HẠT CÁT - Du Tử Lê là ai? chiến tuyến nào? thì tôi vẫn cứ yêu bài thơ...

Lời thưa với tác giả Du Tử Lê và các bạn: Cho tới khi bắt gặp bài thơ “điều duy nhất/ cuối đời / em nên biết” này, tôi hầu như chưa biết gì về ông và thơ ông nói chung. Là một người lính không dính đến văn chương cũng như chính trị. Tôi ít có thời gian giành cho văn thơ. Nhưng bài thơ này thật sự làm cho tôi ngay lập tức bị mê hoặc, bị cuốn hút và choáng luôn!...

Tôi xin lỗi tác giả về sự mạo muội khi viết vài cảm nhận nông cạn của mình về thơ ông!

Xin lượng thứ nếu có gì không hài lòng, thưa nhà thơ!

1--Tôi đã cop bài thơ "điều duy nhất / cuối đời / em nên biết" này của Du Tử Lê về nhà mình từ năm ngoái rồi nhâm nhi đọc nó... Lần nào cũng vậy, mỗi lần đọc là tim tôi như thắt lại. Mặc dù rất muốn nói điều cảm nhận khi đọc bài thơ này. Nhưng... Tôi không biết gì về tác giả nên không dám viết. Tôi được dạy rằng không biết gì về ai thì đừng nói về họ.

Rồi khi vào Google, mới hay tác giả vốn là sĩ quan tâm lý chiến của quân đội Việt nam CH; hiện đang sống ở Mỹ làm tôi càng ngại ngần, càng thêm né tránh. 

Ngại vì một điều đơn giản: tôi cũng vốn là một sĩ quan Quân đội NDVN. Hai chúng tôi từng ở trên hai chiến tuyến, đối địch về tất cả mọi phương diện trong cuộc chiến tranh dài vô nghĩa, nấu thịt nồi da trên chính mảnh đất quê hương mình

Nhưng... thú thật bài thơ đầy tình cảm này quá cuốn hút tôi, khiến tôi vượt mọi nỗi đắn đo của định kiến, của ý thức thâm căn cố đế trong đầu tôi; để đọc đi đọc lại và cảm nhận nó. 

Và tôi chợt ngộ rằng, giống như bao người thuộc thế hệ chúng tôi, tình yêu sáng trong thường giản dị đến đơn sơ và rất mực, thủy chung vẹn tròn... như bài thơ này thì đâu có khác biệt giữa chúng tôi, đâu có phân chia thù hận?!

Và tôi nghĩ: một người biết yêu thương như người viết bài thơ này không thể là người ác độc được! Cái gọi là hận thù bị dựng lên bởi những tầng lớp, những chủ nghĩa và tư tưởng khác biệt mà thế hệ chúng tôi bị áp đặt đã chia rẽ sự cảm thông của người dân Việt. Nhiều người trong thế hệ chúng tôi bị đẩy sang hai phía. Sao chúng tôi không phá bỏ hệ tư tưởng đã chia rẽ con người mà lại đi chống phá, nghi ngại lẫn nhau?... Mà 40 năm rồi... Còn gì không khỏa lấp khấp khểnh quá khứ?!... 

Rồi may mắn tôi được một người bạn tặng cho cuốn thơ Du Tử Lê...

Tôi gặp ở đó không phải người đối địch mũ áo rằn ri như bao năm tôi vẫn mường tượng theo những điều tôi được học, được đọc. Mà chỉ thấy hiển hiện một tâm hồn mỏng manh, nhạy cảm đến tận cùng...

2-- Nhà thơ Du Tử Lê quá nổi tiếng... Tôi vốn ngại người nổi tiếng, tuy rất ngưỡng mộ họ, nhưng tôi chưa bao giờ bị sự nổi tiếng của ai đó làm choáng ngợp. 

