ĐẶNG PHÚ PHONG - Khánh Trường và... "Phục Sinh"

 
Họa sĩ Khánh Trường 

“. . .Tôi thoải mái thả mình theo cảm xúc,…. . .thứ cảm xúc phát sinh từ nội tâm tôi, cộng với màu sắc , bố cục, đường nét …. . . và rồi màu gọi màu, dần dà tranh xuất hiện . . .” Sau ba lần tai biến mạch máu não, với đôi tay lóng cóng, vụng về và với đôi mắt nhìn không biết phân biệt đâu là ảnh ảo đâu là vật thực, họa sĩ Khánh Trường đã và đang vẽ như thế, như lời anh tự bạch. Nói một cách khác Khánh Trường đang làm thơ bằng những vệt màu biết nói, biết rung động. Không phải họa sĩ cũng chính là thi sĩ đấy sao.

Liệu có cường điệu lắm chăng khi trao gửi cho loạt tranh của mình là PHỤC SINH, điều đó có vọng âm từ nhiều phía, nhưng chí ít nó đang đánh dấu một khúc quanh của đường đi tới hay một cột mốc trong sự nghiệp của Họa sĩ Khánh Trường. Tôi dùng chữ Họa sĩ Khánh Trường để phân biệt với một Khánh Trường của văn, thơ, báo chí; với một Khánh Trường vẽ chân dung, trang trí bìa và một Khánh Trường ngang tàng, liều mạng trong đời thường. Nhưng hình như ở bất kỳ con người nào Khánh Trường cũng có vẻ thành công nhờ vào sự thông minh, kiên trì làm việc. Loạt tranh Phục Sinh là một thí dụ thật hùng hồn cho sự quyết chí vượt qua những khó khăn về thể lực, trầm uất trong bệnh hoạn. Khánh Trường đã giải quyết vấn đề như một thiền sư giải quyết một công án, anh đã “ngộ”, đã thoát ra khỏi những cái bóng khổng lồ, nhìn thấy cái đẹp của hội họa theo cách riêng của mình. Khánh Trường nói rằng “Tôi chọn lĩnh vực trừu tượng”, nhưng theo tôi lĩnh vực trừu tượng đã chọn anh. Bởi chính trong mớ tư duy bồng bềnh của một họa sĩ giữa lằn ranh sinh tử, màu sắc đã như những mảng tơ trời, đường nét trở thành phiếu diễu thì điều kiện hóa vấn đề nghệ thuật chỉ là chuyện bắt bóng, hư không.

 Thời trẻ Khánh Trường rất thích sự thơ mộng, hồn nhiên như trẻ thơ trong tranh Chagall và cách xử lý ánh sáng trau chuốt, óng ả của Nguyễn Trung. Một số tranh của Khánh Trường giai đoạn ấy ít nhiều phảng phất không khí của Chagal và Nguyễn Trung. Nhưng anh nhanh chóng nhận ra điều ấy và đã vội chia tay, anh cho biết như thế. Từ đó anh thênh thênh trong thế giới màu sắc và ánh sáng. Con trâu trong bức tranh thứ năm đã Thuần Phục, gã chăn trâu đã tháo gỡ sợi dây xỏ mũi, phần đen chỉ còn ở thân sau. Tranh Phục Sinh của Khánh Trường cũng đang ở tư thế nửa trắng nửa đen của bức tranh Thứ Năm trong mười bức tranh chăn trâu trong thiền học. Tôi hoàn toàn không gượng ép hay áp đặt khi đưa ra những ẩn dụ trên. Hãy nhìn. Màu sắc trong loạt tranh Phục Sinh như nhẹ ra, mặc dù màu vàng đất là màu Khánh Trường thủ đắc, bố cục tưởng như chểnh mảng nhưng là một chểnh-mảng-lọc-lừa, khiến người xem dễ dàng đồng ý với tác giả, phó mặc cho màu sắc dẫn dắt đi vào không gian thật rộng của từng bức họa. Cảm giác của người xem sẽ là một cảm giác vui, lâng lâng, nhẹ nhàng, chừng như cái đẹp trong tranh của anh có đôi mắt thật trong thật sáng và nụ cười thật trẻ thơ luôn luôn mời gọi.

Sự tự tin đã giúp Khánh Trường vượt thoát. Sự đam mê đã giúp anh gặp gỡ được cái đẹp của hội họa. Đó là những điều nổi bật của Khánh Trường. Anh có nhiều cá tính rất mãnh liệt và cũng rất dại khờ tình si nên cuộc đời anh phảng phất dáng vẻ nhân vật Alexis Zorba của Nikos Kazanzaki, anh chàng chịu chơi với chất ngất đam mê, yêu đời, yêu cái đẹp, yêu phụ nữ cho đến lúc cận kề cái chết. Alexis Khánh Trường!

Cuộc triển lãm của Khánh Trường ở Thiền Viện Sùng Nghiêm cuối tháng 1-2012, với chủ đề là Đáo Bỉ Ngạn (Crossing to the other shore}. Qua loạt tranh này tính thiền thấm đậm từ cách bố cục xa vắng , như có như không. Cách xử lý màu, sắc tạo cho người xem tranh cảm thấy sự thuần khiết, bay bổng. Anh nói về tâm trạng của mình khi vẽ đợt tranh “Đáo Bỉ Ngạn” : “Nhẹ nhàng, thoải mái, giữ cho tâm thân lúc nào cũng an bình. Với cá nhân tôi, Thiền chỉ giản dị thế thôi.

Nên khi vẽ những bức tranh liên quan đến chủ đề Thiền, tôi luôn tự nhủ sẽ tuyệt đối trung thành với ý niệm trên.”.

Ngắm những bức tranh trong cuộc triển lãm nầy, tôi chợt thấy đây là một bờ và những tranh trước kia của Khánh Trường là một bờ của dòng sông đầy ghềnh lắm thác. Trong đời sống thường hằng của anh lúc này, vẫn cười vui khi phải đối phó với bệnh tật. Dù thỉnh thoảng, chuyện thị phi liên quan đến anh, anh vẫn cười, không lên net trả lời, nói “Thôi. Để tôi yên”.

Từ “Phục Sinh” đến “Đáo Bỉ Ngạn” rồi đến gì gì nữa, Khánh Trường tự thân đã nắm, biết, vạch sẵn, và, anh sẽ cứ lừng lững đi tới với màu-tinh-khiết, sắc-tinh-khôi. Một Khánh Trường với một bờ. Khác.