Nói về Du Tử Lê, nhà văn Mai Thảo có lần viết: “Và tiếng thơ Du Tử Lê hôm nay, theo tôi là một tiếng thơ vô địch. Hắn bỏ lại sau lưng những người cùng thời. Trong sự bỏ lại phía sau đó, có cả tôi nữa. Tôi ví tiếng thơ Du Tử Lê là Tiếng Thơ Áo Vàng. Và ngôi vị vô địch của Du Tử Lê, tôi nghĩ khó ai có thể theo kịp hoặc thay thế nổi.”
Thi sĩ Nguyên Sa cũng đồng ý:
“Bây giờ tôi nghĩ rằng Du Tử Lê đã đi xa hơn những người làm thơ cùng thời với anh một quãng đường, trông như gang tấc, mà trong thơ xa vạn dặm.”
Hơn bốn mươi năm làm thơ, trên ba mươi tác phẩm được in thành sách, thế mà bài thơ đầu tiên của Du Tử Lê đến với tôi lại qua sự giới thiệu của một người ngoại quốc. Chuyện tưởng như đùa.
Tôi còn nhớ, những ngày mới định cư ở Atlanta. Sự hào nhoáng, nguy nga của xứ người cứ làm tôi ray rứt nhớ mãi cái xóm nhỏ nghèo nàn, mới đó mà đã mù xa. Có những lúc lái xe trên xa lộ thênh thang mà tâm trí cứ loanh hoanh không thoát ra khỏi những con hẻm lầy lội sủa Sài gòn. Quặn lòng hơn, vào lúc đó tôi cứ nghĩ, thế là vĩnh biệt. Giống như nhà văn Haruki Murakamai tin tưởng rằng, người ta chỉ tìm thấy quê hương khi ở xa nó. Tôi cũng bắt đầu đi tìm những tín hiệu của quê hương trên xứ người. Một tàu chuối, một bụi tre, một khóm trúc của nhà ai cũng làm tôi ngùi dạ. Và, đó cũng chính là mối duyên quen biết khi đi ngang nhà vợ chồng chị Kim Barrret. Tình đồng hương kéo chúng tôi lại gần nhau. Anh là cựu chiến binh Việt Nam và là tay chơi guitar có hạng.
Một buổi chiều tết Việt (đó là ngày 15 tháng 12 năm 1983), chúng tôi dăm bảy người xúm nhau nghe James đàn. Đột nhiên, anh ghìm dây đàn lại bảo, dân Việt các bạn lãng mạn lắm. Và, nói kiểu úp mở, tôi mới học được một bản nhạc, nhưng không muốn đàn, chỉ sợ nghe xong mọi người ôm nhau khóc. Xong, anh cười vẻ trêu ghẹo. Chúng tôi nhao nhao phản đối. Cuối cùng, anh dạo đàn và hát một hơi.
“When I die would you take my body down, bring it to the sea. Because for a long time, I’ve been living without a country. And for a long time. I’ll be dying without a grave. So, when I die you bring me in the middle of the waves. When I die, would you take my body down, bring it to the sea. Don’t hesitate, don’t ever feel sorry for me. Don’t ever cry. Just let the fish feed on my flesh. So, when I die. I became part of the water so fresh. Yes, I’ll be gone with the wind to the world’s side. To hear my mother’s sighs. To hear my children’s cry. From hollow eyes sadder than the night. Yes, I be gone with a stream to enternally dream where there’s blood to be shed. Where there’s no life to be kill ever peacefully, ever peacefully.”
Tiếng đàn dứt đã lâu, chúng tôi vẫn còn sụt sùi. James bảo, nhạc của Việt Dũng, nhưng ý thơ của người khác. Chị Kim đang chiên chả giò chạy vào phòng ngủ lấy bài thơ chép bằng tiếng Việt của Du Tử Lê ra. Chúng tôi chuyền tay nhau. Đọc bằng tiếng Việt, thấm hết những nỗi buồn xa xứ, mắt ai cũng ràn rụa.
Trên đường về, tôi ghé ngang nhà sách, tìm mua ngay quyển thơ Du Tử Lê. Đó cũng là lần đầu tiên trong đời tôi bỏ tiền mua một cuốn thơ. Và đêm đó tôi phát giác. Tôi đến với thơ như một người nghèo đi chợ trời, bắt gặp nhiều món đồ cổ bán với giá rất hời.
Nguyễn Thị Thảo An
(Atlanta, 1-2000)
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D893559068.-%3B)