Vũ Thư Hiên: “Nấm Mồ”, một đàn tràng giải oan lời nguyền không kinh kệ!

11 Tháng Ba 202112:00 SA(Xem: 10477)
Vũ Thư Hiên: “Nấm Mồ”, một đàn tràng giải oan lời nguyền không kinh kệ!

Một buổi sáng, bất ngờ Bạn-tôi nhắc tôi đọc truyện ngắn “Nấm Mồ” của Vũ Thư Hiên. (1)

Đó là một truyện ngắn đơn giản, viết về một trong những ngày cuối của cuộc chiến miền Nam 20 năm. Truyện được kể bằng một giọng văn điềm tĩnh, tác giả không để xúc động hay cảm tình dành cho nhân vật chi phối ngòi bút.

vuthuhien_01-content

Từ trái qua: Bùi Ngọc Tấn, bà Hoàng Minh Chính, Vũ Thư Hiên


Với chữ nghĩa bình thường, dung dị, không cao trào, không nút thắt, nút mở - - Cũng không đặt ra những vấn đề to lớn như triết lý về thân phận con người, vấn đề thượng đế vẫn còn sống hay đã chết (theo cách nói của F. Nietzsche). Truyện cũng không đề cao lòng chung thủy của người vợ có chồng chết trận, để nhận sắc phong vợ...liệt sĩ. Nhưng truyện cũng không kết án hay tỏ lộ dấu khinh khi người đàn bà sớm góa bụa phải đi thêm một bước nữa... Mà tâm bão của truyện ngắn này, chỉ là cuộc gặp gỡ trong những giây phút cuối cùng của hai thương binh, ở hai phía đối nghịch của một trận chiến. Họ ôm nhau, chia nhau hơi ấm còn sót lại trong thân thể, trước khi thực sự chấm dứt cuộc đời và, cũng là sự chấm dứt đau thương của một trận chiến.

Nhưng, với tôi, chính đơn giản kia đã khiến tôi, dù ở tuổi này, chí ít cũng đã hai lần chảy nước mắt; dù đã được bạn-tôi cảnh báo trước.

Tôi không biết có phải tính nhân bản, cái thông điệp nghiệt ngã của câu chuyện, khiến cho người đọc khó cầm được nước mắt? Hay nỗ lực trong cố gắng nín lặng nhiều năm của một đồng đội may mắn còn sống sót, cuối cùng đã chịu hướng dẫn người đàn bà sớm góa bụa nọ, sau nhiều năm cất công đi tìm hài cốt chồng, đã thỏa nguyện - - Với một bất ngờ lớn, ngoài mong đợi: Đó là hình ảnh hai bộ xương với những cánh tay còn níu nhau của chồng bà và, một người lính, trong quân phục khác, đã mục nát. Tôi cũng không biết truyện “Nấm Mồ” của họ Vũ có phải là một truyện thật? Liên quan tới cô em họ (nhân vật chính trong truyện), như ông giới thiệu nơi lời nói đầu? Hay đó cũng chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng của một nhà văn ngoại khổ, trọn đời đẩy ngòi bút của mình, theo ánh sáng dẫn đường của ngọn hải đăng nhân bản, không thù hận.

Nói cách khác, phải chăng, cái tâm thái nhà văn, đứng trên mọi biến động bất cập, tồi tệ, đáng phỉ nhổ của thời thế, vốn là ngọn cờ cao vời, bay suốt dặm trường định mệnh nhà văn của họ Vũ? Tôi thực sự không biết và, cũng không muốn tìm hiểu.

Y cứ vào câu truyện, cách hành văn của tác giả “Nấm Mồ”, tôi đinh ninh đó là chuyện thực.

Nó thực đến mức độ, cho tôi cảm tưởng, tôi đã tận mặt, trông thấy hai bộ xương khô (vẫn còn ôm nhau) trong hốc đá!

