NGUYỄN HỮU TRÍ - Giã biệt nhà văn Lê Thiệp

Nhà báo-Nhà văn-Doanh nhân Lê Thiệp đã vĩnh viễn ra đi vào buổi sáng ngày 5 tháng 7 năm 2013 (tức ngày 28 tháng 5 âm lịch), hưởng thọ 69 tuổi, để lại một nỗi buồn sâu lắng cho gia đình và bằng hữu khắp nơi, trong và ngoài nước. Hồi tháng 3 vừa qua, tại một buổi ra mắt sách trong vùng thủ đô Washington, Lê Thiệp đã can đảm công bố trước một cử tọa khoảng 200 người rằng anh “bị ung thư gan tới thời kỳ cuối.” Trong dịp này, anh đã chứng tỏ cho mọi người thấy rằng anh rất bình tĩnh chấp nhận, không một mảy may lo lắng, chứng bệnh hiểm nghèo đó cũng như “cái chết” có thể xảy đến bất cứ lúc nào.

 
Nhà báo Lê Thiệp

Lê Thiệp bước vào làng báo Sài gòn năm 1965 sau khi tốt nghiệp Khóa Báo chí chuyên nghiệp đầu tiên, do Tổng Giám Đốc Nguyễn Ngọc Linh của Việt Nam Thông Tấn
Xã thời bấy giờ tổ chức. Cùng khóa với Lê Thiệp và về sau trở thành những ký giả nổi tiếng, người ta thấy có Nguyễn Thiên Ân, Dương Phục, Vũ Thanh Thủy, Vũ Ánh, Lê Phú Nhuận, Trần Trọng Thức, Bình Minh và nhiều người khác nữa. Đây là những nhà báo trẻ, được huấn luyện theo tiêu chuẩn của báo chí Âu Mỹ, mà theo sự công nhận của nhà văn quá cố Vũ Bằng, đã “lột xác” làng báo miền Nam Việt Nam với lối viết mới mẻ hơn, súc tích hơn và hấp dẫn hơn so với lớp đàn anh đi trước. Lê Thiệp tốt nghiệp xong, ra làm phóng viên cho các nhật báo Chính Luận và Sóng Thần, được nhiều độc giả biết đến vì lối viết phóng sự và ký sự hấp dẫn của anh. Riêng về lối viết của Lê Thiệp, sau khi anh cầm bút lại ở hải ngoại, nhà thơ Du Tử Lê nói rằng ông “được dịp nhìn rõ hơn, thấy rõ hơn tính chất nhà văn, nơi con người nhà báo này.” Đó là dịp Tủ sách Tiếng Quê Hương ở Virginia của nhà văn Uyên Thao xuất bản tập bút ký nhan đề “Chân Ướt Chân Ráo” của Lê Thiệp năm 2003. Ngoài tác phẩm này, Lê Thiệp còn để lại hai tác phẩm ký sự-tiểu thuyết khác: “Lửng Thửng Giữa Đời” và “Đỗ Lệnh Dũng”. Nhà thơ Du Tử Lê nói tiếp về khía cạnh văn chương trong các tác phẩm của Lê Thiệp: “Tôi muốn nói tới khía cạnh văn chương như những nhát dao dứt khoát, sấn sổ trên một khối gỗ xù xì để hình thành chân dung một nhân vật, một sự kiện.”

Lê Thiệp không những “thích” viết báo và viết văn mà anh còn là một người rất yêu nghệ thuật. Anh là một nhà sưu tập tranh của hầu hết các danh họa Việt Nam và là “chủ nhân” cả một kho tranh của họa sĩ Duy Thanh. 

Lê Thiệp không những nổi tiếng trong làng báo và làng văn. Anh còn rất thành công trên thương trường nhờ các tiệm phở 75 của anh ở miền Bắc bang Virginia và ở thành phố Philadelphia. Nhiều người biết anh là chủ nhân các tiệm phở này nên đặt cho anh cái tên thân mật “Thiệp 75” hoặc “ông Phở 75”. Theo Giáo sư Nguyễn Ngọc Bích thì Lê Thiệp là “một trong những nhà báo VN thành triệu phú đầu tiên ở hải ngoại.” Và cũng theo Giáo sư Bích thì “Phải nói nếu phở ngày nay được nhiều người ngoại quốc biết đến thì công của Lê Thiệp không phải là nhỏ. Chính những người như anh đã làm cho chữ “phở” ngày nay gần được thành một từ ngữ quen thuộc trong tiếng Anh…”

Về con người Lê Thiệp, bạn bè và người quen thường mô tả tính tình và nếp sống của anh bằng những cụm từ như (người phóng viên) “sôi nổi” , “rất liều lĩnh”, một người sống “lè phè”, “bất cần đời”, “chân tình”, “hiếu bạn” và bằng nhiều từ “đầy màu sắc” khác nữa.

Một chút riêng tư: Năm ngoái trong một buổi “họp bạn” tại tư gia nhà thơ Nguyễn Thị Thanh Bình, tôi nhìn thấy Lê Thiệp đang đứng nói chuyện với một người tôi chưa quen. Tôi bước đến gần, tự giới thiệu và cụng ly với người bạn ấy. Có lẽ vì vui (chớ không phải say) tôi đã cụng ly hơi mạnh. Lê Thiệp nhìn tôi, nheo mắt cười tinh nghịch và với giọng hơi “phiền trách” anh nói đại khái: “Ông cụng ly sao mạnh thế, coi chừng vỡ ly đấy.” Tôi xin lỗi và quay sang cụng ly rất nhẹ với Lê Thiệp. Được tin Lê Thiệp không còn nữa, tôi hình dung một con người trong lúc sinh thời, chắc có lẽ (vì tôi không được hân hạnh là bạn thân của anh) không bao giờ muốn “mạnh tay” với một ai và với cuộc đời. Cho nên, theo lời kể của gia đình, anh đã lịm dần và ra đi rất nhẹ nhàng.

Anh Lê Thiệp, hẹn sẽ cụng ly với anh một ngày nào đó ở bên ấy, chỉ nhẹ nhàng thôi!

Virginia 9 tháng 7-2013.