NGUYỄN QUANG THIỀU - Nhà thơ Du Tử Lê: Giấc mơ trong những câu chuyện…

19 Tháng Sáu 20211:07 CH(Xem: 2964)
NGUYỄN QUANG THIỀU - Nhà thơ Du Tử Lê: Giấc mơ trong những câu chuyện…


Tôi gặp nhà thơ Du Tử Lê lần đầu rất muộn. Nhưng vừa gặp nhau chúng tôi đã có thể trò chuyện nhiều điều vì trước đó chúng tôi đã đọc một số tác phẩm của nhau. Hơn nữa, cho dù có rất nhiều ngăn cách ở nghĩa này hay nghĩa nọ thì những trí thức, văn nghệ sĩ người Việt đang sinh sống ở trong nước và ngoài nước khi gặp nhau hầu như đều cảm thấy thoải mái và thân thiện.

Có nhiều lý do dẫn đến sự dễ dàng này là bởi họ khá hiểu nhau thông qua tác phẩm của mình và hơn nữa, với trí thức và văn nghệ sĩ thì các biên giới nào đó luôn bị phá vỡ theo cách của họ – cách của những cảm xúc và tâm hồn tự do.

Lần gặp đầu tiên ấy diễn ra ở nhà họa sĩ Lê Thiết Cương cũng là Gallary 39A phố Lý Quốc Sư, Hà Nội. Hôm đó nhà thơ Du Tử Lê ra mắt tập tùy bút tuyển chọn của ông do Nhà xuất bản Hội Nhà Văn ấn hành, bìa là tranh Lê Thiết Cương.

Hôm đó, tôi đến với ông trong ba danh nghĩa: thứ nhất là một bạn đọc của ông, thứ hai là đồng nghiệp và thứ ba thay mặt nhà xuất bản cũng như Hội Nhà văn Việt Nam. Thực ra, để thay mặt Hội Nhà văn tôi đã phải đề nghị Chủ tịch Hội Nhà văn hãy có một lẵng hoa chúc mừng tác giả và tôi là người được phân công làm việc đó. Nhưng hôm đó tôi chỉ công khai một danh nghĩa là đại diện Hội Nhà văn Việt Nam.

Tôi muốn nói một điều lớn hơn và cần thiết hơn thông qua danh nghĩa đó chứ không phải vì lý do gì khác. Tôi muốn các tổ chức văn hóa, văn chương nghệ thuật chính thống phải là những người tiên phong trên con đường nhân văn ấy cho dân tộc mình.

Và tôi đã đến đó, đã nói những suy nghĩ của tôi về thơ Du Tử Lê, nói về sự trở về của ông. Sự trở về của Du Tử Lê là sự trở về với cố hương ông – Việt Nam và sự trở về của một thi sĩ với bạn đọc của mình.

Sau những chuyến trở về và xuất bản tác phẩm của Du Tử Lê ở trong nước, có một số người đã lên án ông. Nhưng sự lên án này là một thái độ nhỏ nhặt và hơn thế là một sai lầm. Những nhà thơ luôn luôn đồng nghĩa với tự do. Nhà thơ giải Nobel – Derek Walcott, người vùng đảo Saint-Lucia viết dân tộc ông không cần hộ chiếu bởi chân trời không cần hộ chiếu.

Cũng như nhà thơ giải Nobel người Ba Lan, Wislawa Szymborska, viết những đám mây không bao giờ cần hộ chiếu và chúng luôn đi qua mọi biên giới trong tinh thần tự do tối thượng của chúng. Sự trở về và xuất bản các tác phẩm của mình của Du Tử Lê là một sự dũng cảm và thấu hiểu sứ mệnh của một thi sĩ.


Trong mươi năm trở lại đây, Nhà xuất bản Hội Nhà Văn đã xuất bản 5 tác phẩm của ông, bao gồm nhiều thể loại. Sau lần tôi đến dự buổi ra mắt sách của ông và nói về thơ ông, về sự trở về của ông thì một số nhà văn trong nước người thì lo lắng cho tôi, người thì phê phán tôi.

Và tôi nhận ra, con đường đến với nhau của nhà văn trong nước và ngoài nước sẽ còn rất khó khăn và dài lâu bởi trong chính những người cầm bút vẫn không thấu hiểu hết con đường đó có lợi cho đất nước này như thế nào.

Mấy năm trước, tôi sang Mỹ dự kỷ niệm 30 năm chương trình hội thảo văn chương mùa hè của Viện William Joiner (trước kia là Trung tâm William Joiner), một nơi nghiên cứu hậu quả chiến tranh thông qua văn chương.

