Lê Trọng Nguyễn

Lê Trọng Nguyễn với ca khúc “Nắng Chiều”
 

Những người theo dõi sinh hoạt âm nhạc ở miền Nam Việt Nam vào giữa thập niên 1960, hẳn chưa quên rằng trong chương trình nhạc FM, thỉnh thoảng, người nghe lại bắt gặp một nhạc phẩm rất quen thuộc, bài “Nắng Chiều” của Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn, được hòa tấu bởi một dàn nhạc symphony of the New York City.

Có thể nói, đấy là một trong vài nhạc phẩm Việt Nam đầu tiên, cất cánh, bay lên và ra khỏi không gian hạn hẹp của đất nước. Nhạc phẩm hòa tấu này, bây giờ, thỉnh thoảng, người ta vẫn còn được nghe lại trên những chuyến bay từ Hoa Kỳ về vùng Đông Nam Á và, ngược lại.

Sinh thời, nhạc sĩ Hoài Bắc Phạm Đình Chương, một người bạn rất thân với Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn, hơn một lần kể rằng, nhạc phẩm “Nắng Chiều” là ca khúc nổi tiếng nhất, trong số rất ít những sáng tác của họ Lê, có lời.

Gọi là ca khúc có lời vì, họ Lê tuy viết nhạc từ những năm đầu thập niên 40, nhưng ông chỉ viết những nhạc phẩm không lời. Lê Trọng Nguyễn không hề viết ca khúc, hiểu theo nghĩa một nhạc phẩm có lời hát đi kèm. Hay lời hát là chính mà giòng nhạc chỉ giữ nhiệm vụ đẩy, đưa lời hát lên cao mà thôi.

Một thời, chung quanh ca khúc "Nắng Chiều", được một số người trong giới âm nhạc nhắc tới không phải vì tự thân ca khúc mà, vì một giai thoại đẹp, liên quan tới ca khúc ấy.

Những người biết chuyện kể lại, đại ý: Đầu thập niên 1950, khi Lê Trọng Nguyễn gặp một thiếu nữ Nhật Bản, làm việc cho tòa lãnh sự Nhật Bản ở Saigòn, hai người yêu nhau... Lê Trọng Nguyễn viết ca khúc “Nắng Chiều”, để đánh dấu mối tình của mình. Cuối thập niên 50s, hết nhiệm kỳ, người con gái xứ Mặt Trời Mọc này, mang nhạc phẩm “Nắng Chiều” về nước, chuyển sang lời Nhật, cho trình bày trên một đài phát thanh Nhật Bản...

Đầu thập niên 60, Shoshi Koe vận động với bộ ngoại giao Nhật, xin trở lại làm việc tại Saigòn. Năm 1961, Shoshi được toại nguyện. Cuộc tình giữa một nhạc sĩ Việt Nam và một cô gái Nhật được nối tiếp. Ở thời điểm 1963, Lê Trọng Nguyễn sáng tác thêm hai ca khúc. Đó là các bài “Sao Đêm” và “Chiều Bên Giáo Đường”. Cả hai ca khúc vừa kể của ông, đều được những người làm nhạc và yêu nhạc ở Saigòn, đón nhận như những hạt ngọc quý của tân nhạc Việt Nam, vì tính nghệ thuật cao của chúng.

Vẫn theo dư luận thì cuộc tình của dị biệt chủng tộc kia chỉ kéo dài thêm được 3 năm, thình lình bị đứt đoạn. Cuối năm 1963, không biết vì lý do gì, Shoshi bị chính phủ Nhật gọi về nước.

Trước khi chia tay người yêu, Shoshi nói, cô sẽ vận động để trở lại Việt Nam hoặc đưa Lê trọng Nguyễn qua Nhật Bản, để chính thức thành hôn. Nếu không làm được điều ấy, cô sẽ chấm dứt đời sống của mình.

Một năm sau, năm 1964, một số báo ở Tokyo, đã đăng tải về cái chết của Shoshi, đồng thời chuyện tình giữa cô và một nhạc sĩ Việt Nam cũng đã được nhắc tới...

Một lần nữa, ca khúc “Nắng Chiều” lại thắp lên những ngọn lửa rát bỏng đau đớn, chia lìa trong tâm hồn dân Nhật. Và, giới làm nhạc Hoa kỳ chú ý tới ca khúc “Nắng Chiều” của Lê Trọng Nguyễn, cũng khởi từ cái kết thúc bi thảm của cuộc tình dị chủng đó (?)

Tuy nhiên, khi được hỏi về giai thoại trên, bởi một ký giả thì, nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn lại cho nó một “nguồn gốc” khác. Ông nhấn mạnh, “giai thoại” kể trên không có thật. Nó có, do một bằng hữu nào đó, thương, mến ông mà thêu dệt ra. 

