Thơ Nguyễn Đình Nguyên, những sợi thừng xiết cổ tác giả, trước nhất.(Kỳ 01)

Viết nhạc ngay khi mới 13 tuổi và, thành công rất sớm với mảng những bài hát dành cho thiếu nhi, như ca khúc “Mẹ ơi tại sao” trên kênh Youtube VN, với số lượng truy cập hiện nay, đã vượt ngưỡng 100 triệu lượt truy cập, nhạc sĩ Nguyễn Đình Nguyên còn là một nhà thơ với những bài thơ điếng lòng viết cho đất nước, dân tộc của mình - - như một mặt khác của tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng. Tôi muốn gọi thơ Nguyễn Đình Nguyên là những vết thương khôn khép miệng. Hay, những sợi thừng xiết cổ tác giả, trước nhất.

Như bài thơ dài 17 đoạn, có tựa đề “Lời Oán Cạn Của Muối”, khi được phổ biến, những người mẫn cảm, đã không cầm được nước mắt, lúc tâm hồn họ chỉ mới chạm vào vài đoạn khởi đầu của bài thơ này - - Mặc dù đó là những “intro.” tựa hạnh phúc của tình cha con, với phần ngữ-cảnh đạt được tới mức cao nhất của của một bài thơ dài, như một dòng chảy miên man, nhiều đời, kiếp người:

Nhạc sĩ Nguyễn Đình Nguyên (Hình FB)

“Cha ôi…/ Con biết cha buồn lắm / Đôi bàn tay cào chai sạn của cha đâu dành lau nước mắt / Tháng ngày cuồng quay với tấm lưới cây sào mà giờ cha lẩy bẩy run run / Tay vốc cá nuôi con khôn lớn nay sao không nhấc nổi chén cơm chiều / Hơn hai đời dòng họ ta bám biển / Có khi nào biển lạ lẫm với cha? / / Chiếc tàu của nhà ta cha vẽ lên hai con mắt / ngày bé hồn nhiên con hỏi có phải mắt để tàu khóc không cha? / Có phải mắt tàu giúp cha nhìn khi dong trong đêm tối? / Cha ôm con ôn tồn rồi cười khằng khặc, Đôi mày nhíu sợi trắng sợi đen / “Tổ cha mày… Tàu không mắt sao cha về được hả bây! / Tầu không mắt lạc mất cha bây chẳng thấy sót à…?

Bài “Lời Oán Cạn Của Muối” của Nguyễn cho tôi với nhiều ngạc nhiên về sự hiểu biết biển và, nghề đi biển của tác giả… Cho tới khi tình cờ được đọc bài của nhà thơ Nguyễn Hữu Hồng Minh, nhân danh tổ chức Duyên Dáng Việt Nam, phỏng vấn Nguyễn Đình Nguyên, đăng trên tuần báo “Một Thế Giới VN” ngày 7 tháng 10 năm 2016. Trong đó, có đoạn Nguyễn Hữu Hồng Minh cho biết Nguyễn Đình Nguyên được sinh ra và lớn lên tại thành phố Vũng Tàu. Mãi tới năm hơn hai mươi tuổi ông mới rời thành phố biển lên Saigon, theo học và tốt nghiệp Cử nhân Kinh tế, cùng lúc Cử nhân Luật. Cũng thời gian này, Nguyễn Đình Nguyên tham gia khóa học Sáng tác ca khúc ở Nhạc Viện. Sau khi trở thành hội viên Hội Âm Nhạc TP Saigon, ông dành nhiều thời gian cho lãnh vực âm nhạc và, từng giữ vai trò Thư ký tòa soạn tạp chí Sóng Nhạc của Hội Âm nhạc thành phố Saigon thời đó.

Tôi nói, tôi bị bất ngờ, nhiều ngạc nhiên vì khi đất nước chìm sâu trong thảm họa bị kẻ thù… truyền kiếp xâm lấn biển đảo, thẳng tay sát hại sinh mạng, tài sản của ngư dân Việt ngay trong lãnh hải Việt Nam thì, ở lãnh vực thi ca, chúng ta cũng có rất nhiều những bài thơ viết về bi kịch nhục nhã này… Nhưng đa phần là những bài thơ chỉ nói lên sự phẫn uất, lên án kẻ thù mà, không chạm đụng thực sự tới biển, tới những người đi biển, như “Lời Oán Cạn Của Muối” của Nguyễn Đình Nguyên.

Thi ca nói riêng, văn chương nói chung nếu chỉ chạm tới lớp bì phu, tức da bọc ngoài thịt, xương, thì chúng vẫn còn khoác tấm áo… ước lệ, “kêu đường”, gần với phạm trù tuyên truyền, hơn là những rung động chữ, nghĩa thật:

“Nhưng cha ôi con biết… / Ra khơi là sự sống, còn trở về là từ Đấng linh thiêng / Nên mặc nhiên cồn cào và chờ đợi… / Tàu của cha về là hạnh phúc mới nguyên…//… Con thấy ngời trong mắt mẹ là tình yêu dành cho cha đỏ thắm / đỏ thắm cánh buồm dong chạm ráng hoàng hôn / chiếc thuyền thúng úp ngược mẹ ngồi ngóng cha về từ biển / trọn vẹn tự khởi đầu và kết thúc vòng tròn một tình yêu…// Con chạy loanh quanh tìm con sò, con ốc / Tay cầm mảnh lưới rách nhỏ như cái nón của cha / Chiếc nón đội trên tuổi thơ con ngày ngày quen thuộc / con giang tay cao rồi thả cái nhìn bay qua mắt lưới / phía xa khơi thuyền cha là một chấm nhỏ màu đen / thuyền nhô lên thấp xuống như nốt ruồi trên môi mẹ khi mẹ nói, cười...”