Trong chuyến đi đó, nhà thơ Nguyễn Thụy Kha, họa sĩ Lê Thiết Cương và tôi đã mang 60kg sách. Đó là cuốn sách song ngữ có tên Những người đi qua biển. Cuốn sách tập hợp những bài viết của các nhà văn cựu binh Việt Nam và nhà văn cựu binh Mỹ viết về nhau sau khi chiến tranh kết thúc.

Họ đã phải đi qua biển một lần nữa nhưng những chuyến đi qua biển sau chiến tranh là những chuyến đi của cái đẹp để dựng lên cây cầu của tình bạn, của văn chương và nhân tính.

Cũng trong chuyến đi này, Lê Thiết Cương đã ôm bức tranh sơn dầu vẽ làm bìa sách sang để tặng cho các nhà văn Mỹ ở Viện William Joiner. Lúc đó là thời điểm Hội Nhà văn chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ chính thức đầu tiên giữa các nhà văn trong nước và nhà văn nước ngoài.

Hội Nhà văn Việt Nam đề nghị tôi gặp gỡ một số nhà văn Việt Nam sống ở Mỹ mà tôi quen biết để mời họ về Việt Nam tham dự cuộc gặp gỡ ấy. Nhưng quá ít các nhà văn sống ở nước ngoài trở về, đặc biệt là các nhà văn ở Mỹ.

Vẫn có những lý do trong sâu thẳm tạo ra một khoảng cách không nhỏ giữa các nhà văn. Đã có những chuyện trở nên gay gắt và có nguy cơ rơi vào sự thù hận một lần nữa sau gần nửa thế kỷ chiến tranh kết thúc, đã công khai trên một vài bức thư trao đổi của các nhà văn.

Trong chuyến đi đó, tôi gặp một vài nhà văn người Việt sống ở Boston và gọi điện cho hai văn nhân là Trương Vũ và Du Tử Lê. Nhà văn Trương Vũ vẫn là người lịch lãm như tôi gặp lần đầu vào năm 1993, ngôi nhà ông ở gần Washington. Vợ ông đã nấu một nồi riêu cua mời chúng tôi. Nhưng ông nói ông đã chuyển nơi ở về với con trai. Ông đã tám mươi tuổi và không thể đi xa được nữa.

Khi tôi gọi điện cho nhà thơ Du Tử Lê, ông rất vui khi nhận ra giọng nói tôi. Ông mời tôi đến chơi nhà ông. Nhưng tôi không đến được vì thời gian ở Mỹ quá ít và đoạn đường bay cũng khá xa từ Boston đến bang ông sinh sống. Ông dịu dàng hỏi thăm tôi và các nhà văn quen biết trong nước. Khi tôi mời ông về nước tham dự cuộc gặp gỡ ấy, ông im lặng một lúc rồi nói: “Anh cám ơn Thiều, nhưng tuổi anh đã cao, sức khỏe không tốt nên không đi đâu xa được’’.

Một lúc sau ông nói: “Nếu cá nhân Thiều hoặc ai tổ chức những cuộc gặp gỡ nhỏ giữa các anh em nhà văn trong và ngoài nước thì anh sẽ cố gắng về’’. Tôi hiểu lời từ chối nhẹ nhàng nhưng chứa đựng những thách thức và một thông điệp của ông.


Cách ngày ông đi về cõi vĩnh hằng gần hai tháng, tôi viết thư cho ông và nói với ông rằng Viết & Đọc, chuyên đề mùa thu 2019 (sách chuyên đề văn chương của Nhà xuất bản Hội Nhà Văn) muốn in thơ của ông. Ông hào hứng nhận lời. Và tôi nhận ra rằng: khi nói về thi ca là lúc ông không bao giờ do dự, là lúc ông sẵn sàng dấn thân cho dù con đường ấy đầy chông gai và cả thù hận.

Chỉ một tuần sau ông đã gửi cho tôi chùm thơ cùng với một bài ông viết về tập thơ Sự mất ngủ của lửa của tôi và nói: “Anh đề nghị Thiều in bài anh viết về thơ Thiều trên Viết & Đọc’’.

Bài viết về thơ tôi ông đã in trên trang thư viện cá nhân ông, nhưng ông vẫn muốn in trên một tờ báo hay tạp chí văn chương chính thống trong nước. Ông muốn công khai và công bằng. Không phải ông công bằng với thơ tôi mà lớn hơn thế là ông muốn công khai và công bằng với sự thật của thơ ca và những điều liên quan khác. Trong trường hợp này, ông là ví dụ của sự hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích của cái Đẹp.

Tôi viết thư trả lời ông rằng tôi sẽ cố gắng in bài viết đó. Nói vậy nhưng tôi sẽ không bao giờ in bài viết về thơ tôi của ông hay của bất cứ ai về thơ tôi trên một tờ báo, một tạp chí hay một cuốn sách mà tôi làm chủ biên. Còn chùm thơ của ông thì tôi đã in.