Nó thực đến độ, sau khi đọc, trong tôi vẫn lấp lánh mơ ước được gặp “cô em họ” của Vũ Thư Hiên, luôn cả người chồng sau của người đàn bà này và, nhất là người lính hướng dẫn những người còn sống tới được... nấm mồ.

Nấm mồ, nơi hốc đá như một đàn-tràng-giải-oan-câm-lặng. Một thứ đàn tràng giải oan lời nguyền không chuông mõ, không kinh kệ, cho một thế hệ, một dân tộc, một một đất nước!

Ra khỏi xúc động với những giọt lệ lén lút, tôi chợt nhận ra rằng, những nhà văn bậc thầy (như Vũ Thư Hiên) là những nhà văn không chỉ lấy được nước mắt của những độc giả mẫn cảm mà, họ còn có khả năng chắt được những giọt lệ hiếm của những người lớn tuổi như tôi!

Tính chất “bậc thầy” của Vũ Thư Hiên, trong cuộc trường chinh chữ, nghĩa, với ngọn hải đăng nhân bản, không thù hận dẫn đường cho những trang văn xuôi của họ Vũ, khiến tôi phải đọc lại hồi ký “Đêm Giữa BanNgày (Hồi ký chính trị của một người không làm chính trị).”

Đó là cuốn Hồi ký chính trị (hầu hết thường nặng nề, khó nuốt), ghi lại chín năm tù đầy nơi nhà tù nổi tiếng thế giới: Hỏa Lò. Nó cũng là nơi giam nhốt người cha của tác giả.

Đó là cuốn hồi ký chính trị, cách đây nhiều năm, tôi đã đọc một cách say mê, và không thấy một sợi-gân-máu-căm-thù nào!

Đó là cuốn hồi ký từng phá kỷ lục về số bán và, những lần tái bản trong những khoảng thời gian ngắn nhất của thị trường ấn loát phẩm hải ngoại, cuối thập niên 1990. (2)

Cùng lúc với những ngày đọc lại “Đêm Giữa Ban Ngày” (ĐGBN) của họ Vũ, tôi nhớ lại thời gian còn phụ trách mỗi tuần một bản tin sinh hoạt văn nghệ cho đài VOA, trước khi ngã bệnh; cuối năm, tôi thường chọn một tác phẩm mà, cá nhân tôi cho rằng đáng đọc nhất trong năm, để giới thiệu với thính giả...

Tôi nhớ, trong số những tác phẩm đáng đọc, do tôi tự chọn, có “Đêm Giữa Ban Ngày (Hồi ký chính trị của một người không làm chính trị)” của Vũ Thư Hiên, khi cuốn sách được nhà Văn Nghệ ấn hành.

ĐGBN, theo tôi, là kết quả sau cùng của chín năm lần mò trong đường hầm tăm tối nhất của lộ trình định mệnh nhà văn Vũ Thư Hiên.

Hôm nay, tôi không nhớ rõ, bằng vào những lý luận nào, tôi đã tự tin, chọn tác phẩm đó, để giới thiệu. Tôi chỉ nhớ (và bạn tôi cũng còn nhớ) rõ rằng, tôi đã nêu ra vài lý do trong bản tin ngắn của mình. Tôi nhấn mạnh tới tính chất nhân bản không thù hận; không tự ca tụng mình và, khía cạnh văn chương (dù chỉ thấp thoáng), trong gần 800 trang sách in, chữ nhỏ.