Cũng xuyên qua cuộc nói chuyện thân mật giữa nhà thơ Nguyễn Hữu Hồng Minh và Nguyễn Đình Nguyên, tôi được biết một trong những kỷ niệm đáng nhớ của Nguyễn Đình Nguyên với nhạc sĩ “đàn anh gạo cội” Trịnh Công Sơn (từng là thư ký tòa soạn tạp chí âm nhạc trước họ Nguyễn), khi thỉnh thoảng họ gặp nhau vào những buổi tối ở Hội quán “Những người bạn” trên đường Nguyễn Văn Chiêm, quận 1. Đó là chuyện nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sinh lòng chú ý tới cô gái tên Kim Liên (tên thường gọi là Thu Hồng). Mà, Thu Hồng lại ở cùng một nhà trọ với Nguyễn Đình Nguyên trên đường Trần Huy Liệu, Quận 3. Nhân một mùa Tết Trung thu, Trịnh Công Sơn đã gửi nhiều quà và bánh Trung thu cho Hồng.

Nguyễn Đình Nguyên kể:

“… Nàng lấy quà đó tặng lại cho tôi kèm theo nụ hôn và ‘Quà Trung thu cho anh sinh viên nghèo nè…Em yêu anh!” (Nđd)

Nhà thơ Nguyễn Hữu Hồng Minh không kể chuyện “anh sinh viên nghèo” kia có sáng tác một ca khúc nào cho cô Thu Hồng hay không (?) Nhưng tôi tin trong số trên 30 tình khúc mà Nguyễn Đình Nguyên còn lưu giữ được như những bài “Yêu em Hà Nội” (Hồng Nhung); “Romance Đêm” (Đoan Trang); “Như Giấc mơ đầu” (Quang Dũng); “Xe thời gian”; “Chiều Thu” (Quách Thành Danh); “Chờ em đêm mùa đông” (Hứa Vỹ Văn); “Xa biển” (Ngọc Anh); hay “Bài Blue cho em”; “Như bài hát cũ” (do chính họ Nguyễn trình bày)… ít, nhiều có hình bóng của Thu Hồng / Kim Liên…

Ở lãnh vực tình ca, như nhận định của nhà thơ Nguyễn Hữu Hồng Minh thì Nguyễn Đình Nguyên:

“… Không dẫn dụ người nghe bằng các kỹ thuật âm nhạc hiện đại và ca từ sáo rỗng, mà anh đã làm nên các tình khúc rất riêng của mình như tự sự của của những hoài niệm và ước mong…” (Nđd)

Qua ghi nhận của Nguyễn Hữu Hồng Minh, tôi không ngạc nhiên khi Nguyễn Đìnn Nguyên phát biểu về đặc tính của dòng tân nhạc Việt Nam hiện đại, rằng, giới trẻ Việt Nam hôm nay ưa thích những ca khúc được viết theo theo xu hướng hiện đại, đa phần ảnh hưởng từ các dòng nhạc đậm đặc tính “kỹ thuật” và nhất là chạy theo “thời trang” của các quốc gia Bắc Á như Hàn Quốc.

Để bắt kịp nhịp chảy của “thị trường”, nhạc trẻ được đầu tư nhiều vào phần “nhìn” chứ không vào phần “nghe”. Nhưng, theo tác giả “Yêu Em Hà Nội” chúng ta không nên vì thế mà kết án cả một thế hệ sáng tác âm nhạc hiện nay là hời hợt hoặc đánh mất “căn cước” nhạc Việt. Vì theo Nguyễn Đình Nguyên:

“… Đâu đó vẫn có những ca khúc viết về thân phận, con người mà khi nghe, chúng ta cảm được những ‘va chạm’ tới từng góc nhỏ của cuộc sống hàng ngày, như ca khúc ‘Khi Người Lớn Cô Đơn’ của Phạm Hồng Phước chẳng hạn… Tuy vậy, thưởng thức âm nhạc như thế nào là tùy sở thích và trình độ thẩm âm riêng của mỗi người. Ở góc độ cá nhân, tôi cố gắng thổi càng nhiều cảm xúc và đưa vào ca khúc của mình những ‘kỹ thuật’ hiện đại hòa lẫn với cảm âm của giới trẻ hôm nay, hầu mong góp phần nhỏ bé của mình vào đời sống âm nhạc thêm phần lành mạnh và phong phú…” (Nđd)

Với riêng tôi, người viết bài này thì, Nguyễn Đình Nguyên đã không cần đến một cố gắng nào, cho những bài thơ viết về dân tộc, đất nước của ông. Nó đi thẳng từ trái tim ông, tới người đọc. Một thành tựu hiếm hoi, không phải thi sĩ nào cũng có thể có được! Càng hiếm hoi hơn, khi đó lại là những bài thơ gắn liền với những biến động thời thế. Mà nỗi buồn tựa những sợi dây thừng xiết cổ tác giả, trước nhất.

(Còn tiếp một kỳ)