Vũ Thành, Giấc Mơ Không Thành

(Tiếp theo và hết) 

Là người từng có một thời gian dài cộng tác với ban nhạc Vũ Thành, ca sĩ cũng là giáo sư dương cầm Quỳnh Giao, hiện cư ngụ tại miền Nam Cali viết: 

"…Trước năm 1954, nhạc sĩ Vũ Thành là công chức, và là nhạc trưởng trong ban nhạc “Việt Nhạc” của đài phát thanh Hà Nội . Chính thời kỳ nầy nhạc của Vũ Thành được hát nhiều nhất. Âm hưởng thanh tao, óng ả của những dòng nhạc tuyệt vời của Vũ Thành đem đến một luồng không khí mới mẻ cho nhạc Việt, lúc đó còn nặng những âm điệu ủ ê, sướt mướt của cung Ré thứ trong hầu hết nhạc của Đặng Thế Phong, của Văn Chung, và một số của Văn Cao. 

“ Ngoài tài năng của một người viết ‘giai điệu’ ông còn là người soạn ‘hòa âm phối khí’ có công nhất với tân nhạc Việt Nam. Công việc này trái với sáng tác ca khúc, ông làm rất nhiều. Có thể nói hầu hết các ca khúc của Phạm Duy, Dương Thiệu Tước, Thẩm Oánh, Cung Tiến được ông làm đẹp bằng những hoà âm công phu, tuyệt diệu . Ông đã nâng những ca khúc phổ thông lên hàng tác phẩm nghệ thuật. 

“Ở đây, tôi xin được nói qua về vai trò quan trọng của người hòa âm. Thính giả khi thưởng thức một bản nhạc thường ghi nhận hai điều khiến họ thích thú: giọng hát của ca sĩ và tác giả của bài hát. Tên của tác giả đôi khi cũng bị bỏ quên hoặc bị lầm lẫn, huống hồ là người viết hoà âm cho ca khúc ấy. Nhưng nếu nghe lại cũng chính ca sĩ và bài hát đó không có phần hoà âm phối khí cho giàn nhạc, chắc chắn sự thích thú giảm thiểu đến 80%. Tôi xin ghi ra ví dụ: Ban hợp ca Thăng Long nếu không có Phạm Đình Chương viết hoà âm và bè cho từng giọng ca, thì thử tưởng tượng những giọng ca vàng ấy sẽ hát ra sao? Có nghệ thuật không nếu họ đồng ca một giọng như một toán quân trong quân trường …." (4) 

Nói cách khác, Vũ Thành là một trong vài nhạc sĩ không chỉ đóng góp tài năng, trí tuệ của mình cho kho tàng ca khúc Việt mà, ông còn là người có công “nâng những ca khúc phổ thông lên hàng tác phẩm nghệ thuật” nữa. 

Theo nhận định của một số nhạc sĩ từng theo dõi và có nhiều cơ hội sinh hoạt với nhạc sĩ Vũ Thành thì, tuy là người sống khép kín, ít giao tiếp với thế giới bên ngoài, nhưng ông lại là người rất nặng tinh thần hoài hương. Nói rõ hơn là nhớ thao thiết nơi sinh trưởng của ông. 

Vũ Thành và ban nhạc (Hình Hồ Đình Vũ cung cấp)

“Lìa xa thành đô yêu dấu, một sớm khi heo may về
Lòng khách tha hương vương sầu thương
Nhìn "em" mờ trong mây khói, bước đi nhưng chưa nỡ rời
Lệ sầu tràn mi, đượm men cay đắng biệt ly
“Rồi đây dù lạc ngàn nơi
Ta hướng về chốn xa vời
Tìm mộng xưa lãng quên tháng ngày tàn phai
Nghẹn ngào thương nhớ "em" ... Hà Nội ơi  

