ÁNH TUYẾT - Nhạc sĩ Tô Vũ: Một hành trình đa thanh điệu

16 Tháng Tư 201412:00 SA(Xem: 5081)
ÁNH TUYẾT - Nhạc sĩ Tô Vũ: Một hành trình đa thanh điệu


 TT - Ông đã không nhận ra tôi. Nhầm tôi với một người cháu gái nào đó, ông cầm tay tôi mà hỏi: “Mẹ cháu có khỏe không?”... Mà ông nào đã một lần biết mẹ tôi là ai đâu chứ! Chỉ là ông đang lâm trọng bệnh mà thôi.
 
Ông là nhạc sĩ giáo sư âm nhạc Tô Vũ, người đã cống hiến hết mình cho nền âm nhạc VN. Đến bệnh viện thăm ông, trong tôi cảm xúc vui buồn lẫn lộn. Vui, khi ông vẫn còn ý thức để nói chuyện trìu mến và tình cảm. Buồn, vì đó chỉ là trong cơn mê sảng và do một thứ thuốc trị bệnh khiến ông đôi lúc lại bị ảo giác. Lặng nhìn ông, ngàn lần mong ông mạnh khỏe, sớm bình phục để có thể đọc những dòng tâm tình này của tôi - người ca sĩ mà hôm nào ông vẫn tếu táo đùa rằng: “Lúc nào gặp cũng thấy nó nhí nhảnh, say mê và rất trách nhiệm với nghề thế chứ. Trông nó thế mình cũng phải vui lây...”.

Hôm xưa và bài học âm nhạc đặc biệt

tovu-anhtuyet-content
Nhạc sĩ Tô Vũ và ca sĩ Ánh Tuyết - Ảnh: ATB

Cái hôm xưa đó đã trôi qua hơn 20 năm có lẻ, khi ấy nhạc sĩ Tô Vũ đã xấp xỉ 70 tuổi, còn tôi vẫn là một ca sĩ trẻ tràn đầy nhiệt huyết. Ấn tượng của tôi về ông trong lần đầu tiên gặp gỡ ấy là tính cách hiền lành, nhiệt tình, cặn kẽ, nhanh nhạy so với tuổi của mình. Đặc biệt, ông có đôi mắt biết cười cùng lối nói chuyện duyên dáng, uyên bác. Cuộc gặp gỡ ấy diễn ra tại tư gia của nhà thơ Thân Thị Ngọc Quế - tác giả thi phẩm Võng mây mà nhạc sĩ Tô Vũ phổ nhạc, và tôi có vinh hạnh được thu âm trong băng cassette vào cuối năm 1992.

Cũng trong lần nói chuyện ấy, nhạc sĩ chia sẻ với tôi về một điều mà ông luôn đau đáu trong tâm tư mình... Ấy là ca từ của tác phẩm Em đến thăm anh một chiều mưa. Nguyên gốc đoạn điệp khúc là: “Mặt nhìn mặt cầm tay bâng khuâng không nói một câu. Lời nghẹn lời hồn anh như say như ngây vì đâu”, nhưng chả hiểu sao các ca sĩ cứ hát thành “Lời nghẹn ngào...” và cho đến nay thì tất cả mặc nhiên hát theo như vậy. Đặc biệt có những câu hát khi vô tình bị thay đổi ca từ đã mang một ý nghĩa khác hẳn khung cảnh cũng như tâm trạng của tác giả lúc bấy giờ. Đoạn “Gió đưa cánh chim trời. Đó đây cách xa vời. Chiều vui mưa nặng cánh...” lại thường bị hát thành “Chiều vui mưa ướt cánh...” vừa thừa nghĩa không đúng ý, còn bị ép từ vào cao độ làm người hát thật khó rõ lời vì khi hát nghe thành ượt cánh. Lại mất đi chữ nặng vốn được tác giả đặt vào bản nhạc để diễn tả một nỗi lòng. Đặc biệt ở câu cuối phần điệp khúc “Chiều nào thôi xa anh...” bị hát thành “Chiều nào em xa anh...” đã thay đổi hoàn toàn cảm xúc, khát vọng một tương lai hạnh phúc thành nỗi sầu biệt ly. Ông nửa đùa nửa thật rằng mỗi lần nghe đến đoạn ấy tim ông “cứ nhoi nhói một nỗi niềm về một kỷ niệm đẹp đã khắc sâu thăm thẳm trong tâm hồn. Nhưng rất tiếc mọi người lại cứ mãi hát sai lời nên sai cả ý của tôi”. Ca sĩ là người đem tâm tình của tác giả gửi gắm qua tác phẩm đến với khán giả, có nhiều bài hát được chắp cánh bay, tỏa sáng nhờ vào giọng hát của ca sĩ và ngược lại - bữa đó ông nhạc sĩ lão thành nói với cô ca sĩ trẻ như thế.

