NINH HẠ - Thoáng Ngậm Ngùi

Đặng Phú Phong

Thoáng Ngậm Ngùi gồm 8 truyện ngắn, 1 chuyện phiếm và 6 bài ký. Tranh bìa Đinh Cường , 5 phụ bản thơ của Quỳnh Mây qua thư pháp của Song Nguyên. Văn Mới Hoa Kỳ xuất bản 2011.

 Như nhan của cuốn sách: Thoáng Ngậm Ngùi là những giây phút nhắm mắt để nhớ về ngày xưa với những ngậm ngùi về tình yêu, một chút thân phận, một chút thay đổi vô thường. Người viết xin điểm một số truyện, ký tiêu biểu của tập sách.

Truyện đầu tiên “Bồ câu và Pê rô” xảy ra trên sân tenis trong một công viên nhỏ im mát .Mười năm dài tưởng như không có gì thay đổi, dẫu cho cũng có những kẻ bỏ cuộc chơi. Vẫn những khuôn mặt quen thuộc, vẫn những trận cười rôm rả, thoải mái. Tưởng như họ không già. Mọi việc cứ như thế trôi và tác giả không hề để ý gì đến thay đổi liên quan đến cái sân tennis, thảng hoặc , có thấy, nhưng không nghĩ.

Nếu không có một hôm đi chơi xa, dài ngày. Khi tác giả trở về , mới chợt để ý, nghĩ đến sự thay đổi một cách nghiêm chỉnh. Đôi “vợ-chồng-tình-nhân” mà những người cùng chơi ví von là “ hai con bồ câu” đã lẻ bạn. Và, cô chó nhỏ xinh xắn Pê rô cũng đã qua đời. Tác giả gói ghém ý chính của truyện qua phần kết một cách bình thường, để người đọc cùng cảm thấy cái vô thường chung quanh ta.

“Margarita” là tên của truyện, cũng là nhân vật chính. Một cô gái người Trung hoa, chạy trốn cái xứ sở đầy dẫy tai ương bất trắc của mình, để được đến Mỹ du học với cái tên Mễ : Margarita. Lâm , một sĩ quan QLVNCH, ra tù cải tạo, bị vợ hất hủi , đuổi ra khỏi nhà, vượt biên qua Mỹ, vừa đi làm vừa đi học. Họ gặp nhau, yêu nhau. Mối tình của hai kẻ đồng khổ sẽ nên hương nếu Lâm không vì cái nghĩa với vợ con. Cái máu quân tử Tàu của chàng ta được đáp trả bằng một đứa con với Margarita và sự mất dấu của nàng. Người vợ được bảo lãnh qua nhưng thói xưa vẫn giữ. Bi kịch đến với Lâm ngay sau đêm Margarita lẳng lặng ra đi và tiếp tục chụp lên anh cho đến khi bị cảnh sát còng vì tội đánh vợ. Lâm là con người tượng trưng cho số đông thanh niên lớn lên , hấp thụ nền giáo dục của miền Nam VN, một nền giáo dục còn đậm nét Nho giáo. Không cưới Margarita, mặc dù anh ta yêu cô ta tha thiết, để bảo lãnh vợ, một người vợ vô cùng cay nghiệt với chồng. Hành động đó nếu không phải phát xuất từ “Nhân, Nghĩa, Lễ , Trí, Tín” của Khổng, Mạnh thì khó có thể giải thích vì sao, do đâu.

Gần nơi tôi ở, có một thành phố tên Santa Margarita. Thánh nữ Margarita. Nếu được phép thêm một chữ lúc Lâm gọi tên nàng ở cuối truyện: “Margarita, Margarita”. Vâng “Santa Margarita, Santa Margarita.”

