn nhân tử vong và bị thương tích từ những vụ tai nạn vì say rượu lái xe khá cao.

 Đêm Checkpoint ngày Thứ Sáu, ngày 18 tháng 12 năm 2009

Trong lúc mọi người háo hức mừng ngày lễ lớn nhất trong năm, cảnh sát của hai thành phố quen thuộc với cộng đồng Việt Nam, Garden Grove và Westminster đã bỏ ra nhiều tiếng đồng hồ để tổ chức các trạm kiểm soát DUI, ngăn chặn việc say rượu lái xe. 

Đúng 8 giờ tối, hơn 20 nhân viên cảnh sát thành phố Westminster đã có mặt tại trường trung học Westminster, để chuẩn bị cho một đêm dài tại trạm kiểm soát DUI. Sĩ quan Mark Lauderback, trưởng ban tổ chức trạm kiểm soát tại Westminster giải thích thật cặn kẽ những công việc họ phải thực hiện.

 Quên mất mình đến quan sát với vai trò của một phóng viên, cộng thêm bản tính nhút nhát trước những người mặc đồng phục, đeo súng, tôi chọn cho mình một chỗ đứng thật xa. Nhưng ngay sau đó, trung úy Jack Davidson như nhận thấy sự hoang mang (có lẽ khá quen thuộc đối với ông,) ông đưa cho tôi chiếc áo khoác có chữ Cảnh Sát / Police, và dẫn tôi đến giới thiệu với một cảnh sát viên đang làm việc…Trước khi rời, ông không quên trấn an tôi, con nhỏ nhút nhát: “Cô đừng lo sợ, chúng ta chỉ làm công việc cần thiết, giúp đồng bào. Cô sẽ thấy, những người cảnh sát rất cởi mở.” 

Đúng như vậy. Chỉ trong nửa tiếng đồng hồ đầu tiên, tôi được dịp chứng kiến sự làm việc nghiêm túc, nhưng thân thiện của một sĩ quan cảnh sát khi thi hành công vụ. Họ chặn từng chiếc xe đi ngang để hỏi bằng lái xe, và 1 số giấy tờ quan trọng. Với nụ cười trên gương mặt, người sĩ quan cảnh sát hỏi những câu thật đơn giản: “ xin cô/ông cho xem bằng lái xe? Cô/Ông có uống rượu không?” Trước khi để người tài xế lái xe đi, ông ta không quên câu quen thuộc: “Merry Xmas! Tôi rất ngạc nhiên vì tính đơn giản, có phần ngờ nghệch của câu hỏi. Tôi hỏi Trung sĩ Mark Nye:

“Vậy dại gì họ nhận là họ có uống rượu để bị bắt vào hỏi cung?”

Ông bật cười:

“Đôi mắt không thể nói dối! Chúng tôi hỏi vì luật. Nhưng khi đôi mắt cô đỏ ngầu, thì cô có trả lời “không” chúng tôi cũng phải xét.”

Và họ xét thật! Sau 1 tiếng đồng hồ, cả trăm chiếc xe được chặn lại để xét bằng lái xe và những giấy tờ quan trọng. Một thanh niên khoảng ngoài 20 được mời vào để thử FST (Field Sobriety Test). Lần đầu tiên tôi được chứng kiến cảnh thử nghiệm ngộ nghĩnh này. Cảnh sát viên bắt đầu bằng những câu hỏi mà theo tôi rất ngô nghê!): “Anh có ăn gì chưa? Anh có uống alcohol không? Anh có biết góc đường chính ở tại đây không? Anh đã cảm được sự ảnh hưởng của alcohol chưa?”

Sau một loạt câu hỏi đơn giản, phần tiếp theo là những động tác. Phần này còn ngộ nghĩnh hơn cả phần câu hỏi nữa. Anh chàng trẻ tuổi bị chặn xét phải đứng trên một chân trong một khoảng thời gian cố định. Sau đó, anh phải đi trên đúng một đường thẳng. Officer Mạnh Ingwerson còn diễn tả rất rõ:

“Tôi muốn anh đi ngay ngắn, và không được giang hai tay để lấy thăng bằng!” 

Động tác thật đơn giản, vì được thực hiện trên mặt phẳng, vậy mà đúng như lời người sĩ quan cảnh sát đã tiên đoán, anh chàng giơ hai tay cứ như người xiếc đi trên giây! nghiêng ngả.