Câu chuyện của ông đơn giản chỉ là một sự chia sẻ xúc cảm, nhưng với tôi nó mang ý nghĩa một bài học, luôn nhắc tôi nhớ rằng hãy thật sự hiểu nội dung tác phẩm, phải nên biết tác giả muốn nói gì và gửi gắm điều gì rồi hãy thể hiện theo cảm nhận của riêng mình. Mỗi lần đến với một tác phẩm nào đó dù mới hay cũ thì câu chuyện của nhạc sĩ Tô Vũ lại khiến tôi phải trăn trở nhiều hơn và cố gắng để hiểu những tác phẩm mà mình sẽ thể hiện một cách trọn vẹn nhất.


Người “chăn nhạc”

Có một nhà lý luận phê bình âm nhạc nào đó đã ví chuyện ông Tô Vũ nhà Hán năm xưa chăn dê giữa thảo nguyên mênh mông và nhạc sĩ Tô Vũ của chúng ta “chăn nhạc” từ khi mái tóc hẵng còn xanh cho đến tận hôm nay. Tôi thật sự tâm đắc với ý kiến đó. Chúng ta được gặp một Tô Vũ dạt dào xúc cảm trong các tác phẩm âm nhạc và còn được trải nghiệm những kiến thức uyên thâm của ông về âm nhạc trong vai trò là một nhà nghiên cứu, giáo sư âm nhạc lão thành. Cả cuộc đời ông là một hành trình đa thanh điệu. Ông rong ruổi trên mọi nẻo đường quê hương để sau hàng loạt sáng tác thời kỳ thanh xuân chịu ảnh hưởng của phương Tây như Tạ từ, Em đến thăm anh một chiều mưa, Tiếng chuông chiều thu và Võng mây... là hàng loạt tác phẩm sau này như chính ông tự nhận mình càng ngày càng say đắm “nàng âm nhạc dân tộc”. Đó là những Cấy chiêm (ngập tràn âm hưởng chèo), rồi Đề Thám (nhạc tuồng), Trưng Vương (nhạc cải lương), Sơn Tinh - Thủy Tinh (nhạc múa rối).

Trong những lần gặp gỡ sau này, ông luôn say sưa nói về âm nhạc dân tộc, sự vi diệu của trí tuệ cha ông. Ông đưa ra những nhận định và khiến tôi hiểu rằng “Cái mới đôi khi là cái cũ bị người đời lãng quên”. Có nhiều tác phẩm ngày hôm nay gây cho chúng ta ấn tượng mãnh liệt, thế nhưng nếu thật sự ngẫm nghĩ và mổ xẻ thì đó là điều cổ nhân đã làm từ rất lâu rồi. Đó cũng chính là lý do tại sao những nhạc sĩ biết hòa trộn giữa âm nhạc dân tộc và những cảm xúc đương đại lại có thể ghi đậm dấu ấn trong tâm hồn khán thính giả đến thế.


Mong sao nắng mãi còn xuân

Trò chuyện cùng ông, tôi nhận ra nơi ông một trái tim và tâm hồn nghệ sĩ chan chứa sự lãng mạn mà vô cùng chỉn chu trong lối sống và cách làm việc. Nhạc của bạn bè đồng nghiệp hầu như ông nhớ kỹ từng ca từ, giai điệu đến giai thoại nhưng không bao giờ tùy tiện nói trên phương tiện thông tin đại chúng. Bởi lẽ ông quan niệm một tác phẩm âm nhạc sống được do cảm nhận khác nhau của mỗi khán giả khi nhìn thấy chính bản thân mình trong đó chứ không phải những câu chuyện bên lề.

Giờ đây, sau chừng ấy năm cống hiến hết mình cho âm nhạc, giữa căn phòng bệnh viện lúc mê lúc tỉnh, người nghệ sĩ ấy, như một bản năng, vẫn giữ cho mình một phong thái gần gũi, bình dị nhưng lại hết sức trang nhã. Mỗi khi bật lên cơn ho liên tục, ông cũng cố gắng khum hai bàn tay rất đúng mực và gọn để che miệng và mặc dù đang trong cơn ảo giác tỉnh mê, ông vẫn nhẹ nhàng, mỉm cười gật đầu chào và cảm ơn những y tá, người thân đến thăm mình. Nụ cười của đôi mắt mà bất cứ ai từng trò chuyện cùng ông không thể không ấn tượng.

