Đi Tìm Tiếng Kêu Thảng Thốt Khác, Của Định Mệnh, Trong Thơ Mai Trung Tĩnh

Không ai biết, và ngay Mai Trung Tĩnh, có thể cũng không thể cho biết một cách chính xác, thi ca như một định mệnh thứ hai đã tìm đến với ông, tự lúc nào.

Những ngày ở Saigòn, những ngày dạy học tại trường trung học kỹ thuật Cao Thắng, đường Phan Đình Phùng; những ngày mặc quần áo lính, trong doanh trại cục tâm lý, gần cầu Thị Nghè, hơn một lần, Nhà giáo, người lính Nguyễn Thiệu Hùng, tên thật của Mai Trung Tĩnh, cho bằng hữu biết, ông làm thơ từ những ngày gần cuối chương trình trung học.

Thi ca tìm đến với ông, như những hồi chuông gióng giả song sinh cùng những hồi chuông tình yêu thời mới lớn.

Cũng có thể, những hồi chuông tử sinh, nói rõ hơn, sự rình rập, trò cút bắt tai quái của Thần Chiến Tranh, cũng gióng giả những hồi chuông hớn hở gọi hồn, đã chia xớt một phần không gian với những hồi chuông thi ca và tình yêu, trong cảnh thổ thanh niên mang tên Mai Trung Tĩnh.

Nhưng giữa bầu khí un khói buồn nôn giả tạo, phô trương những cật vấn Thượng đế, làm dáng, lềnh bềnh trong dòng sinh hoạt văn chương Saigòn, những năm cuối thập niên 50, đầu hập niên 60; Mai Trung Tĩnh đã tách thoát khỏi biển sóng ngầu đục những thời thượng này.

Thơ ông, là một nhánh sông khác. Một nhánh sông biệt lập, tự nó, ngân nga xác tín; tự nó chấp chới hạnh phúc.

Như:

"Buổi sáng anh trở dậy ra lan can
nhìn xuống đường
anh nhìn cuộc đời dưới ấy
không khí trong lành đất trời cỏ cây
chim chóc
à tiếng nói của người vào châu thành
tâm hồn anh đã ngủ giữa đám đông ồn ào
con ngựa khỏe lành gõ móng nhịp đều - buổi mai
người thợ rảo chân trong gió sớm
mỗi ngã tư như hội học trò
chào! tương lai như gần gũi
buổi sáng anh trở dậy ra lan can
hìn xuống đường
để quên mình úp mặt khóc đêm qua.
(Buổi sáng.)

Mình ên, như định mệnh, rất riêng, mang theo những hồi chuông gióng giả, về một chân trời khác, thơ Mai Trung Tĩnh, hiểu theo một nghĩa nào đó, đã là những nhát rìu, nhát cuốc, cực lực khẩn hoang cánh rừng sự sống bị văn chương đương thời, lãng quên; cánh rừng sự sống hay, vùng đời chói chang hiện thực, bằng mạch thơ siêu thực pha lẫn tượng trưng, Mai Trung Tĩnh viết:

"Tôi khoác áo ra đi
tay với đầu tiên vào mộng ngọc
gió rời rợi mát long lanh
nhẹ bồng tênh chân bước vào mệt nhọc
mồ hôi ướt vừa khô trong chốc lát
đây vạn thuở xây thành?
tôi chào thế giới vừa lên xanh
buồn tim ngàn lối ngỏ
suối đời cuộn sóng trôi nhanh
huyết mạch chảy trong người ngoài phố
bây giờ mới thỏa gặp các anh
tay giao chưa, đã gặp lòng
cười vơi chưa mời đã tiếp
áo cơm bao quản
đàn nào phải giục lên cung
vạn cửa mở toang toang mừng cuộc sống"...
(Mộng ngọc)

Và:

"Cuộc đời đâu phải chỉ là một chuỗi đòn hành hạ tự mình. Người ta không thể tự phá phách căn nhà tâm hồn rồi ném tội lên đầu kẻ khác đã tiêu hủy mình."
(Dựng.)

Như đã nói, dù lên đường về với thi ca, như một lên đường kiếm tìm cho mình một định mệnh khác. Một định mệnh (cũng) gióng giả những hồi chuông xác tín; song sinh cùng hồi chuông tình yêu đôi lứa, thanh niên...

Nhưng, không gian lãng mạn, nhát rìu xác tín đầu nguồn của đất trời thơ Mai Trung Tĩnh, dù muốn hay không, vẫn bị chia xớt bởi những hồi chuông gióng giả tử, sinh, chập trùng chiến tranh, hốt hoảng, bước cuối:

"Bỗng dưng vẳng tiếng não lòng
tai nghe tàu gọi mà không thấy tàu"...
(Trong trại cải tạo nghe tiếng còi tàu hỏa)

Mặc dù, sâu kín, một nơi chốn nào đó, trong tâm thức thi sĩ, sau trùng điệp vùi đập, đáy chót địa ngục, Mai Trung Tĩnh vẫn thủy chung với niềm xác tín ban đầu của mình, rằng:

"Vẫn mây trời như thế
nắng vẫn như thế
gió và mưa như thế"...
(Như thế)

Ông vẫn mình ên, như định mệnh, như hồi chuông khác, của định mệnh, gióng giả giữa thi ca.

Có dễ, chính sự tách, thoát, để làm thành một lên đường riêng, lẻ, nên tiếng thơ Mai Trung Tĩnh/ Nguyễn Thiệu Hùng trên lộ trình nắng, gió thi ca miền Nam, hai mươi năm, đã là tiếng thơ cô, tịch.

Mọi đồng vọng, từ tiếng thơ họ Nguyễn này, nếu có, chỉ là những vọng âm tự thân, như chiếc bóng của cõi thơ cô, tịch kia.

Và, do đó, theo tôi, mức độ lớn lao của thơ Mai Trung Tĩnh/ Nguyễn Thiệu Hùng, đã/ lại nằm nơi cốt lõi của chính niềm cô, tịch ấy.