“Ta nhớ thấy em một chiều chớm thu
Dáng yêu kiều của ngày đã qua
Thướt tha bên hồ liễu thu
Lắng tiếng tiêu buồn của ngàn phím tơ
Thiết tha thề ước ...
mối duyên hờ đã phai mờ trong bóng đêm mơ hồ  

“Mơ ước thấy "em" một ngày sáng tươi
Tắm nắng hồng của một sớm mai
Say hương thanh bình khắp nơi
Lắng tiếng huy hùng của từng lớp trai
Cất cao lời hứa xây cuộc đời
Sầu tàn trong bóng đêm dài…” (5) 

(Mà) trong số rất ít những sáng tác để lại cho đời, nhạc sĩ Vũ Thành còn có ca khúc “Hoài hương dạ khúc”, viết trước và sau biến cố tháng 4-1975, ở xứ người.

Vẫn là những nhớ thương quê cũ tới nao lòng, vẫn là những khắc khoải, tuồng như không biết nói với ai, than thở cùng ai, ông viết: 

“…Âm thanh nơi đâu
Từ muôn kiếp nào nghe như tiếng sầu
Phải chăng lời gió
Hoài thương khóc mây như mây hợp tan
Hay chăng đêm xuân
Muôn hoa hé môi nhẹ đưa tiếng lòng
Thiết tha niềm vui sống
Ước mơ ngày tái xuân  

Ai nơi quê xưa
Giờ đây khuất mờ chìm trong bóng tà
Gợi niềm thương nhớ
Tàn phai bao năm tháng những ngóng trông cùng chờ
Thôi thôi hoa ơi
Lá ơi mau mau ngừng gió thôi reo bên rừng
Gợi chi ân tình xưa
Đã phai cùng trăng mờ.”
(Vũ Thành, Hoài hương dạ khúc, lời #1) 

Và đây là lời 2, họ Vũ viết sau 1975, ở quê người:

Âm thanh nơi đâu
Nhẹ vương tiếng đàn đẹp như tiếng lòng
Phải chăng lời gió
Hoài thương phút giây nước mây hợp tan
Hay hương đêm xuân
Hoà trong gió theo màn sương lắng dần
Thiết tha niềm vui sống mới
Ước mơ ngày tái xuân  

Ai nơi quê xưa
Giờ đây khuất mờ chìm trong bóng tà
Gợi niềm thương nhớ
Tàn phai bao năm tháng những ngóng trông cùng chờ
Thôi thôi hoa ơi
Lá ơi mau mau ngừng gió thôi reo bên rừng
Gợi chi bao ngày vui qua
Hãy thương vầng trăng tà”. (6) 

Chấm dứt phần lời thứ hai, viết cho ca khúc “Hoài hương dạ khúc” với câu “Hãy thương vầng trăng tà”, giống như tiếng kêu thương khản giọng của một con chim lạc đàn giữa thiên nhiên quay lưng và, dĩ vãng khua thức bao kỷ niệm… 

“Hãy thương vầng trăng tà” hay hãy thương cho chính tác giả? Bởi vì “vầng trăng tà”, ba chữ này, cũng cho tôi liên tưởng tới hình ảnh của chính họ Vũ, những ngày cuối đời, nơi đất khách, quê người của ông. 

Tôi biết, cho tới khi từ trần, chưa một lần “giấc mơ hồi hương” của ông trở thành sự thật! Cây cỏ, thiên nhiên cũng không cho thấy dấu hiệu chia sẻ lời xin thiết tha của ông. 

Nhưng, bằng cách riêng, “Giấc mơ hồi hương” đứa con tinh thần của Vũ Thành, đã về và ở lại quê hương, vì giá trị nghệ thuật cũng như tấm lòng thương nhớ quê nhà, vằng vặc tựa trăng sao của ông. 

Du Tử Lê,
(Garden Grove, May 2014).

____________

Chú thích:
(4) Theo sưu tầm của Phan Anh Dũng. Nđd.
(5) Theo Wikipedia.
(6) Nđd.