Ca khúc Em đến thăm anh một chiều mưa cuối cùng kết lại bằng một hình ảnh của “ánh nắng”: “Ta ước mơ một chiều theo nắng. Em đến chơi quên niềm cay đắng và quên đường về...”. Trong những nỗi buồn tưởng chừng bất tận của thế hệ nhạc sĩ tiền chiến cũng không bao giờ ẩn chứa hoàn toàn sự bi lụy, vẫn còn đó nỗi niềm hi vọng hoặc một sự buông tay nhẹ nhàng không oán hờn, trách móc, thù hận. Tôi mong cuộc sống này cũng vậy. Trong những giờ phút mà tuổi già đang thử thách cuộc đời người nghệ sĩ tài hoa Tô Vũ, có lẽ không chỉ tôi mà rất nhiều bạn bè, đồng nghiệp cùng khán thính giả đều mong ông sớm vượt qua để tiếp tục là dòng sông âm nhạc tắm mát những tâm hồn mộ điệu.

 

Ý kiến bạn đọc
28 Tháng Năm 20147:00 SA
Khách
Một bài viết sâu sắc mang tính nhân văn cao
Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
19 Tháng Mười 20231:35 CH(Xem: 1146)
Nhiều ngôi chùa trong thành phố gióng chuông tiễn biệt vị phật tử khác thường.
19 Tháng Mười 20236:20 SA(Xem: 858)
Đọc thơ Tuệ Sỹ, tôi thường ngẫm ngợi tại sao thơ ông thường nhắc đến ngày hội lớn, cung trời hội cũ?
16 Tháng Mười 202310:53 SA(Xem: 776)
Dường như càng khổ đau, ưu phiền, Cung Trầm Tưởng càng đến gần hơn với tư tưởng, triết lý Phật giáo.
08 Tháng Mười 20235:13 CH(Xem: 936)
Một bài thơ hay là một đoá hoa ngào ngạt hương. Hương rộng hơn hoa. Và hương bay thì hoa tưởng hoa bay (Xuân Diệu)
18 Tháng Chín 202310:03 SA(Xem: 1129)
“Đời tôi có một nguyên tắc: không bao giờ dùng văn chương để làm bất cứ điều gì xấu xa..."
08 Tháng Chín 20236:10 CH(Xem: 1292)
Khi bị đuổi ra khỏi ngôi nhà số 4 Lý Nam Đế, trụ sở của tạp chí “Văn nghệ quân đội” bây giờ, Phùng Quán đến ngồi bên một gốc cây ở đường Phùng Hưng hai tiếng đồng hồ.
04 Tháng Chín 20239:35 SA(Xem: 1782)
Và tôi tin rằng, khi Thiền sư Thi sĩ Phạm Công Thiện từ trần, chắc chắn sẽ có rất nhiều người gọi anh là Bồ tát, một danh hiệu rất mực tôn kính trong nhà Phật, chỉ đứng sau danh hiệu Đức Phật.
29 Tháng Tám 20238:06 SA(Xem: 1108)
Xin phép, tôi được gọi đây là một “Vụ án”, và mong được đồng ý rằng, “Đúng là vụ án văn chương”.
22 Tháng Tám 20236:25 CH(Xem: 883)
Cái phép tìm về lịch sử dân tộc bằng đầu lưỡi, ai bảo nó không thấm thía bằng những phép khác?
22 Tháng Tám 20232:38 CH(Xem: 1007)
xin cô hãy quay về với những kênh rạch nhiều tôm cá, những cánh đồng lúa chín vàng tươi, những chòm xóm rộn ràng tiếng nói cười của dì Tư, má Năm…
Du Tử Lê Thơ Toàn Tập/ Trọn bộ 4 tập, trên 2000 trang
Cơ sở HT Productions cùng với công ty Amazon đã ấn hành Tuyển tập tùy bút “Chỉ nhớ người thôi, đủ hết đời” của nhà thơ Du Tử Lê.
Trường hợp muốn có chữ ký tác giả để lưu niệm, ở Việt Nam, xin liên lạc với Cô Sóc, tel.: 090-360-4722. Ngoài Việt Nam, xin liên lạc với Ms. Phan Hạnh Tuyền, Email:phanhanhtuyen@gmail.com
Ở lần tái bản này, ngoài phần hiệu đính, cơ sở HT Productions còn có phần hình ảnh trên dưới 50 tác giả được đề cập trong sách.
TÁC GIẢ
(Xem: 16810)