Khi chùm thơ này được in ra, đã có người gọi điện cho tôi nói hãy xem lại chùm thơ này. Và tôi đã trả lời họ rằng: cả tôi và họ nên đọc lại chùm thơ ấy để thấy được lòng yêu nước chân thành và đau đớn của một thi sĩ.

Khi tôi chết hãy mang tôi ra biển là một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của ông. Trong chùm thơ của ông in trên Viết & Đọc có bài thơ ấy. Đấy là lời trăng trối cuối cùng của ông, là giấc mơ đẹp mà buồn bã của ông. Giấc mơ ấy thật bình dị và là giấc mơ của hầu hết mọi con người trên thế gian này. Ai cũng muốn trở về cố hương mình cho dù họ đã ra đi bằng bất cứ lý do gì. Đó là nhân tính, đó là số phận và đó là văn hóa.

Tôi chỉ gặp ông dăm ba lần, cũng như những cuộc gặp gỡ của các cá nhân nhà văn Việt Nam khác, nhưng câu chuyện về cuộc đời này và về thơ ca dài gấp ngàn lần thời gian những cuộc gặp gỡ của những cá nhân nhỏ bé trước vũ trụ vô tận này. Và giấc mơ trong những câu chuyện đó lớn hơn tất cả những gì đè nặng trái tim họ.