(Tôi cũng từng hân hạnh được biết và quen một ít người nổi tiếng, trong đó có cả những người là người thân của tôi... Thường trong cuộc sống của tôi, những ai giống tôi về suy nghĩ, thân thiện chân thành trong cuộc sống mà tôi yêu quý được họ và ngược lại thì thành bè bạn thân yêu. Ai quá cao ngạo ta đây: nhìn xung quanh kiểu "mục hạ vô nhân" thì họ dần dần mờ nhạt trong bộ nhớ của tôi cho đến khi mất hẳn.... Tính tôi vốn gàn quái vậy! )

Với lại tôi vốn là dân kỹ thuật, công việc chuyên môn không có chỗ cho mơ mộng bay bổng và thêm nữa, tôi không mấy cảm tình với giới văn nghệ sĩ (mặc dù cha chú tôi có nhiều người trong giới “lãng mạn” này...)

Vì những điều e ngại ấy, nên khi gặp bài thơ "Điều duy nhất..." làm tôi gần như bị choáng này... tôi cứ im lìm nhâm nhi, nhấm nháp kỷ niệm giản dị như hơi thở, đời thường như vốn vậy và nỗi đau mất mát do vô nghĩa gây ra...

3-- Tôi đọc như tụng như niệm bài thơ...Tôi nghe ai đó thủ thỉ với Người con gái thân yêu xa cũ của mình...nếu có quay về nơi chốn xưa, thì lòng hãy lắng nghe xôi xa nhắn gửi từ trái tim khắc khoải đau đáu của Người dĩ vãng: 

"khi em tới, băng ghế này đã có người ngồi.
phố thay da và, cây áo mới.
dù rất muốn, những con chim bồ câu già, lười chẩy thây
cũng chẳng thể nói gì với em
về kỷ niệm sót, rớt của đôi ta" 

Tôi nếm tứng tí một dư âm chát đắng lẫn ngọt ngào và lặng lẽ theo bước chân của hai người từng yêu nhau... 

 "...khi em tới, ngôi quán kia đã treo bảng closed
sorry we’re closed.
vĩnh viễn closed.
nghe đâu vợ chồng chủ nhân ly dị....
dù rất muốn, đám bàn, ghế thất nghiệp
cũng không thể kể cho em nghe
những lần một mình anh tìm đến"

“... khi em tới, ngôi nhà kia đã có chủ mới.
viên gạch rêu dưới vòi nước rỉ còn đấy.
chỉ những con dế cư ngụ nơi hàng rào xi măng bị bệnh đậu mùa
(ca hát suốt bao nhiêu mùa hè của tình yêu ta!)
là không còn .
chúng đã chết.
dường chỉ ít ngày..." 

Cứ thế âm thầm, chốn xưa không như cũ, người xưa cũng biệt xa...

Ngôn từ đơn sơ, lời thủ thỉ không trau chuốt bóng bẩy, liệt kê những nét cũ bàng bạc như cào vào quá khứ bằng gai mây rối rắm xây xát dọc ngang... Để lại trên thịt da quá khứ những vết xước cào rướm máu. Nỗi đau bật máu mà vẫn nhẹ nhàng lặng câm...

Có lẽ vì tôi cũng có những kỷ niệm nao lòng với xưa xa thành phố và tuổi học trò thơ ngây thánh thiện một thời... Nên ở bài thơ "điều duy nhất ..." tôi tìm thấy tuổi thơ tôi ở đó, tình yêu tôi ở đó, xót xa cũng đó và tiếc nuối cũng ứ dồn nơi đó - nơi tình yêu tôi và thành phố tôi yêu đắm chìm trong ký ức xôn xao...

Tôi đau với nỗi đau của người đàn ông thầm thì nhắn nhủ lời nhẹ khẽ chỉ đủ cho người nghe gợi nhớ về những quán hàng, những con phố họ qua....