Ông là một nhà văn nổi tiếng của miền Nam.
(Xem: 12047)
Từ hồi nào giờ, giới sinh hoạt văn học, nghệ thuật thường tập trung tại thủ đô hay những thành phố lớn. Chọn lựa mặc nhiên này, cũng được ghi nhận tại Saigòn, thời điểm từ 1954 tới 1975.
(Xem: 18825)
Với cá nhân tôi, tác giả tập truyện “Thần Tháp Rùa, nhà văn Vũ Khắc Khoan là một trong những nhà văn lớn của 20 năm văn học miền Nam;
(Xem: 9021)
Để khuây khỏa nỗi buồn của cảnh đời tỵ nạn, nhạc sĩ Đan Thọ đã học cách hòa âm nhạc bằng máy computer.
(Xem: 8120)
Mới đây, có người hỏi tôi, nếu không có “mắt xanh” Mai Thảo, liệu hôm nay chúng ta có Dương Nghiễm Mậu?
(Xem: 448)
Nói một cách dễ hiểu hơn, thơ ông phù hợp với kích cỡ tôi, kích cỡ tâm hồn tôi, phù hợp với khả năng lãnh nhận, thu vào của tôi, và trong con mắt thẩm mỹ tôi,
(Xem: 817)
Chúng tôi quen anh vào cuối năm 1972.
(Xem: 1018)
Anh chưa đến hay anh không đến?!
(Xem: 22337)
Giờ đây tất cả mọi danh xưng: Nhà văn. Thi sĩ. Đại thi hào. Thi bá…với con, với mẹ, với gia đình nhỏ của mình đều vô nghĩa. 3 chữ DU-TỬ-LÊ chả có mảy may giá trị, nếu nó không đứng sau cụm từ “Người đã thoát bệnh ung thư”.
(Xem: 13897)
Nấu cơm là công việc duy nhất trong ngày có liên quan đến cộng đồng gia đình, mà, gần đây Bố đã được miễn, vì cả nhà cứ bị ăn cơm sống hoài.
(Xem: 19085)
Tình Sầu Du Tử Lê - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Phạm Duy - Tiếng hát: Thái Thanh
(Xem: 7779)
Nhưng, khi em về nhà ngày hôm nay, thì bố của em, đã không còn.
(Xem: 8692)
Thơ Du Tử Lê, nhạc: Trần Duy Đức
(Xem: 8389)
Thời gian vừa qua, nhà thơ Du Tử Lê có nhận trả lời phỏng vấn hai đài truyền hình ở miền nam Cali là SET/TV và V-Star-TV.
(Xem: 10936)
Triển lãm tranh của Du Tử Lê, được tổ chức tại tư gia của ông bà Nhạc Sĩ Đăng Khánh-Phương Hoa
(Xem: 30586)
Tôi gọi thơ Du Tử Lê là thơ áo vàng, thơ vô địch, thơ về đầu.
(Xem: 20742)
12-18-2009 Nhà thơ Du Tử Lê phỏng vấn nhạc sĩ Thân Trọng Uyên Phươn
(Xem: 25362)
Khi gối đầu lên ngực em - Thơ Du Tử Lê - Nhac: Tịnh Hiếu, Khoa Nguyễn - Tiếng hát: Đồng Thảo
(Xem: 22810)
Người về như bụi - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Quốc Bảo - Tiếng hát: Kim Tước
(Xem: 21611)
Hỏi chúa đi rồi em sẽ hay - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Thanh Tâm - Tiếng hát: Tuấn Anh
(Xem: 19668)
Khái Quát Văn Học Ba Miền - Du Tử Lê, Nguyễn Mạnh Trinh, Thái Tú Hạp
(Xem: 17961)
2013-03-30 Triển lãm tranh Du Tử Lê - Falls Church - Virginia
(Xem: 19147)
Nhạc sĩ Đăng Khánh cư ngụ tại Houston Texas, ngoài là một nhạc sĩ ông còn là một nha sĩ
(Xem: 16822)
Triển Lãm Tranh Du Tử Lê ở Hoa Thịnh Đốn
(Xem: 16014)
Triển lãm Tranh và đêm nhạc "Giữ Đời Cho Nhau" Du Tử Lê đã gặt hái sự thành công tại Seattl
(Xem: 24370)
Nhà báo Lê Văn là cựu Giám Đốc đài VOA phần Việt Ngữ
(Xem: 31806)
ngọn cây có những trời giông bão. ta có nghìn năm đợi một người
(Xem: 34841)
Cung Trầm Tưởng sinh ngày 28/2/1932 tại Hà Nội. Năm 15 tuổi ông bắt đầu làm thơ,