NGUYỄN MẠNH CƯỜNG - Tại sao tôi chọn bài thơ “Trả Thượng Đế” để phổ nhạc.

Khi bắt đầu viết về tác phẩm nhạc “Trả thượng đế”, tôi có cơ hội nói chuyện và tiếp xúc nhiều với nhà thơ Du Tử Lê. 

Tôi có yêu cầu được gặp anh, để hỏi anh thêm về tiểu sử của anh; quan niệm sáng tác và hoàn cảnh sáng tác. 

Khi còn ở bên Canada, tôi đã được một người bạn giới thiệu thơ của anh. Và tôi đã có nhiều ấn tượng mạnh mẽ về thơ của anh qua cách dùng chữ đặc biệt, ý tưởng cô đọng và xúc tích qua những bài thơ vào những năm 1980s, khi tôi mới đặt chân tới Cananda. 

Đã có nhiều người viết về thơ anh, tôi không phải là một nhà bình luận mà tôi chỉ tìm thấy qua thơ anh những tâm tư cảm xúc của những thế hệ Việt Nam đã phải xa rời đất nước sau biến cố đau thương năm 1975. 

Bài thơ “Trả thượng đế” đã được tôi yêu thích và chọn để sáng tác, vì tôi cảm nhận được tính chất nhân bản của thi ca Việt Nam nói chung, và qua dòng thơ của anh Du Tử Lê nói riêng. (*)

Mở đầu bằng hai câu thơ anh đã nói lên nhiều về tâm tư của những người VN ở gần đường xích đạo: 

“Xin đem về xích đạo
Linh hồn tôi đêm nay…” 

Tôi liên tưởng tới những người đã ra đi trên biển cả, họ phải rời xa VN, đêm về nhớ đất nước mình da diết, muốn tìm về quê hương mình trong những giấc mơ. Và bằng những câu thơ tán thán: 

“xin đem về xích đạo
nhớ thương lên bàn tay
không còn ai muốn nhận
không còn ai cho vay”. 

Anh đã nói lên sự tuyệt vọng đau buồn của chúng ta, những con người thật nhỏ bé và khiêm tốn trước đất trời Thượng Đế, cùng thân phận bèo giạt mây trôi của những con người bị lìa xa nơi chôn nhau cắt rốn của mình… 

Vì quá đau khổ đôi khi con người chúng ta đã cảm thấy niềm tin bị lung lay và tuyệt vọng trước những nghịch cảnh cuộc đời: 

“xin đem về xích đạo
cả quỷ thần hai vai
mắt nguôi dần ảo vọng
ôi! nát bàn như lai”. 

Có nhiều người hỏi tôi tại sao tôi lại chọn bài thơ này…? 

Qua bài thơ này của anh và giọng thơ của nhà thơ Du Tử Lê, tôi đã thực sự xúc động và cảm nhận nhiều hơn nữa về những nỗi đau của người VN phải bỏ miền bắc di cư vào nam, và nay đang sống lưu lạc khắp nơi trên thế giới. 

Có ai đó tôi không nhớ rõ đã nói Nhà thơ là những nhà tiên tri…

Qua thơ anh, tôi đã thấy được những đồng bào của tôi ra đi trên biển Đông và nay phải đối đầu với những nghịch cảnh trên biển Đông dậy sóng. 

Vì có quá nhiều ẩn dụ và cô đọng trong vần thơ của anh, tôi đã gọi và nói chuyện với anh nhiều lần qua điện thoại cũng như nói chuyện trực tiếp. Anh đã vui vẻ, sẵn lòng trả lời những câu hỏi của tôi về bài thơ và những ý tưởng mà anh muốn gói ghém trong đó. Tôi cảm thấy gần gũi và cảm nhận được sự chân thành, nồng nhiệt của nhà thơ Du Tử Lê trong những câu hỏi và trả lời của anh, qua những buổi mạn đàm về thơ nhạc của anh. 

Thơ anh giàu giai điệu, xúc tích trong tư tưởng và trên tất cả đã nói lên nhiều về những giai đoạn mà anh đã sống thăng trầm theo vận mệnh nổi trôi của dân tộc và đất nước. 

“xin đem về xích đạo
linh hồn tôi đêm nay
ôm từng ngày trống rỗng
đầu thai là đi đầy”. 

Bằng 4 câu thơ kết, anh đã nói với chúng ta về những hoài bão về đất nước, dân tộc mà thế hệ của anh, của chúng ta vẫn chưa hoàn tất được, vẫn còn nuối tiếc, và vẫn còn muộn phiền mặc dù đầu đã bạc, chân đã mỏi và đang ở giai đoạn sửa soạn để ra đi.

Cảm ơn anh Du Tử Lê và những nhà thơ VN đã để lại cho chúng ta, cho thế hệ mai sau kho tàng thi ca, văn chương Việt Nam. 

Nguyễn Mạnh Cường,

(7/19/2014)

________

Bị chú:

(*) Rất nhiều ca nhạc sĩ người Mỹ sau khi nghe ca khúc “Trả thượng đế” của tôi, dù họ chỉ cảm nhận qua giai điệu mà không hiểu gì về ca từ, nhưng cũng đã gửi cho tôi rất nhiều comments, nói lên những rung động của họ. Bạn đọc muốn biết những thính giả đó nghĩ gì về một ca khúc của một người Việt Nam, xin vào You Tube hoặc vào http://www.fandalism.com/cuongmanhnguyen