Ngác ngơ vì xưa cũ cả cảnh lẫn người đều đã lụi tàn, những con chim, con dế già nua cũng không còn lưu chút gì của ngày tháng ấy. 

Một xôi xa lặp đi lặp lại " khi em tới..." đến cồn cào , đến chuếnh choáng trong hoài niệm như yên ngủ, như bị vùi sâu dưới tận cùng quá khứ...

Rồi sự khẳng định ở khổ nào cũng như đinh đóng cột: 

“... chỉ riêng trái tim ta còn băng ghế trống.
“...chỉ riêng trái tim ta
có ngôi quán
....
“chẳng bao giờ đóng cửa.
“...chỉ riêng trái tim ta
còn nguyên ngôi nhà, xưa;
“...chỉ với riêng trái tim ta:
thành phố không bao giờ thay đổi”

.... 

Người yêu xa cũ với cuộc đời dành cho tình yêu thánh thiện ngày xưa, sự thẳng thắn như áp đặt trong ngôn từ với...."em ..." của tác giả như khẳng định một sự bất biến không gì phá vỡ nổi cho tình yêu của họ... 

"em có thể trở lại bất cứ lúc nào
điều duy nhất /cuối đời /em nên biết/  

Câu nói thơ lặp đi lặp lại khẳng định tất cả cái gì xưa cũ vẫn đây, người xa xôi xưa cũ vẫn còn có một nơi ấm áp để về bất kỳ lúc nào nếu cô muốn.

Và để không như sự mời có vẻ ép buộc, lời nhắn nhủ thoáng như một mong đợi từ chốn an lành 

“em có thể yên tâm trở lại lúc nào em thích
điều duy nhất /cuối đời /em nên biết/"

Điều duy nhất ấy là điều một nửa thế gian này mong đợi. Nếu mà ai cũng có trái tim rộng mở và lòng yêu thuỷ chung, sự bao dung và tôn thờ... thì làm gì có chiến tranh, có hận thù, đau thương, chết chóc và chia ly vô vọng?!

Tôi tin là Du Tử Lê làm được điều này. Vì Thơ là Người.

Thơ càng sâu sắc thì càng giản đơn như cuộc sống vốn vậy, thì Người thơ này nhất định phải như thế!

Đó là: 

“... khi em tới
bất cứ nơi nào,
nhớ cất trong xắc tay
hay trong túi đeo vai
những chiếc khăn giấy rút ra từ hộp tình yêu ta
bất hạnh. 

Cũng chính là: 

"điều duy nhất /cuối đời /em nên nhớ/
giống như ta? – chẳng có được bao người!?!! 

Đọc đến đây thì tôi chợt oà lên cái điều mà bao giấy mực đã viết về nhà thơ "vĩ đại của mọi thời đại" tôi gần như nghẹt thở và trào dâng sự ngưỡng mộ tự đáy lòng với bậc thày thi ca này. Và thấy đời thật đáng sống biết bao khi vẫn còn tình chung thuỷ, và người chung thuỷ đến thế

Và dù Du Tử Lê có là ai, ở chiến tuyến nào thì Tôi vẫn cứ yêu bài thơ này đến xa xót quặn lòng... 

4-- Tôi không phải là nhà thơ, càng không là người biết bình thơ. Nhưng khi đọc bài thơ "điều duy nhất / cuối đời / em nên biết" này, với những lời lẽ giản dị như tình yêu chân thành thuỷ chung luôn vốn vậy... thì nước mắt cứ ậng lên. ... Bây giờ khi đang gõ những dòng này... tôi cũng thế!

May mắn thay trong cõi lộn xộn, dối lừa này vẫn có tình trong veo, có người chung thuỷ.!

Nhà thơ Du Tử Lê - Một đam mê / một mơ mộng/ một triết lý / một thực thể - Ông với chắc chắc NIỀM YÊU khiến thế gian dù bị dối lừa, bị bội phản hay được yêu thương... neo lại niềm tin mãi mãi ở Cõi yêu trong trắng

Dù biết Thơ cũng vẫn chỉ là Thơ

Nhưng đọc bài thơ này, cuộc đời bỗng nhẹ bẫng và tình yêu thành bất tử!