Tôi vẫn quá ngạc nhiên vì cuộc thử nghiệm, sau khi quan sát khoảng 4 trường hợp bị yêu cầu thử FST. Tôi hỏi officer Lauderback về sự ngô nghê của cuộc thử nghiệm. Ông trả lời:

“Nó ngô nghê và dễ dàng đối với cô vì cô đang tỉnh. Khi có rượu trong người, thì dù tin là đầu mình tỉnh táo, cô cũng không thể có khả năng làm những chuyện đơn giản nhất, thí dụ như ngẩng đầu lên, giang tay ra, và đụng ngón trỏ vào chính mũi của mình!”

Quả đúng như vậy. Officer Nick Tran kể lại với tôi những trường hợp dở khóc dở cười! Có nhiều người tin chắc họ thật tỉnh táo. Nhưng khi bảo họ đưa ngón tay lên đụng mũi, thì họ đã chọc thẳng vào... mắt mình!

Phần thử nghiệm sau cùng là thở vào máy đo nồng độ rượu. Theo luật chúng ta vẫn có quyền từ chối cuộc thử máy breathalyzer. Nhưng chuyện gì sẽ xảy ra? Tôi chứng kiến cảnh người đàn ông bị còng tay ngay lập tức, sau khi ông không đạt được kết quả tốt cho những cuộc thử nghiệm! Cuối cùng ông đã từ chối thở vào ống nghiệm. Trước khi vào xe để được đưa về trạm cảnh sát thử máu, ông cố gắng nói thêm một câu với officer Phan, người sẽ chở ông về trạm cảnh sát:

“Anh có thể mở còng cho tôi được không?”

Officer khẽ lắc đầu:

“Không được ông à, vì đây là luật!” 

Nhìn vẻ thất thểu của người đàn ông có lẽ đã ngoài 60, tôi chạnh lòng nghĩ đến vợ con ông. Không biết họ nghĩ gì khi thấy chồng và cha mình bị còng tay? 

Có lẽ đó sẽ là hình ảnh nhẹ nhất mà tôi thấy được trong những vụ xảy ra có liên quan đến lái xe say rượu.

Đêm Checkpoint ngày Thứ bảy, ngày 19 tháng 12 năm 2009

Đêm sau, cảnh sát Westminster tổ chức trạm kiểm soát DUI trên đường McFadden và Brookhurst. Tôi đến khoảng 12 giờ đêm. Lúc ấy, officer Lauderback đang tra hỏi một thanh niên 19 tuổi. Anh mặc suit rất lịch sự. Được biết anh vừa đi chơi với bạn gái về. Người lái xe là cô gái. Khi bị chặn lại, vì nhận thấy có mùi rượu, cảnh sát đã yêu cầu anh vào thử FST lập tức. Nồng độ rượu của anh chỉ có 0.02% tuy nhiên, anh vẫn bị thâu bằng lái và tịch thu xe, vì anh dưới 21 tuổi. Anh không được quyền uống rượu! Nhìn cô cậu co ro bên nhau chờ người đến đón, tiu nghỉu khi thấy chiếc xe của Cha mình bị kéo đi. Tôi chạnh nghĩ, không biết anh chàng sẽ phải giải thích như thế nào với Cha?!

Tuy nhiên đó vẫn là bài học quá rẻ cho một thanh niên 19 tuổi. Một người cảnh sát đã về hưu kể lại với tôi, một tai nạn xảy ra cách đây đã lâu, nhưng ông nhớ mãi hình ảnh khủng khiếp đó.

Chuyện hai mẹ con lái xe theo luật. Tuy nhiên họ vẫn bị đụng bởi một người say rượu lái xe. Vì đụng quá mạnh, chiếc xe bốc cháy, thiêu chết cả hai mẹ con! Ông sĩ quan cảnh sát, người kể chuyện tôi nghe, là người phải thâu dọn hiện trường. Tuy nhiên, công việc đó đối với ông không dễ sợ bằng việc ông phải báo tin cho người chồng và cũng là người cha của hai nạn nhân. Sau khi hoàn tất công việc tại địa điểm tai nạn, ông về sở cảnh sát tìm đọc hồ sơ về người đàn ông bất hạnh, còn sót lại của tiểu gia đình này. Ông đã bàng hoàng, khi biết người chồng và cha của 2 nạn nhân kia, đang ở tù, vì tội DUI.

 Không biết người đàn ông kia, khi mãn hạn tù, sẽ sống ra sao trong khoảng đời còn lại?

Sự xuất hiện của Nghị viên Andy Quách trong địa điểm checkpoint 

“Chắc chắn không một ai trong chúng ta thức dậy buổi sáng và nghĩ rằng, hôm nay mình có thể bị DUI”, đó là câu nói của Andy Quách khi tôi hỏi anh về sự việc đã xảy ra cho anh ấy. Tôi còn nhớ rất rõ, lời anh nói sau tai nạn:

 “Andy đau lắm!”