Ngay ở “Tự bạch” trước khi vào tác phẩm, họ Vũ đã xác nhận, ông không chủ trương làm văn chương với một “hồi ký chính trị”! Vậy mà rải rác cùng khắp các trang sách, thảng hoặc tôi vẫn gặp những so sánh hay, liên tưởng của ông về con người, sự việc một cách bất ngờ đầy thi tính. Với tôi, có dễ đó là những giây phút thuộc tính nhà văn nơi con người tác giả lóe lên, như một phản xạ ngoài kiểm soát. Điển hình, trước khi chấm dứt phần “tự bạch”, tác giả viết:

“Và sau hết, theo cách biểu đạt của nhà văn Nga Prishvine, tôi chỉ là ‘một cái lá trong hàng triệu cái lá của cây đời, và nói về một cái lá thì cũng là nói về những cái lá khác.’ Số phận tôi được nói đến trong cuốn sách này cũng chỉ là số phận của nhiều người cùng thế hệ. Xin hãy coi cuốn sách này là lời sám hối trước đồng bào của bố tôi nay đã không còn. Nó được thực hiện theo lời trăn trối của Người. Cuốn sách còn là một vòng hoa muộn, một nén hương thêm đặt lên mồ những nạn nhân xấu số của một thời kỳ đen tối, những con người bất hạnh đã không chờ được ngày cuộc đời lập lại lẽ công bằng cho họ.” (ĐGBN, trang 12).

Tất nhiên, bản chất nhà văn của họ Vũ không chỉ thể hiện qua một đoạn ngắn trong phần “Tự Bạch” mà, nó rải rác cùng khắp... như dăm ba bông hoa hương sắc, vài giọt mưa đêm làm dịu lại sức nóng thiêu đốt của Hỏa Lò.

Thí dụ ở trang 298 và 299, khi viết về sự hối hận của ông Nguyễn Văn Linh, thời làm Tổng bí thư đảng CSVN, sau khi chủ trương “cởi trói cho văn nghệ sĩ”, ông Linh đã bị cú “hồi mã thương” bởi thành phần cực đoan trong đảng của ông ta, họ Vũ kể:

“Tiếc thay, sau khi phấn khởi thổi bùng lên ngọn gió đổi mới, chính Nguyễn Văn Linh lại bị cảm lạnh bởi chính ngọn gió ấy, ông ân hận đã kêu gọi văn nghệ sĩ tự cởi trói, dũng cảm nói lên sự thật...”

Hoặc, nơi trang 309, khi tác giả được người bạn đời tấm cám của ông, van xin ông, đêm khuya, đừng để tiếng “lách cách của máy chữ vang xa”... Bà sợ ông có thể bị bắt lại ngay, khi mới được tạm tha... Vũ Thư Hiên viết:

“Tôi thở dài, nhớ tới lời nhắc nhở thường xuyên của anh bạn tù xà lim. Tôi cố gõ khẽ hơn, nhưng cái máy chữ của tôi không bao giờ học được cách thì thào.”

(Còn tiếp)

________

Chú thích:

(1) Vũ Thư Hiên sinh ngày 18 tháng 10 năm 1933 tại Hà Nội, cha là Vũ Đình Huỳnh, và mẹ là Phạm Thị Tề, đều là thành viên của Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội, tiền thân của Đảng Cộng sản Đông Dương. Ông không chỉ nổi tiếng với Hồi ký “Đêm Giữa Ban Ngày”, “Miền Thơ Ấu” mà, còn nổi tiếng với truyện dịch “Bông Hồng Vàng”, nguyên tác của Puastovsky nữa...

(2) Ấn phẩm “Đêm Giữa BanNgày”, tái bản lần thứ nhất, bởi nhà XB Văn Nghệ,

nam Cali, 1997.