Thị xã Hà Đông, Chủ nhật 13.10.2019
NGUYỄN QUANG THIỀU
Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
31 Tháng Mười Hai 202310:10 SA(Xem: 417)
Nói một cách dễ hiểu hơn, thơ ông phù hợp với kích cỡ tôi, kích cỡ tâm hồn tôi, phù hợp với khả năng lãnh nhận, thu vào của tôi, và trong con mắt thẩm mỹ tôi,
07 Tháng Mười Một 20233:47 CH(Xem: 756)
Chúng tôi quen anh vào cuối năm 1972.
19 Tháng Mười 20231:33 CH(Xem: 981)
Anh chưa đến hay anh không đến?!
05 Tháng Mười 202312:00 SA(Xem: 22284)
Giờ đây tất cả mọi danh xưng: Nhà văn. Thi sĩ. Đại thi hào. Thi bá…với con, với mẹ, với gia đình nhỏ của mình đều vô nghĩa. 3 chữ DU-TỬ-LÊ chả có mảy may giá trị, nếu nó không đứng sau cụm từ “Người đã thoát bệnh ung thư”.
02 Tháng Chín 202312:00 SA(Xem: 13822)
Nấu cơm là công việc duy nhất trong ngày có liên quan đến cộng đồng gia đình, mà, gần đây Bố đã được miễn, vì cả nhà cứ bị ăn cơm sống hoài.
23 Tháng Sáu 202310:46 SA(Xem: 1139)
Luận văn Thạc Sĩ/ Chuyên ngành: Văn học Việt Nam của Vũ Thị Lê Duyên
04 Tháng Sáu 20232:03 CH(Xem: 1295)
Du Tử Lê nổi tiếng nhất với tư cách một thi sĩ.
30 Tháng Năm 20235:35 SA(Xem: 6564)
Hôm nay, một sáng nắng ấm, trời thu, Nam California, chúng tôi ngậm ngùi đưa tiễn một Nhà thơ.
10 Tháng Năm 20239:33 SA(Xem: 6436)
Sáng thứ tư 9/10/2019, thấy cái post của Hạnh Tuyền: “Ông ngoại đã lên trời”.
27 Tháng Tư 202312:00 SA(Xem: 11398)
Du Tử Lê, quả nhiên vẫn là một nhà thơ hiếm hoi. Anh vẫn một mình một cõi. Đó là một điều đặc biệt. Và đối với một thi sĩ, thì đó là một sự thành công.
Du Tử Lê Thơ Toàn Tập/ Trọn bộ 4 tập, trên 2000 trang
Cơ sở HT Productions cùng với công ty Amazon đã ấn hành Tuyển tập tùy bút “Chỉ nhớ người thôi, đủ hết đời” của nhà thơ Du Tử Lê.
Trường hợp muốn có chữ ký tác giả để lưu niệm, ở Việt Nam, xin liên lạc với Cô Sóc, tel.: 090-360-4722. Ngoài Việt Nam, xin liên lạc với Ms. Phan Hạnh Tuyền, Email:phanhanhtuyen@gmail.com
Ở lần tái bản này, ngoài phần hiệu đính, cơ sở HT Productions còn có phần hình ảnh trên dưới 50 tác giả được đề cập trong sách.
TÁC GIẢ
(Xem: 16703)
Ông là một nhà văn nổi tiếng của miền Nam.
(Xem: 11969)
Từ hồi nào giờ, giới sinh hoạt văn học, nghệ thuật thường tập trung tại thủ đô hay những thành phố lớn. Chọn lựa mặc nhiên này, cũng được ghi nhận tại Saigòn, thời điểm từ 1954 tới 1975.
(Xem: 18744)
Với cá nhân tôi, tác giả tập truyện “Thần Tháp Rùa, nhà văn Vũ Khắc Khoan là một trong những nhà văn lớn của 20 năm văn học miền Nam;
(Xem: 8940)
Để khuây khỏa nỗi buồn của cảnh đời tỵ nạn, nhạc sĩ Đan Thọ đã học cách hòa âm nhạc bằng máy computer.
(Xem: 8008)
Mới đây, có người hỏi tôi, nếu không có “mắt xanh” Mai Thảo, liệu hôm nay chúng ta có Dương Nghiễm Mậu?
(Xem: 417)
Nói một cách dễ hiểu hơn, thơ ông phù hợp với kích cỡ tôi, kích cỡ tâm hồn tôi, phù hợp với khả năng lãnh nhận, thu vào của tôi, và trong con mắt thẩm mỹ tôi,
(Xem: 756)
Chúng tôi quen anh vào cuối năm 1972.
(Xem: 981)
Anh chưa đến hay anh không đến?!
(Xem: 22284)
Giờ đây tất cả mọi danh xưng: Nhà văn. Thi sĩ. Đại thi hào. Thi bá…với con, với mẹ, với gia đình nhỏ của mình đều vô nghĩa. 3 chữ DU-TỬ-LÊ chả có mảy may giá trị, nếu nó không đứng sau cụm từ “Người đã thoát bệnh ung thư”.
(Xem: 13822)
Nấu cơm là công việc duy nhất trong ngày có liên quan đến cộng đồng gia đình, mà, gần đây Bố đã được miễn, vì cả nhà cứ bị ăn cơm sống hoài.
(Xem: 19050)
Tình Sầu Du Tử Lê - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Phạm Duy - Tiếng hát: Thái Thanh
(Xem: 7736)
Nhưng, khi em về nhà ngày hôm nay, thì bố của em, đã không còn.
(Xem: 8636)
Thơ Du Tử Lê, nhạc: Trần Duy Đức
(Xem: 8342)
Thời gian vừa qua, nhà thơ Du Tử Lê có nhận trả lời phỏng vấn hai đài truyền hình ở miền nam Cali là SET/TV và V-Star-TV.
(Xem: 10886)
Triển lãm tranh của Du Tử Lê, được tổ chức tại tư gia của ông bà Nhạc Sĩ Đăng Khánh-Phương Hoa
(Xem: 30528)
Tôi gọi thơ Du Tử Lê là thơ áo vàng, thơ vô địch, thơ về đầu.
(Xem: 20708)
12-18-2009 Nhà thơ Du Tử Lê phỏng vấn nhạc sĩ Thân Trọng Uyên Phươn
(Xem: 25300)
Khi gối đầu lên ngực em - Thơ Du Tử Lê - Nhac: Tịnh Hiếu, Khoa Nguyễn - Tiếng hát: Đồng Thảo
(Xem: 22779)
Người về như bụi - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Quốc Bảo - Tiếng hát: Kim Tước
(Xem: 21556)
Hỏi chúa đi rồi em sẽ hay - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Thanh Tâm - Tiếng hát: Tuấn Anh
(Xem: 19611)
Khái Quát Văn Học Ba Miền - Du Tử Lê, Nguyễn Mạnh Trinh, Thái Tú Hạp
(Xem: 17924)
2013-03-30 Triển lãm tranh Du Tử Lê - Falls Church - Virginia
(Xem: 19109)
Nhạc sĩ Đăng Khánh cư ngụ tại Houston Texas, ngoài là một nhạc sĩ ông còn là một nha sĩ
(Xem: 16789)
Triển Lãm Tranh Du Tử Lê ở Hoa Thịnh Đốn
(Xem: 15988)
Triển lãm Tranh và đêm nhạc "Giữ Đời Cho Nhau" Du Tử Lê đã gặt hái sự thành công tại Seattl
(Xem: 24313)
Nhà báo Lê Văn là cựu Giám Đốc đài VOA phần Việt Ngữ
(Xem: 31734)
ngọn cây có những trời giông bão. ta có nghìn năm đợi một người
(Xem: 34785)
Cung Trầm Tưởng sinh ngày 28/2/1932 tại Hà Nội. Năm 15 tuổi ông bắt đầu làm thơ,