Nếu “Margarita” là một chuyện tình bị chặn đứng vì cái Nghĩa , cái Nhân thì “ Tuệ Trí” là một câu chuyện tình kết thúc tốt đẹp nhờ bỡi chữ Nghiệp. Sau 8 năm quy y theo Phật, Tuệ Trí đã “tĩnh lặng an trú” trước cửa thiền. Tâm, thân phơi phới. Nhưng đến một hôm “ Ma đưa lối, quỷ dẫn đường” , gặp gỡ người đẹp Nhân Ái, tứ thì cái tâm vắng lặng, trong sáng của sư Tuệ Trí đã biến thành sóng cả, đục ngầu . Sau bao ngày đêm cố công trấn áp con tim chổi lên vùng vẫy , cứ chực chui ra khỏi lồng ngực sắc không , Tuệ Trí đành phải thú thực với thầy. Sư phụ Tuệ Giác với phong thái của bậc chân tu, đã đưa ra thuyết Luân Hồi và cái Nghiệp để chỉ ra con đường cho đệ tử chọn lấy :”Nghiệp chỉ là động lực thúc đẩy. Nhung hành động hay không là trách nhiệm do mình lựa chọn. Do trình độ tĩnh thức”

Và, ở đây tĩnh thức của nhà sư Tuệ Trí chính là sự tĩnh thức của con tim.

Hai truyện ngắn. Đối chọi . Đối phó. Nhau. Tác giả Ninh Hạ đưa ra. Độc giả chọn. một. Hoặc có thể chối từ.

Trong 6 bài ký, chúng ta dễ dàng thấy tác giả viết thật phóng bút. Điều này cũng dễ hiểu: Những ấp ủ , trân quý kỉ niệm có trong lòng từ lâu, thuận điều kiện thì cứ việc tuông chảy. Nhờ những dòng chảy ấy , người đọc hiểu biết thêm về những chặn đời quanh co , cơ cực của Mai Trung Tĩnh., Thanh Tâm Tuyền…. Hiểu sâu hơn 4 câu thơ trầm thống của Mai trung Tĩnh “ Tôi đi thăm buổi chiều/ Nghe giọng đời mỏi mệt? Trong dáng điệu quanh co? Tế bào chừng muốn liệt.”.(TNN,trg 133)

Cảm tình nồng hậu của Ninh Hạ đối với Thanh Tâm Tuyền thật đáng trân trọng. Xuyên suốt bài ký “ Thanh Tâm Tuyền Những Điều Nhớ” tác giả luôn tỏ ý tôn kính , nhưng không thiên lệch. Cũng với ý nghĩ này tác giả đã đề nghị “ Coi lại” những tin tức về nhà thơ Thanh Tâm Tuyền, mà theo ông chưa được đúng. Như về nơi chốn Thanh Tâm Tuyền từng lưu trú, cũng như về ngày tháng năm sanh của nhà thơ nầy.

 Bài ký thứ ba là Trở Về Cõi Tôi, viết về nhà thơ Du tử Lê. Theo tôi, đối với thơ của Mai Trung Tĩnh, Ninh Hạ thích, với thơ của Thanh Tâm Tuyền, Ninh Hạ quý. Đối với thơ của Du Tử Lê , Ninh Hạ yêu.

Với một giọng văn khích động đầy phấn chấn, tác giả trải lòng mình lên những câu thơ, ý thơ của Du Tử Lê. Cả những lời bình về dấu chấm, phảy, slash : “ Biết đâu thời gian sẽ giúp cho tôi, cho người đọc Du Tử Lê hôm nay….sẽ ghiền các dấu chấm tùm lum , dấu chéo lạ đời khó chịu. Như tôi và người xứ Huế ghiền ớt cay ở tô bún bò”(TNN, trag162). Có lẽ vì quá yêu thơ của Du Tử Lê, muốn giữ chữ, nghĩa của thơ DTL một cách toàn vẹn, nên Ninh Hạ đã có một cái nhìn khắt khe đối với bản nhạc Khúc Thụy Du mà nhạc sĩ Anh Bằng đã rút một số câu trong bài thơ cùng tên của Thi sĩ Du Tử Lê.

Hai bài ký cuối cùng, tác giả nhân cuộc viếng thăm Yên tử, tác giả vì tấm lòng yêu kính những bậc tiền nhân vì đạo pháp vì đất nước , những bậc thiền sư đắc đạo đã xiển dương đạo Phât, tạo ra những năm thanh bình, hạnh phúc cho đất nước, con người. Tác giả ra bỏ công nghiên cứu rất nhiều về các vị minh quân như Trần Thái Tông, Trần Nhân Tông, các sư tổ đạo cao đức trọng như Thiền sư Pháp Loa, Huyền Quang…Viết tóm tắt , dễ hiểu , rất tốt cho những ai muốn tìm hiểu về núi yên tử với hàng trăm chùa chiền, thiền viện.