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
29 Tháng Mười Một 202312:00 SA(Xem: 16703)
Ông là một nhà văn nổi tiếng của miền Nam.
14 Tháng Chín 202312:00 SA(Xem: 11969)
Từ hồi nào giờ, giới sinh hoạt văn học, nghệ thuật thường tập trung tại thủ đô hay những thành phố lớn. Chọn lựa mặc nhiên này, cũng được ghi nhận tại Saigòn, thời điểm từ 1954 tới 1975.
12 Tháng Chín 202312:00 SA(Xem: 18744)
Với cá nhân tôi, tác giả tập truyện “Thần Tháp Rùa, nhà văn Vũ Khắc Khoan là một trong những nhà văn lớn của 20 năm văn học miền Nam;
06 Tháng Chín 202312:00 SA(Xem: 8940)
Để khuây khỏa nỗi buồn của cảnh đời tỵ nạn, nhạc sĩ Đan Thọ đã học cách hòa âm nhạc bằng máy computer.
02 Tháng Tám 202312:00 SA(Xem: 8008)
Mới đây, có người hỏi tôi, nếu không có “mắt xanh” Mai Thảo, liệu hôm nay chúng ta có Dương Nghiễm Mậu?
21 Tháng Năm 202312:00 SA(Xem: 33253)
Bài thơ đầu tiên (?) của Tô Thùy Yên được giới thiệu trên Sáng Tạo, gây tiếng vang lớn và, dư âm của nó, kéo dài nhiều năm sau, là “Cánh đồng con ngựa chuyến tàu” viết tháng 4 năm 1956.
27 Tháng Tư 20239:42 SA(Xem: 5229)
Nói cách khác, theo tôi, Vĩnh Quyền nhà văn đã vượt trên chính mình. Điều không dễ với khá nhiều người cầm bút, còn lại.
16 Tháng Ba 202312:00 SA(Xem: 9082)
Người đầu tiên hăm hở xắn tay áo, bước vào lãnh vực xuất bản, giai đoạn sơ khai, là ông Đỗ Ngọc Tùng, nhà Đại Nam
02 Tháng Ba 202312:00 SA(Xem: 9905)
Tôi không rõ thời gian ở VN trước tháng 4-1975, nhà báo Ngọc Hoài Phương có làm thơ nhiều không?
18 Tháng Hai 202312:00 SA(Xem: 19297)
Nếu không kể những nhà xuất bản chuyên nghiệp như nhà Sống Mới, Khai Trí, Đồng Nai, Nguyễn Đình Vượng, hay Lá Bối, An Tiêm, Nam Sơn, Trí Đăng…thì, những nhà xuất bản được điều hành bởi các nhà văn, nhà thơ cũng đã tạo được ít, nhiều tiếng.
Du Tử Lê Thơ Toàn Tập/ Trọn bộ 4 tập, trên 2000 trang
Cơ sở HT Productions cùng với công ty Amazon đã ấn hành Tuyển tập tùy bút “Chỉ nhớ người thôi, đủ hết đời” của nhà thơ Du Tử Lê.
Trường hợp muốn có chữ ký tác giả để lưu niệm, ở Việt Nam, xin liên lạc với Cô Sóc, tel.: 090-360-4722. Ngoài Việt Nam, xin liên lạc với Ms. Phan Hạnh Tuyền, Email:phanhanhtuyen@gmail.com
Ở lần tái bản này, ngoài phần hiệu đính, cơ sở HT Productions còn có phần hình ảnh trên dưới 50 tác giả được đề cập trong sách.
TÁC GIẢ
(Xem: 16703)
Ông là một nhà văn nổi tiếng của miền Nam.
(Xem: 11969)
Từ hồi nào giờ, giới sinh hoạt văn học, nghệ thuật thường tập trung tại thủ đô hay những thành phố lớn. Chọn lựa mặc nhiên này, cũng được ghi nhận tại Saigòn, thời điểm từ 1954 tới 1975.
(Xem: 18744)