Ngược lại, những người tin có mối Việt-Nhật đó, thì lại lý luận rằng, nếu không có người có người con gái Nhật Bản kia thì,  dân Nhật sẽ không bao giờ biết tới ca khúc “Nắng Chiều”. Bởi vì thời gian “Nắng chiều” của Lê Trọng Nguyễn ra đời rồi nổi tiếng, ở  miền Nam không chỉ có duy nhất ca khúc ấy. Mà, còn có nhiều ca khúc khác, cũng hay từ giai điệu tới ca từ không thua gì “Nắng chiều”. Chưa kể mức độ phổ cập những ca khúc đó, còn sâu, rộng hơn “Nắng Chiều” nữa.  

.

Theo trang mạng Wikipedia-Mở thì: “Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn sinh ngày 1 tháng 5 năm 1926 tại Điện Bàn, Quảng Nam. Cha mất sớm, mẹ ông nuôi hai con đến tuổi trưởng thành. Em gái lập gia đình và sớm qua đời, Lê Trọng Nguyễn và mẹ nuôi ba đứa cháu nhỏ.

“Ông từng học ở Hà Nội trong khoảng 1942 đến 1954, thời gian đó ông có làm bạn với nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát.. Trước 1954, Lê Trọng Nguyễn từng phụ trách âm nhạc cho toàn thể Liên Khu Năm... nhưng sau đó ông rời bỏ và về cư trú tại Hội An.

“Lê Trọng Nguyễn có dạy âm nhạc tại trường trung học Nguyễn Duy Hiệu. Sau khi theo học hàm thụ trường École Universelle của Pháp, ông tốt nghiệp và trở thành hội viên của SACEM – Hội Nhạc sĩ Pháp (La Société des auteurs, compositeurs et éditeurs de musique) với một số tác phẩm, trong đó được biết đến nhiều hơn cả là bản Sóng Đà giang (Đà giang trong bài hát là dòng sông Thu Bồn, ở Quảng Nam).

“Tuy là nhạc sĩ, nhưng Lê Trọng Nguyễn không sống bằng âm nhạc. Năm 1965, ông làm Giám đốc công ty Centra Co., một công ty thương mại của Pháp. Từ năm 1968, ông là Giám đốc điều hành của công ty Sealand tại Đà Nẵng. Năm 1970, sau khi lập gia đình với bà Nguyễn Thị Nga, ông từ bỏ chức vụ Giám đốc công ty SeaLand về sống tại Sài Gòn. Năm 1970, ông làm Giám đốc nhà máy Dầu hỏa Cửu Long. Sau biến cố 1975, ông mở lớp dạy nhạc tại nhà và tự chế tạo các loại đàn do chính tay ông làm để sinh sống.

“Lê Trọng Nguyễn đến Hoa Kỳ vào tháng 3 năm 1983, định cư tại Rosemead cùng vợ và bốn người con. Ông mất ngày 9 tháng 1 năm 2004 tại bệnh viện City of Hope, Rosemead vì bệnh ung thư phổi.

“Lê Trọng Nguyễn viết ca khúc đầu tay Ngày mai trời lại sáng năm 1946. Ông sáng tác không nhiều, nhưng các nhạc phẩm của ông đều giá trị nghệ thuật cao, với giai điệu và lời ca trau truốt, nhiều hình ảnh đẹp. Trong những tác phẩm của Lê Trọng Nguyễn, nổi tiếng hơn cả là bản Nắng Chiều, được ông sáng tác vào năm 1952. Nhạc phẩm này không chỉ nổi tiếng ở Việt Nam mà nó còn được biết tới nhiều ở Nhật Bản, Đài Loan, và Hồng Kông với tên Bản tình ca Việt Nam. Nắng chiều cũng là ca khúc trong bộ phim cùng tên năm 1971 của đạo diễn Lê Mộng Hoàng với sự tham gia diễn xuất của diễn viên nổi tiếng Thanh Nga.

“Trong một cuộc phỏng vấn, Lê Trọng Nguyễn đã nói: "Tôi viết bản đó ở Huế, thời gian sau khi bỏ vùng kháng chiến về thành... Tâm sự tôi trong bài Nắng chiều nó như thế này, kể anh nghe cho vui. Sau cuộc đảo chính của Nhật vào đêm 9 tháng 3 năm 45,  có một gia đình công chức Nam triều từ Quy Nhơn chạy ra tạm trú ở Hội An, mà tôi cũng ở Hội An lúc đó. Gia đình đó có một người con gái. Tôi yêu người con gái ấy!"

“Lê Trọng Nguyễn không chỉ là một nhạc sĩ, ông còn là một học giả uyên bác về âm nhạc, như lời nhận xét của Phạm Đình Chương, người bạn thân của ông...”