Tôi hỏi:

“Thể xác hay tinh thần?”

“Cả hai!” Giọng anh đứt quãng. 

Quen biết Andy khá lâu, đó là lần đầu tiên tôi thấy Andy xuống sắc, từ ánh mắt lơ láo, nét mặt thất thần, giọng nói khô đục…

Đêm 18 tháng 12 vừa qua, tôi đã gặp Andy tại trạm kiểm soát DUI. Anh tình nguyện tham gia, cùng bà Gail Martinez, phát flyler của hội MADD (Mothers Against Drunk Driving) - Hội của những người Mẹ chống say rượu lái xe.

Tôi nhìn sự xuất hiện của Andy tại checkpoint không chỉ như một nỗ lực cụ thể, chuộc lỗi lầm của mình; mà tôi còn thấy ở anh cái tinh thần can đảm, tự tin đáng quý. Bởi vì theo tôi, hầu như ai cũng cố quên hoặc chôn sâu lầm lỡ của mình. Hơn thế nữa, khi chuyện đã qua đi, tôi không nghĩ có một ai muốn trở lại nơi chốn gây oan nghiệt, chỉ vì một phút bốc đồng của tuổi trẻ!

Sự trở lại của Andy, trong khung cảnh mà cách đây chưa lâu, Andy từng là người phạm tội, không chỉ có nghĩa Andy phải đối diện với tai nạn do mình gây ra mà Andy còn phải sống lại những giây phút sinh tử hiểm nghèo, có thể đưa tới chỗ nát tan sự nghiệp của Andy nữa. 

Vì thế, tôi đã tự hỏi mình rằng, nếu ở trường hợp của Andy, tôi có thể làm được như anh? Và, tới hôm nay, giờ phút này, khi ngồi trước chiếc computer, rất thành thật, tôi chưa có được cho mình, câu trả lời dứt khoát! 

“Cô nhớ lấy rõ mặt của Jeff nghe!”

Sau hai buổi làm việc với những viên cảnh sát, tôi nhận ra mình không thể làm một phóng viên. Tôi đã phạm một lỗi lớn nhất của ngành truyền thông là đã để tình cảm của mình vào câu chuyện. Tôi đã cắn răng thật chặt để cầm nước mắt khi nhìn hình ảnh một cảnh sát viên phải dìu bà Gail ra đường, để bà có thể phát những tấm flyer MADD. Dáng bà đổ về phía trước. Tay bà run lên vì cơn gió thổi mạnh. Trên áo bà là tấm hình người con trai của bà, Jeff. Jeff là nạn nhân của một vụ lái xe say rượu, khi chỉ còn vài ngày nữa thôi, Jeff sẽ được 14 tuổi!

 Người cảnh sát tới nhà báo cho bà Gail trong lúc bà đang hân hoan sửa soạn đón mừng lễ trọng. Trong nhà đầy quà giáng sinh. Chắc chắn số quà dành cho Jeff không ít. Jeff đã bị đụng bởi một người say rượu lái xe khi Jeff đang chơi với bạn cách nhà chỉ vài trăm mét. Tôi chỉ chụp duy nhất được một tấm hình bà Gail, vì tay tôi không vững khi nghe bà dặn: “Cô nhớ lấy rõ mặt của Jeff nghe!”

Sống trong đất nước tự do, chúng ta luôn được quyền lựa chọn. Khi tổ chức trạm kiểm soát DUI, cảnh sát đã phải thông báo trước. Chúng ta tự chọn đi qua checkpoint. Chúng ta được quyền chọn test hay không test. Chúng ta lựa chọn uống rượu hay không uống rượu. Chúng ta lựa chọn hoặc gọi taxi để trả vài chục đồng, hoặc trả tiền luật sư, tiền phạt lên cả gần $10, 000 nếu bị DUI lần đầu tiên. 

Sau 2 buổi đi cùng cảnh sát, tôi đem về cho mình chiếc áo cảnh sát. Tôi đem về cho mình cái lạnh của ngày lễ cuối năm. Tôi đem về cho mình câu nói của ông sĩ quan Mark Nye: “Là ngày lễ, tuy rất muốn về với gia đình, nhưng chúng tôi vẫn rất vui khi được làm việc tại checkpoint, vì anh em chúng tôi được cùng nhau làm một việc tốt!”

Và, tôi cũng đem về cho mình câu chuyện của bà Gail Martinez, như một sự nhắc nhở, không hân hoan, không rộn ràng, nhưng rất cần thiết trong đời sống.