Với cá nhân tôi, tác giả tập truyện “Thần Tháp Rùa, nhà văn Vũ Khắc Khoan là một trong những nhà văn lớn của 20 năm văn học miền Nam;
(Xem: 8940)
Để khuây khỏa nỗi buồn của cảnh đời tỵ nạn, nhạc sĩ Đan Thọ đã học cách hòa âm nhạc bằng máy computer.
(Xem: 8008)
Mới đây, có người hỏi tôi, nếu không có “mắt xanh” Mai Thảo, liệu hôm nay chúng ta có Dương Nghiễm Mậu?
(Xem: 416)
Nói một cách dễ hiểu hơn, thơ ông phù hợp với kích cỡ tôi, kích cỡ tâm hồn tôi, phù hợp với khả năng lãnh nhận, thu vào của tôi, và trong con mắt thẩm mỹ tôi,
(Xem: 755)
Chúng tôi quen anh vào cuối năm 1972.
(Xem: 981)
Anh chưa đến hay anh không đến?!
(Xem: 22284)
Giờ đây tất cả mọi danh xưng: Nhà văn. Thi sĩ. Đại thi hào. Thi bá…với con, với mẹ, với gia đình nhỏ của mình đều vô nghĩa. 3 chữ DU-TỬ-LÊ chả có mảy may giá trị, nếu nó không đứng sau cụm từ “Người đã thoát bệnh ung thư”.
(Xem: 13822)
Nấu cơm là công việc duy nhất trong ngày có liên quan đến cộng đồng gia đình, mà, gần đây Bố đã được miễn, vì cả nhà cứ bị ăn cơm sống hoài.
(Xem: 19050)
Tình Sầu Du Tử Lê - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Phạm Duy - Tiếng hát: Thái Thanh
(Xem: 7736)
Nhưng, khi em về nhà ngày hôm nay, thì bố của em, đã không còn.
(Xem: 8634)
Thơ Du Tử Lê, nhạc: Trần Duy Đức
(Xem: 8342)
Thời gian vừa qua, nhà thơ Du Tử Lê có nhận trả lời phỏng vấn hai đài truyền hình ở miền nam Cali là SET/TV và V-Star-TV.
(Xem: 10885)
Triển lãm tranh của Du Tử Lê, được tổ chức tại tư gia của ông bà Nhạc Sĩ Đăng Khánh-Phương Hoa
(Xem: 30528)
Tôi gọi thơ Du Tử Lê là thơ áo vàng, thơ vô địch, thơ về đầu.
(Xem: 20707)
12-18-2009 Nhà thơ Du Tử Lê phỏng vấn nhạc sĩ Thân Trọng Uyên Phươn
(Xem: 25300)
Khi gối đầu lên ngực em - Thơ Du Tử Lê - Nhac: Tịnh Hiếu, Khoa Nguyễn - Tiếng hát: Đồng Thảo
(Xem: 22779)
Người về như bụi - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Quốc Bảo - Tiếng hát: Kim Tước
(Xem: 21556)
Hỏi chúa đi rồi em sẽ hay - Thơ: Du Tử Lê - Nhạc: Hoàng Thanh Tâm - Tiếng hát: Tuấn Anh
(Xem: 19611)
Khái Quát Văn Học Ba Miền - Du Tử Lê, Nguyễn Mạnh Trinh, Thái Tú Hạp
(Xem: 17923)
2013-03-30 Triển lãm tranh Du Tử Lê - Falls Church - Virginia
(Xem: 19109)
Nhạc sĩ Đăng Khánh cư ngụ tại Houston Texas, ngoài là một nhạc sĩ ông còn là một nha sĩ
(Xem: 16789)
Triển Lãm Tranh Du Tử Lê ở Hoa Thịnh Đốn
(Xem: 15987)
Triển lãm Tranh và đêm nhạc "Giữ Đời Cho Nhau" Du Tử Lê đã gặt hái sự thành công tại Seattl
(Xem: 24313)
Nhà báo Lê Văn là cựu Giám Đốc đài VOA phần Việt Ngữ
(Xem: 31733)
ngọn cây có những trời giông bão. ta có nghìn năm đợi một người
(Xem: 34784)
Cung Trầm Tưởng sinh ngày 28/2/1932 tại Hà Nội. Năm 15 tuổi ông bắt đầu làm thơ,