Cám ơn nhà thơ Du Tử Lê. 

_________

 điều duy nhất cuối đời /em nên biết/

Tác giả : Du Tử Lê 

1.

khi em tới, băng ghế này đã có người ngồi.
phố thay da và, cây áo mới.
dù rất muốn, những con chim bồ câu già, lười chẩy thây
cũng chẳng thể nói gì với em
về kỷ niệm sót, rớt của đôi ta
hạnh phúc: - những cọng rác chứng gian, mục trong 
tổ ấm hoác.  

chỉ riêng trái tim ta còn băng ghế trống.
em có thể trở lại bất cứ lúc nào
điều duy nhất /cuối đời /em nên biết/  

2.

khi em tới, ngôi quán kia đã treo bảng closed
sorry we’re closed.
vĩnh viễn closed.
nghe đâu vợ chồng chủ nhân ly dị
những món ăn hợp với khẩu vị và, sự kiêng khem của em
(thí dụ: ít đường, muối và, mỡ…)
đã theo họ (mỗi người) về một nơi chốn khác.
dù rất muốn, đám bàn, ghế thất nghiệp
cũng không thể kể cho em nghe
những lần một mình anh tìm đến.  

chỉ riêng trái tim ta
có ngôi quán
mở cho những người có khẩu vị và, sự kiêng khem như em
(thí dụ: ít đường, muối và, mỡ…)
chẳng bao giờ đóng cửa.
em có thể trở lại bất cứ lúc nào
điều duy nhất /cuối đời /em nên biết/  

3

khi em tới, ngôi nhà kia đã có chủ mới.
viên gạch rêu dưới vòi nước rỉ còn đấy.
chỉ những con dế cư ngụ nơi hàng rào xi măng bị bệnh đậu mùa
(ca hát suốt bao nhiêu mùa hè của tình yêu ta!)
là không còn.
chúng đã chết.
dường chỉ ít ngày
trước khi con mèo tam thể của ông bà Smith
hàng xóm ta
bị tai biến mạch máu não.
(ngay giò lan treo dưới mái hiên xám
cũng còn không sống nổi giữa đợi, chờ bặt, bặt
nói chi tình yêu!) 

chỉ riêng trái tim ta
còn nguyên ngôi nhà, xưa;
còn nguyên mưa, nắng, cũ.
chẳng một ổ khóa nào bị thay
dù thời gian có thể đã rỉ cứt sắt trong chúng.
em có thể trở lại bất cứ lúc nào
điều duy nhất /cuối đời /em nên biết. 

4

khi em tới thành phố này đã đổi thay nhiều quá.
em có thể đi lạc.
em có thể không tìm ra cái ngã ba, ngã tư
(nơi chúng ta giận nhau /hôn nhau /chửi nhau / đánh nhau…
và khóc…/)
dù rất muốn, nhưng không một ai đủ kiên nhẫn nán chờ
để kể em nghe
chuyện một người (rất giống anh)
đã sống thêm nhiều năm ở đây.
nhưng, tiếc thay
chính ông ta lại là người bỏ đi… trước nhất!  

chỉ với riêng trái tim ta:
thành phố không bao giờ thay đổi
(nên chẳng ai bị đi…lạc bao giờ!)
em có thể yên tâm trở lại lúc nào em thích
điều duy nhất /cuối đời /em nên biết/ 

5

khi em tới 
bất cứ nơi nào,
nhớ cất trong xắc tay
hay trong túi đeo vai
những chiếc khăn giấy rút ra từ hộp tình yêu ta
bất hạnh.  

điều duy nhất /cuối đời /em nên nhớ/
giống như ta? – chẳng có được bao người!?!!